Εθελοντισμός και τρίτη ηλικία

 

Εισαγωγή

Ο εθελοντισμός αποτελεί έναν από τους πιο ουσιαστικούς τρόπους κοινωνικής προσφοράς και αλληλεγγύης. Μέσα από αυτόν, τα άτομα κάθε ηλικίας έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν ενεργά στην κοινωνία, ενισχύοντας την αλληλοϋποστήριξη και τον σεβασμό στις ευάλωτες ομάδες. Μια από αυτές τις ομάδες, η οποία συχνά παραμελείται, είναι τα άτομα τρίτης ηλικίας. Οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν πολλαπλές δυσκολίες: σωματική κόπωση, υγειονομικά προβλήματα, κοινωνική απομόνωση, συναισθηματική μοναξιά. Ο εθελοντισμός μπορεί να διαδραματίσει έναν καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση της καθημερινότητάς τους.

Η παρούσα εργασία αναλύει τις ανάγκες των ατόμων τρίτης ηλικίας, τους τρόπους με τους οποίους ο εθελοντισμός μπορεί να τις καλύψει, και προτείνει συγκεκριμένες δράσεις και προγράμματα που μπορούν να υλοποιηθούν σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο, με στόχο τη στήριξη αυτής της ιδιαίτερα ευαίσθητης πληθυσμιακής ομάδας.

Ανάγκες και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι

Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, αντιμετωπίζουν σταδιακά αυξανόμενες προκλήσεις που επηρεάζουν τη σωματική, πνευματική και συναισθηματική τους υγεία. Ορισμένες από τις πιο κοινές δυσκολίες περιλαμβάνουν:

Μοναξιά και απομόνωση

Πολλοί ηλικιωμένοι ζουν μόνοι τους, χωρίς τακτική επαφή με συγγενείς ή φίλους. Η μοναξιά μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, άγχος και γενική μείωση της ποιότητας ζωής.

Μειωμένη κινητικότητα και ανεξαρτησία

Η μείωση της φυσικής δύναμης και οι χρόνιες παθήσεις περιορίζουν την αυτονομία των ηλικιωμένων, καθιστώντας δύσκολη την καθημερινότητά τους, όπως οι μετακινήσεις, οι αγορές ή οι ιατρικές επισκέψεις.

Πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής μέριμνας

Η γραφειοκρατία, η έλλειψη ενημέρωσης και οι οικονομικές δυσκολίες αποτελούν εμπόδια για την πρόσβαση των ηλικιωμένων σε ποιοτικές υπηρεσίες φροντίδας και υγείας.

Στερεότυπα και κοινωνικός αποκλεισμός

Συχνά η κοινωνία αντιμετωπίζει τους ηλικιωμένους ως «ανενεργά» μέλη, υποτιμώντας την αξία, τη σοφία και την εμπειρία τους.

Ο ρόλος του εθελοντισμού στην υποστήριξη της τρίτης ηλικίας

Ο εθελοντισμός μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό αντίδοτο στα παραπάνω προβλήματα, καθώς προσφέρει ανθρώπινη παρουσία, βοήθεια, επικοινωνία και σεβασμό.

Κοινωνική στήριξη και συντροφιά

Οι επισκέψεις από εθελοντές σε σπίτια ηλικιωμένων ή σε γηροκομεία έχουν τεράστια σημασία. Ακόμα και λίγες ώρες συνομιλίας την εβδομάδα μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση από τη μοναξιά και να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση των ηλικιωμένων.

Πρακτική βοήθεια στην καθημερινότητα

Εθελοντές μπορούν να προσφέρουν βοήθεια σε ψώνια, πληρωμές λογαριασμών, μικροεργασίες στο σπίτι ή συνοδεία σε γιατρούς, καλύπτοντας καθημερινές ανάγκες που συχνά παραμένουν ακάλυπτες.

Ψυχολογική ενίσχυση και ενεργοποίηση

Μέσω δημιουργικών δραστηριοτήτων, όπως μουσική, ανάγνωση, χειροτεχνίες ή περπάτημα, οι εθελοντές μπορούν να εμπλέξουν τους ηλικιωμένους ενεργά, βοηθώντας τους να παραμένουν νοητικά και συναισθηματικά ενεργοί.

Εκπαίδευση και τεχνολογική υποστήριξη

Οι εθελοντές μπορούν να βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να εξοικειωθούν με τη σύγχρονη τεχνολογία (π.χ. χρήση κινητών, βιντεοκλήσεων, e-banking), ώστε να ενισχυθεί η σύνδεσή τους με συγγενείς και υπηρεσίες.

Προτάσεις για δράσεις και προγράμματα εθελοντισμού

Η υποστήριξη της τρίτης ηλικίας μέσω εθελοντισμού μπορεί να οργανωθεί μέσα από συντονισμένα προγράμματα, που ενισχύονται από τοπικούς φορείς, σχολεία, πανεπιστήμια ή ΜΚΟ. Ακολουθούν συγκεκριμένες προτάσεις:

Πρόγραμμα "Μια ώρα παρέας"

Ένα οργανωμένο δίκτυο εθελοντών που αφιερώνουν μία ώρα την εβδομάδα για επίσκεψη ή τηλεφωνική επικοινωνία με έναν ηλικιωμένο. Μέσω της σχέσης αυτής, καλλιεργείται εμπιστοσύνη και συναισθηματική υποστήριξη.

Διαγενεακή συνεργασία – «Μαθητές και Παππούδες»

Σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορούν να οργανώσουν δράσεις όπου οι μαθητές επισκέπτονται ηλικιωμένους και συμμετέχουν μαζί τους σε δραστηριότητες. Αυτό προωθεί τη διαγενεακή κατανόηση και τον σεβασμό.

Τεχνολογική στήριξη για την τρίτη ηλικία

Δημιουργία ομάδων εθελοντών που εκπαιδεύουν ηλικιωμένους στη χρήση τάμπλετ, κινητών ή ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Η τεχνολογική εξοικείωση μειώνει την απομόνωση και αυξάνει την αυτονομία τους.

Προγράμματα συνοδείας σε ραντεβού

Πολλοί ηλικιωμένοι αποφεύγουν ιατρικές επισκέψεις λόγω έλλειψης συνοδού. Οι εθελοντές μπορούν να προσφέρουν συνοδεία σε ιατρούς ή υπηρεσίες, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε φροντίδα.

Εθελοντικές ομάδες φροντίδας στο σπίτι

Ομάδες που προσφέρουν μικροεπισκευές, καθαριότητα ή φροντίδα σε ηλικιωμένους που δεν έχουν άλλους υποστηρικτικούς πόρους.

Ομάδες δημιουργικής απασχόλησης

Δημιουργία χώρων σε δημοτικά κέντρα ή ΚΑΠΗ, όπου εθελοντές οργανώνουν εργαστήρια ζωγραφικής, αφήγησης, μουσικής, χειροτεχνίας και γυμναστικής για ηλικιωμένους.

Πραγματικά παραδείγματα – Επιτυχημένα προγράμματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό

"Γραμμή για τη μοναξιά" (Βρετανία)

Η Βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση Age UK έχει δημιουργήσει τηλεφωνική υπηρεσία για ηλικιωμένους, η οποία λειτουργεί αποκλειστικά με εθελοντές. Προσφέρει καθημερινές κλήσεις σε ηλικιωμένους που αισθάνονται μόνοι.

"Κέντρο Ημέρας Ηλικιωμένων" του Δήμου Αθηναίων

Παρέχει υπηρεσίες δημιουργικής απασχόλησης, κοινωνικής υποστήριξης και συμβουλευτικής με τη βοήθεια εθελοντών επαγγελματιών και φοιτητών.

"Διαβάζω για τους άλλους" (Ελλάδα)

Πρόγραμμα όπου εθελοντές διαβάζουν λογοτεχνικά κείμενα σε άτομα που δεν μπορούν να διαβάσουν – μεταξύ αυτών και ηλικιωμένοι με προβλήματα όρασης.

"Το Χαμόγελο του Παιδιού" – δράσεις για την τρίτη ηλικία

Αν και εστιάζει κυρίως σε παιδιά, έχει συνεργαστεί σε δράσεις όπου παιδιά και ηλικιωμένοι συμμετέχουν σε κοινές εκδηλώσεις και δραστηριότητες.

Οφέλη του εθελοντισμού για τον εθελοντή

Η συμμετοχή σε δράσεις για ηλικιωμένους δεν ωφελεί μόνο τους αποδέκτες της βοήθειας, αλλά και τους ίδιους τους εθελοντές:

Καλλιέργεια ενσυναίσθησης και κοινωνικής ευαισθησίας

Ανάπτυξη επικοινωνιακών και οργανωτικών δεξιοτήτων

Απόκτηση εμπειρίας σε τομείς όπως η κοινωνική εργασία ή η ψυχολογία

Αίσθηση νοήματος και προσωπικής ικανοποίησης

Σύνδεση με την ιστορία, τη σοφία και τις εμπειρίες μιας άλλης γενιάς

Συμπεράσματα

Η υποστήριξη των ατόμων τρίτης ηλικίας μέσω εθελοντισμού δεν είναι απλώς μια πράξη καλοσύνης· είναι υποχρέωση της κοινωνίας προς τα μέλη της που υπήρξαν πυλώνες της οικογένειας, της εργασίας, του πολιτισμού. Μέσα από μικρές, καθημερινές πράξεις προσφοράς, μπορούμε να αναδείξουμε τη δύναμη της ανθρωπιάς και της σύνδεσης μεταξύ των γενεών.

Ο εθελοντισμός είναι μια γέφυρα: ανάμεσα σε ηλικίες, εμπειρίες και ανάγκες. Ας επιδιώξουμε να την διασχίσουμε με αλληλεγγύη και σεβασμό.

 Χρήσιμες Ιστοσελίδες και Οργανισμοί στην Ελλάδα

Ίδρυμα ΤΙΜΑ – Πρόγραμμα Εθελοντισμού για Ηλικιωμένους

Το Ίδρυμα ΤΙΜΑ υποστηρίζει πιλοτικά προγράμματα που συνδέουν ηλικιωμένους με οργανισμούς μέσω εθελοντισμού βάσει δεξιοτήτων και δια βίου μάθησης.

ΕΛΙΞ – Προγράμματα Εθελοντικής Εργασίας (WorkCamps)

Η ΕΛΙΞ προσφέρει διεθνή και τοπικά προγράμματα εθελοντισμού με κοινωνικό αντίκτυπο, κατάλληλα και για δράσεις υπέρ ηλικιωμένων.

aeithaleia.gr – Ευ Ζην στις μεγαλύτερες ηλικίες μέσω εθελοντισμού

Πλατφόρμα που προωθεί την ενεργό συμμετοχή των ηλικιωμένων σε δράσεις κοινωνικής προσφοράς και ενδυνάμωσης.

Equal Society – Γίνε Εθελοντής

Οργανισμός που προωθεί την κοινωνική ισότητα μέσω δράσεων υποστήριξης ευάλωτων ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων.

Volunteer4Greece

Πλατφόρμα που συνδέει εθελοντές με οργανισμούς σε όλη την Ελλάδα, προσφέροντας ευκαιρίες για δράσεις υπέρ της τρίτης ηλικίας.

📚 Ενδεικτική Βιβλιογραφία

"Ο Εθελοντισμός στην Ελλάδα: Θεσμικό Πλαίσιο και Κοινωνική Πρακτική" – Συλλογικός τόμος που εξετάζει τον ρόλο του εθελοντισμού στην ελληνική κοινωνία.

"Η Τρίτη Ηλικία και η Κοινωνική Πολιτική" – Ανάλυση των πολιτικών και κοινωνικών προσεγγίσεων για την υποστήριξη των ηλικιωμένων.

"Εθελοντισμός και Κοινωνική Συνοχή" – Μελέτη για τον τρόπο που ο εθελοντισμός ενισχύει τη συνοχή και την αλληλεγγύη στην κοινωνία.

BRAIN DRAIN ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΑΡΡΟΗΣ ΕΓΚΕΦΑΛΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ( ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΜΕΛΕΤΗ)

 

H  ΔΙΑΡΡΟΗ  ΕΓΚΕΦΑΛΩΝ  ΣΤΟ  ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ  

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ	Η διαρροή εγκεφάλων  περιγράφει τη μετανάστευση των επιστημόνων  από λιγότερο αναπτυγμένες προς αναπτυγμένες χώρες.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ	·        Το φαινόμενο της διαρροής επιστημονικού προσωπικού δεν είναι νέο. Αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία της αρχαίας Ελλάδα, θα διαπιστώσει ότι μέχρι το 300 π.χ. οι επιστήμονες μετακινούνταν στην Αθήνα, ειδικότερα λόγω της ύπαρξης της ακαδημίας του Πλάτωνα και του Λυκείου του Αριστοτέλη. ·        Πάντως, το φαινόμενο μελετήθηκε για πρώτη φορά από αγγλοσάξονες ερευνητές όταν ο όρος διαρροή εγκεφάλων εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1963 σε μία έκθεση στο Λονδίνο και αναφέρεται στη μετανάστευση των βρετανών επιστημόνων προς τις Ηνωμένες πολιτείες Αμερικής. ·        Μέχρι το τέλος του πρώτου Παγκοσμίου πολέμου, οι πληθυσμοί που μετακινούνταν ήταν άτομα από φτωχότερες και λιγότερο μορφωμένες τάξεις των χωρών προέλευσης. Η διαρροή επιστημόνων ήταν ένα σπάνιο φαινόμενο. Η κατάσταση φαίνεται να άλλαξε μετά τον πόλεμο, όπου πολλοί επιστήμονες κυρίως άτομα που προέρχονταν από τον ακαδημαϊκό χώρο μετακινούνταν σε περισσότερο αναπτυγμένες χώρες.
ΜΟΡΦΕΣ	Το φαινόμενο της διαρροής εγκεφάλων μπορεί να χωριστεί σε τρεις κατηγορίες: 1η Οι  επιστήμονες μετακινούνται και δεν ξαναγυρίζουν στη χώρα προέλευσης 2η  Οι μετανάστες επιστρέφουν στη χώρα προέλευσης 3η Οι  επιστήμονες μετανάστες κινούνται τακτικά μεταξύ της χώρας προέλευσης και υποδοχής

ΑΙΤΙΕΣ  ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

1.      Η οικονομική κρίση, η οποία έχει συμβάλλει στην αύξηση των επιπέδων της ανεργίας, στην υποαπασχόληση και στην ετεροαπασχόληση.

2.      Οι  χαμηλές απολαβές των πτυχιούχων στη χώρα μας 

3.      Η έλλειψη  αξιοκρατίας, με αποτέλεσμα να προσλαμβάνονται συχνά  σε διάφορες θέσεις εργασίας  άτομα με χαμηλά προσόντα λόγω των γνωριμιών που έχουν με πολιτικά πρόσωπα

4.      Η δυσβάσταχτη φορολογία που πλήττει τα μεσαία και χαμηλά κοινωνικά στρώματα

5.      Η αναντιστοιχία των ειδικεύσεων και των προσόντων των πτυχιούχων με αυτά που ζητά η αγορά εργασίας: με άλλα λόγια, πολλοί πτυχιούχοι δε βρίσκουν κλάδο εργασίας στον οποίο να αξιοποιείται η ειδίκευσή τους

6.      Η  φιλοδοξία των πτυχιούχων να διευρύνουν τους γνωστικούς τους ορίζοντες και να αναγνωριστούν  πέρα από τη χώρα μας, ερχόμενοι σε επαφή με έναν  διαφορετικό τρόπο ζωής και με κοινωνίες στις οποίες δίνονται περισσότερες ευκαιρίες για καταξίωση και οικονομική επιτυχία.

 

ΘΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

 

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ	ΓΙΑ ΤΗ ΧΩΡΑ ΤΟΥΣ	ΓΙΑ ΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΟΥΝ
·        Ευκολότερη επαγγελματική επιτυχία, κοινωνική και οικονομική καταξίωση ·        Δυνατότητα αποτελεσματικότερης συνεργασίας με συναδέλφους τους από το εξωτερικό ·        Διεύρυνση του τρόπου σκέψης και αντίληψης των πραγμάτων, απόκτηση μιας κοσμοπολίτικης νοοτροπίας, η οποία είναι απαλλαγμένη από στερεοτυπικές αντιλήψεις	·        Προβολή του πολιτισμού της χώρας στο εξωτερικό: Οι επιστήμονες γίνονται κήρυκες της παράδοσης, της ιστορίας, της γλώσσας, των πνευματικών κατακτήσεών της στους άλλους λαούς ·        Με την επιστροφή αρκετών από αυτούς ωφελείται πολλαπλά σε επίπεδο  κοινωνικό (ανανέωση των ηθών), οικονομικό( μεταφορά  τεχνογνωσίας) και πνευματικό( μέσα από το διάλογο με τα πνευματικά δημιουργήματα άλλων λαών)	·        Ενισχύεται το επιστημονικό δυναμικό τους ·        Με τη συνδρομή των νέων με υψηλά προσόντα, αυξάνουν την παραγωγικότητά τους και γίνονται ισχυρότερες σε πολλούς τομείς :στην τεχνολογία, στην οικονομία, στα στρατιωτικά ζητήματα, στον πολιτισμό  ·        Αποκτούν τη φήμη καλά οργανωμένων κοινωνιών, που επιβραβεύουν τα εξαιρετικά μυαλά, ανεξάρτητα από τον τόπο καταγωγής τους

 

  ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

 

ΓΙΑ  ΤΟ   ΑΤΟΜΟ  ΠΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΕΙ	ΓΙΑ ΤΗ ΧΩΡΑ ΤΟΥ
·        Δυσκολία προσαρμογής σε ένα ξένο και πολλές φορές αφιλόξενο περιβάλλον ·        Νοσταλγία για την πατρίδα και τα αγαπημένα πρόσωπα που αναγκάζεται να αφήσει πίσω του ·        Συναισθήματα  πικρίας, θυμού  και απογοήτευσης για το γεγονός ότι η πατρίδα του δεν του δίνει την ευκαιρία να αξιοποιήσει τα υψηλά του προσόντα	·        Η χώρα οδηγείται σε οικονομική ύφεση και τεχνολογική υπανάπτυξη , καθώς δεν αξιοποιούνται πλήρως οι δυνατότητες νέων και παραγωγικών μελών της κοινωνίας ·        Παρατηρείται  αντίστοιχη  στασιμότητα   στους τομείς των γραμμάτων και του πολιτισμού ·        Η χώρα αποκτά την κακή φήμη μιας υποανάπτυκτης κοινωνίας, η οποία βασίζει την ανάπτυξή  πάντοτε σε δανεικές δυνάμεις από το εξωτερικό

 

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

1. Είναι απαραίτητη η  εφαρμογή  της αξιοκρατίας στον τρόπο πρόσληψης εργατικού δυναμικού, ιδιαίτερα στον δημόσιο τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσαν να διεξάγονται συχνότερα γραπτοί διαγωνισμοί πρόσληψης προσωπικού, στους οποίους  θα δίνονται μόρια για  συγκεκριμένα προσόντα  

2. Διαμόρφωση ενός  αξιοπρεπούς μισθολογίου, το οποίο θα παρέχει τη δυνατότητα στα άτομα με υψηλά προσόντα να έχουν ένα άνετο βιοτικό επίπεδο, ώστε να μην αναγκάζονται να αναζητούν συμπληρωματική απασχόληση

3. Μακροχρόνιος  σχεδιασμός των οικονομικών αναγκών της χώρας, για να διαπιστωθεί  σε ποιους  τομείς θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο μέλλον, έτσι ώστε να δημιουργηθούν περισσότερες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, για τους ανθρώπους που θα εξειδικευτούν σε αυτούς τους τομείς.

4.Ταυτόχρονα, πρέπει να εφαρμόζεται με ορθό τρόπο ο επαγγελματικός προσανατολισμός των νέων, ώστε :α) να στρέφονται οι νέοι προς επαγγέλματα στα οποία η απορρόφηση είναι ευκολότερη β) αποφεύγεται έγκαιρα η προτίμηση κορεσμένων επαγγελματικών κλάδων

5. Το κράτος μπορεί να προσφέρει κίνητρα σε επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν πτυχιούχους . Τέτοια κίνητρα μπορεί να είναι η επιδότηση του μισθού, οι φοροελαφρύνσεις, η μείωση των εργοδοτικών εισφορών και άλλες

6. Πρέπει ακόμη να διευκολύνεται  η  μετάβαση από την εκπαίδευση στην αγορά εργασίας, μέσω της δυνατότητας   των αποφοίτων των πανεπιστημιακών σχολών να κάνουν πρακτική άσκηση σε επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες 

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ : ΤΟ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ

 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ  ΘΕΩΡΙΑΣ  : ΤΣΙΑΧΡΗΣ  ΚΩΣΤΑΣ

ΤΟ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ 

Α. ΤΙ  ΕΙΝΑΙ  ΤΟ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ;	Είναι  ένα  κείμενο με περιορισμένη έκταση , συνήθως  150 -200 λέξεων , στο οποίο επιχειρείται  μία σύντομη ερμηνεία  ενός λογοτεχνικού κειμένου
Β. ΤΙ  ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΟΥΜΕ  ΣΤΟ  ΚΕΙΜΕΝΟ  ΑΥΤΟ ;	Αναδεικνύουμε   το θέμα /βασικό   ερώτημα  που  πραγματεύεται  ο  ποιητής /πεζογράφος  και τον τρόπο με τον οποίο  το  επιτυγχάνει .
Γ. ΤΙ  ΕΙΝΑΙ  ΤΟ ΘΕΜΑ  ΤΟΥ  ΚΕΙΜΕΝΟΥ ;	Είναι  μία  γενικότερη  ιδέα  που διαπερνά  το κείμενο   και  αποτελεί  την πηγή  της έμπνευσης  του   δημιουργού .  Το θέμα  δεν ταυτίζεται  με  την  αφορμή  , την υπόθεση  ή  την περίληψη  του  κειμένου . Για παράδειγμα  : ·        Το θέμα  στη  «Μυστική  Παπαρούνα » του  Στράτη Μυριβήλη   μπορεί να είναι  « Το  ξύπνημα της ανθρωπιάς  και  της ευαισθησίας  μέσα  στη δίνη  του πολέμου» ·        Η αφορμή :  Ο πρώτος  παγκόσμιος πόλεμος  ·        Η  υπόθεση  :  Η ανακάλυψη  από  τον λοχία  Κωστούλα  μιας  παπαρούνας   που φυτρώνει  σε έναν γαιόσακο στα χαρακώματα  του  μετώπου
Δ. ΤΙ  ΣΗΜΑΙΝΕΙ  ΕΡΜΗΝΕΙΑ  ;	Ερμηνεύω το κείμενο  δε σημαίνει  ότι απλώς περιγράφω τι λέει  , αλλά προσπαθώ να  καταλάβω  τι εννοεί  με αυτό  που λέει , τι θέλει να δείξει
Ε. ΠΟΙΑ  ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ  Η  ΕΡΩΤΗΣΗ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ  ΣΧΟΛΙΟ ;	·        Μπορεί  να ζητηθεί   ο εντοπισμός  του θέματος   ή   βασικού ερωτήματος  του  κειμένου   ή  να  τεθεί  μία ερώτηση  που  θα  ζητεί  την ερμηνεία  ενός  συγκεκριμένου στοιχείου  του κειμένου ( π.χ.  τι αντιπροσωπεύει  μέσα στο  κείμενο  το  τάδε  στοιχείο   ή  πώς σχετίζεται  το τάδε στοιχείο  με  το  θέμα  που πραγματεύεται  το κείμενο ) ·        Συνήθως ,  η ερώτηση  απαιτεί  από τους μαθητές  να αξιοποιήσουν στην ερμηνεία  τους ορισμένους  κειμενικούς δείκτες  ·        Επιπλέον , μπορεί  να  ζητηθεί  από  αυτούς  η  προσωπική  τους  ανταπόκριση  πάνω στο θέμα  ως αυτόνομο  υποερώτημα
ΣΤ. ΠΟΙΑ  ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ  ΔΟΜΗ   ΣΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΜΑΣ  ;	·        Παρουσιάζουμε , αρχικά , το θέμα  /ερώτημα  ή   απαντάμε  στη συγκεκριμένη  ερώτηση  που  τίθεται  στην εκφώνηση   ·        Έπειτα , καταδεικνύουμε  τον τρόπο με τον  οποίο  αξιοποιεί  το θέμα  ο συγγραφέας  , ερμηνεύοντας  τις  επιλογές  του και  τεκμηριώνοντας  την απάντησή  μας  με  συγκεκριμένους  κειμενικούς δείκτες  και  χωρία  ·        Τέλος , παρουσιάζουμε  την  προσωπική  μας  άποψη  πάνω στο  θέμα  (  συνήθως σε μία δεύτερη παράγραφο ) . Να  σημειωθεί  ότι ακόμη κι αν η εκφώνηση της ερώτησης  δε ζητεί  την προσωπική μας  ανταπόκριση  , είναι  καλό να  την περιλαμβάνουμε  στην απάντησή  μας  με σύντομο  τρόπο ( 2-3  σειρές )
Ζ.  ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ  ;	Είναι  συγκεκριμένα  στοιχεία  μορφής  ή και  περιεχομένου  του  κειμένου , τα οποία  τεκμηριώνουν  την ερμηνεία  μας   ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ  ΔΕΙΚΤΕΣ  ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ  ΕΙΝΑΙ  : ·        Οι  αφηγηματικές  τεχνικές  που χρησιμοποιεί  ο συγγραφέας  (  είδος αφηγητή , αφηγηματικοί τρόποι , η εστίαση  , ο αφηγηματικός  χώρος  και χρόνος  κλπ) ·        Τα  ρηματικά πρόσωπα ·        Οι εγκλίσεις  ·        Η αναφορική  ή ποιητική λειτουργία  της γλώσσας ·        Τα σημεία  στίξης ·        Ο  τίτλος   ·        Η  δομή   του κειμένου  ·        Το είδος  του λεξιλογίου ·        Η σύνταξη  του κειμένου (  ενεργητική –παθητική , μικροπερίοδος –μακροπερίοδος λόγος , ασύνδετο σχήμα  κλπ) ·        Σχήματα λόγου  : παρομοίωση , προσωποποίηση , αντίθεση , ρητορικά  ερωτήματα , εικόνες  , σχήμα  κύκλου κλπ     ΩΣ  ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ  ΔΕΙΚΤΕΣ  ΜΠΟΡΟΥΝ ΕΠΙΣΗΣ  ΝΑ  ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΤΟ  ΣΥΓΚΕΙΜΕΝΟ  ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΚΕΙΜΕΝΟ  ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ·        Συγκείμενο  :  είναι  οι συνθήκες  παραγωγής  και  ανάγνωσης   ενός  κειμένου ( π.χ.  η εποχή στην οποία  ζει  ο  συγγραφέας  / αφηγητής   ή ο αναγνώστης του κειμένου )  και  οι  οποίες  συμπληρώνουν  την ερμηνεία  του ·        Περικείμενο  :  Είναι  συνήθως  ο τίτλος   και  το εισαγωγικό σημείωμα  που δίνεται  πριν από το κείμενο
Η. ΠΩΣ  ΑΞΙΟΠΟΙΩ ΤΟΥΣ  ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ  ;	1.      Τους εντάσσω  στην ερμηνεία  του κειμένου  και τους συσχετίζω πάντα  με το περιεχόμενό  του 2.      Δεν τους  παρουσιάζω με  γενικόλογο τρόπο  Π.χ.  Ας  υποθέσουμε  ότι  σχολιάζουμε  το ακόλουθο απόσπασμα  «Μια τόση δα μεγάλη, καλοθρεμμένη παπαρούνα, ανοιγμένη σαν μικρή βελουδένια φούχτα»  . Αποφεύγουμε  τον σχολιασμό  του τύπου  :  Ο  αφηγητής  χρησιμοποιεί  στο απόσπασμα  αυτό  μία  παρομοίωση   με την οποία δίνει στο κείμενο   αμεσότητα  και  παραστατικότητα   =>   αλλά αξιοποιούμε  την παρομοίωση  ως εξής  :Ο αφηγητής  εκφράζει  παραστατικά   τον ενθουσιασμό  και την έκπληξή  του για  την ανακάλυψη μιας παπαρούνας  μέσα στο  γαιόσακο , παρομοιάζοντας  τον ανοιχτό  μίσχο του λουλουδιού  με μία  «μικρή  βελουδένια χούφτα». 3.      Σε καμία περίπτωση  , δεν πρέπει  το ερμηνευτικό μας σχόλιο  να  θυμίζει  απλή απαρίθμηση  κειμενικών δεικτών ( πρώτον , χρησιμοποιεί  μια  παρομοίωση ….. , έπειτα  εντοπίζουμε  το  β ενικό  πρόσωπο με το οποίο ……., τέλος  , αξιοποιείται  η εικόνα  …..) . 4.      Συνήθως , αξιοποιούμε  τρεις  κειμενικούς  δείκτες  . Παράλληλα , όμως  μπορούμε να τεκμηριώνουμε  τις παρατηρήσεις  μας  και  με  την αναφορά  χωρίων του κειμένου ( είτε σε παρένθεση είτε ενσωματώντάς  τα στο κειμένό μας ) 5.      Προσέχουμε  ώστε να μην επιλέγουμε  τυχαίους κειμενικούς δείκτες , αλλά εκείνους  που σχετίζονται με  το θέμα  ή την  ερώτηση  που μας έχει τεθεί
Θ. ΠΡΕΠΕΙ  Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ  ΤΩΝ  ΔΥΟ ΥΠΟΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ  ΙΣΟΠΟΣΗ ;	Συνήθως  , η  απάντηση  στο πρώτο  υποερώτημα [ που αφορά  την ερμηνεία  ]  είναι  λίγο μεγαλύτερη  από την αντίστοιχη  στο  δεύτερο [που αφορά   την προσωπική ανταπόκριση ]
Ι. ΠΩΣ ΑΠΑΝΤΩ  ΣΤΟ ΣΚΕΛΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ  ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΟ  ΘΕΜΑ  ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ;	Παρουσιάζω  στην αρχή  τη  γενική στάση  μου και  έπειτα την τεκμηριώνω  με  3-4  επιχειρήματα
ΙΑ. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΗΡΩ ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ  ΟΡΙΟ  ΛΕΞΕΩΝ  ;	Σε γενικές γραμμές  πρέπει  να υπακούω στο όριο  λέξεων που μου δίνεται  με μία  μικρή απόκλιση   10-20  λέξεων

 

 

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Προεισαγωγικά θα σας πω την ιστορία του ταγαριού*. Το βρήκα καταχωνιασμένο σε μια παλιά κασέλα. Κι αυτή από το χωριό. Όταν το έδειξα της μαμάς μου γέλασε. Στα φοιτητικά της χρόνια το χρησιμοποιούσε ως τσάντα. Ήταν άβολο γι’ αυτήν τη δουλειά αλλά ήταν τότε της μόδας. Εξέφραζε οικολογικές ανησυχίες επίσης. Μου λέει να το πας της γιαγιάς σου. Ήθελε προφανώς να το ξεφορτωθεί. Δεν ξέρω τι μπορεί να της θύμιζε.

Η γιαγιά μου επιμένει να ζει στο χωριό. Στο σπίτι της έχει θερμοσίφωνα και τηλεόραση. Την επισκέφτηκα στις διακοπές του Πάσχα. Έχω το όνομά της και είμαι η αδυναμία της. Της έδειξα το ταγάρι και συγκινήθηκε. Το είχε φτιάξει η δική της μαμά στον αργαλειό. Ήταν μέρος της προίκας της. «Πράγματα για μια ζωή» σχολίασε. Φυσικά έκανε λάθος στο μέτρημα. Ήδη το ταγάρι είχε χρησιμοποιηθεί από τρεις γενιές. Ήταν βαμμένο με φυτικές βαφές και είχε ωραία λαμπερά σχέδια. Μου διηγήθηκε τα νυχτέρια** που έκαναν τότε υφαίνοντας στον αργαλειό με το φως του λυχναριού. Η μαμά της. Τα έλεγε αυτά με νοσταλγία. Η γιαγιά. Εν τω μεταξύ η ώρα πλησίαζε εννιά και αντανακλαστικά είχε ανοίξει την τηλεόραση για τις ειδήσεις. Της λέω γιαγιά γιατί δεν έρχεσαι να μείνεις μαζί μας στην Αθήνα. – Γιατί τι θα έχω παραπάνω εκεί;

*ταγάρι: είδος τσάντας

** νυχτέρι: εργασία κατά τη διάρκεια της νύχτας

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ

 

Το  ταγάρι  , κατά τη γνώμη μου,   αντιπροσωπεύει τη σημασία  της διατήρησης  των οικογενειακών παραδόσεων . Το συγκεκριμένο  κειμήλιο αποτελεί τον συνδετικό  κρίκο που ενώνει την αφηγήτρια  του  διηγήματος  με τρεις προηγούμενες  γενιές , κάνοντας ζωντανή στη συνείδησή  της την  ιστορία  της οικογένειάς  της . Όπως παρατηρούμε , το ταγάρι αντιμετωπίζεται με διαφορετικό τρόπο από τη μητέρα και τη γιαγιά της αφηγήτριας . Η μητέρα  της ,ενώ στην  εφηβεία της χρησιμοποιούσε  την τσάντα αυτή ως σύμβολο μόδας  («ήταν τότε της μόδας») , στο αφηγηματικό παρόν την αντιμετωπίζει με περιφρόνηση και χλευασμό ( «γέλασε», «ήθελε προφανώς να το ξεφορτωθεί») . Ωστόσο , η στάση της μητέρας έρχεται σε αντίθεση με εκείνη της γιαγιάς , η οποία συγκινείται μπροστά στη θέα του κειμηλίου και σχολιάζει με ευθύ  λόγο «πράγματα για μια  ζωή», δηλώνοντας με έμφαση  τη συναισθηματική αξία που είχε για εκείνη το ταγάρι . Η γιαγιά φαίνεται  λοιπόν να εκτιμά τον παραδοσιακό τρόπο ζωής , όπως αποδεικνύεται  και  από  το ερώτημα με το οποίο απαντά στην πρόσκληση της εγγονής της για μετεγκατάσταση στην Αθήνα «Γιατί τι παραπάνω θα έχω εκεί ;»

Αν ήμουν στη θέση της αφηγήτριας , ασφαλώς και θα κρατούσα το ταγάρι . Τα αντικείμενα που συνδέονται με την ιστορία  της οικογένειάς μας δεν έχουν απλή χρηστική , αλλά συναισθηματική αξία . Μας μεταφέρουν νοερά στο παρελθόν , μας γεννούν αναμνήσεις , μας δίνουν το ερέθισμα να αναζητήσουμε τις ρίζες μας , μας διδάσκουν και μας συγκινούν . Συνεπώς , ένα τέτοιο αντικείμενο θα αποτελούσε για μένα βαρυσήμαντη κληρονομιά

[220 περίπου λέξεις] 

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ : ΤΙ ΑΠΟΦΕΥΓΩ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ

 

A.  TI ΑΠΟΦΕΥΓΩ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

1. Την απότομη έναρξη . Ακόμη κι αν λόγω του μικρού ορίου λέξεων δεν επιλέξω να χρησιμοποιήσω θεματική πρόταση , καλό είναι να ξεκινήσω την περίληψη με μία σύντομη εισαγωγική φράση του τύπου : «Σύμφωνα με το κείμενο /άρθρο /δοκίμιο κλπ ….» ή « Κατά τον αρθρογράφο /δοκιμιογράφο κλπ….»

2. Την πολύ συχνή χρήση ρημάτων που περιγράφουν τις προθέσεις του συγγραφέα του κειμένου : π.χ. υποστηρίζει , διατείνεται , συμπεραίνει , τονίζει κλπ

3. Τη σύνταξη περίληψης ,στην οποία περιγράφεται γενικόλογα η δομή του κειμένου ή του αποσπάσματος : π.χ. Ο συγγραφέας παρουσιάζει αρχικά τις αιτίες του φαινομένου της ανεργίας και έπειτα εστιάζει σε μία από αυτές . Έπειτα , εκφράζει την προσωπική του γνώμη για το θέμα αυτό και διατυπώνει ένα ερώτημα . Απαντά στο ερώτημα αυτό και ολοκληρώνει προτείνοντας μία πρωτοποριακή λύση για την αντιμετώπισή του . Με τον ίδιο αριθμό λέξεων μπορούμε να είμαστε περισσότερο σαφείς , χωρίς φυσικά να πλατειάζουμε

4. Την αναφορά πολύ συγκεκριμένων παραδειγμάτων , εκτός αν αυτά παρουσιάζονται πολύ εκτεταμένα στο απόσπασμα που πρέπει να πυκνώσουμε . Στην περίπτωση αυτή , μπορούμε να κάνουμε μια σύντομη αναφορά . Όταν πάλι γίνεται αναφορά σε πολλά παραδείγματα , μπορούμε να τα παρουσιάζουμε κατηγοριοποιώντας τα ( π.χ. από τον επαγγελματικό και τον οικονομικό χώρο )

5. Την αξιολόγηση των απόψεων του συγγραφέα , επιδοκιμάζοντας ή αποδοκιμάζοντάς τες . Το κείμενό μας έχει πληροφοριακό χαρακτήρα . Δεν αναλύουμε , δεν εμβαθύνουμε , δεν κρίνουμε . Μεταφέρουμε συνοπτικά τις απόψεις ενός άλλου προσώπου

6. Τη δυσανάλογη έκταση των περιόδων – προτάσεων που αφιερώνονται σε κάθε βασική πληροφορία του κειμένου . Αν για παράδειγμα ένα κείμενο περιλαμβάνει 5 βασικές πληροφορίες , αφιερώνουμε σε αυτές την ίδια περίπου έκταση στην περίληψη , ανάλογα και με τη βαρύτητα που δίνει ο συγγραφέας σε καθεμία από αυτές

7. Την αποσπασματικότητα στην παρουσίαση των ιδεών του κειμένου. Προσπαθούμε είτε με διαρθρωτικές λέξεις και φράσεις είτε με άλλους τρόπους να επιτύχουμε τη συνοχή της περίληψης . Ωστόσο ,αποφεύγουμε την κατάχρηση των συνδετικών λέξεων και φράσεων

8. Τη χρήση άλλων ρηματικών προσώπων εκτός του τρίτου . Το ύφος του περιληπτικού κειμένου είναι συνήθως ουδέτερο και επίσημο

9. Τη χρήση κατακλείδας στην οποία καταλήγουμε σε ένα γενικότερο συμπέρασμα , διότι και στην περίπτωση αυτή γίνεται ένα είδος αξιολόγησης των ιδεών του κειμένου

10. Τη διπλή αναφορά σε ιδέες που επαναλαμβάνονται μέσα στο κείμενο. Κάθε ιδέα αναφέρεται μία φορά στην περίληψή μας

11. Τη συγγραφή της περίληψης χωρίς να έχουμε καταγράψει στο πρόχειρο με αρίθμηση τις βασικές ιδέες-πληροφορίες . Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να ελέγχουμε καλύτερα το όριο των λέξεων και άλλοτε να συμπτύσσουμε μία ιδέα περισσότερο , άλλοτε να την παρουσιάζουμε εκτενέστερα

12. Την αυτούσια μεταφορά λέξεων και φράσεων του κειμένου αναφοράς , χρησιμοποιώντας μάλιστα και εισαγωγικά . Σε κάθε περίπτωση , αναδιατυπώνουμε τις ιδέες του κειμένου χρησιμοποιώντας ,όσο είναι δυνατόν , συνώνυμες λέξεις –φράσεις

13. Τη χρήση σημείων στίξης : θαυμαστικά , εισαγωγικά , αποσιωπητικά κλπ , διότι λειτουργούν σα σχόλια

14. Την αναφορά του τίτλου του κειμένου , αν επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε θεματική πρόταση . Στερούμαστε λέξεις που θα μπορούσαμε να αφιερώσουμε στην παρουσίαση άλλων ιδεών

15. Τη μεγάλη υπέρβαση του ορίου των λέξεων. Αξιολογείται , εκτός των άλλων , η ικανότητά μας να είμαστε ακριβολόγοι και σύντομοι . Είναι , ωστόσο , λογική μία μικρή απόκλιση 5-10 λέξεων , εφόσον δεν περιλαμβάνονται περιττά στοιχεία

16. Την ποιητική λειτουργία της γλώσσας . Επιλέγω την αναφορική

17. Την παραβίαση της σειράς παρουσίασης των πληροφοριών του αρχικού κειμένου . Ακολουθώ αυτή τη σειρά και στην περίληψη

18. Την παρουσίαση των ιδεών σε δύο παραγράφους . Το περιληπτικό κείμενο αναπτύσσεται σε μία μόνο παράγραφο

B. ΤΙ ΑΠΟΦΕΥΓΩ ΣΤΟ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ

1. Την ταύτιση του θέματος του κειμένου με την υπόθεσή του . Το θέμα είναι συνήθως μία γενικότερη ιδέα , η οποία αποτέλεσε τη βαθύτερη αφορμή για τη συγγραφή του κειμένου

2. Στο ίδιο πλαίσιο , το ερμηνευτικό σχόλιο δεν ταυτίζεται με την περίληψη του κειμένου . Ο κίνδυνος αυτός υπάρχει περισσότερο στα πεζά κείμενα . Ο μαθητής οφείλει να εντοπίσει το θέμα και να σχολιάσει τον τρόπο με τον οποίο το αναδεικνύει ο συγγραφέας στο έργο του

3. Τις γενικόλογες παρατηρήσεις πάνω στο θέμα , χωρίς αυτές να επιβεβαιώνονται από σχετικά χωρία του κειμένου αναφοράς . Δεν ξεχνούμε ότι η ερμηνεία μας είναι κειμενοκεντρική

4. Την απλή απαρίθμηση κειμενικών δεικτών , χωρίς αυτοί να εντάσσονται δημιουργικά στην ερμηνεία του θέματος . Επιπλέον , ο σχολιασμός των κειμενικών δεικτών δε θα πρέπει να αφορά τη γενικότερη λειτουργία τους ( π.χ. προσδίδει στο κείμενο αμεσότητα και ζωντάνια ) αλλά την ειδικότερη ( ποια ακριβώς ιδέα αναδεικνύει και με ποιο τρόπο μέσα στο κείμενο )

5. Την απότομη έναρξη με παρουσίαση κειμενικών δεικτών , χωρίς να έχουμε αναφέρει το θέμα και χωρίς να έχουμε αναδείξει πώς το πραγματεύεται στο κείμενο ο συγγραφέας . Καλό είναι να τηρούμε τη δομή : Θέμα κειμένου - τρόπος ανάδειξής του στο κείμενο – ερμηνεία με τη χρήση κειμενικών δεικτών –παρουσίαση προσωπικής άποψης

ΕΔΩ ΑΣ ΠΡΟΣΕΞΟΥΜΕ ΤΑ ΕΞΗΣ :

• Ακόμη κι αν δε ζητείται , καλό είναι να κάνουμε ένα μικρό προσωπικό σχόλιο στο τέλος του κειμένου μας

• Ακόμη κι αν η ερώτηση δε ζητά το θέμα του κειμένου , εμείς μπορούμε να ξεκινήσουμε με μία πολύ σύντομη αναφορά σε αυτό και έπειτα να απαντήσουμε στη συγκεκριμένη ερώτηση που τίθεται

• Ακόμη κι αν δε ζητούνται από την εκφώνηση κειμενικοί δείκτες , εμείς του αξιοποιούμε , χωρίς όμως να δίνουμε μεγάλη έκταση στον σχολιασμό τους

6. Τη μεγάλη υπέρβαση του ορίου των λέξεων . Στο πλαίσιο αυτό , βοηθητικός μπορεί να είναι ο προσχεδιασμός της ανάπτυξης του σχολίου μας , με ένα σύντομο διάγραμμα στο πρόχειρο

7. Την εστίαση σε ένα μόνο μέρος του κειμένου ( εφόσον το ερώτημα αφορά το θέμα του ) και την παραμέληση των υπολοίπων . Προσεγγίζουμε το κείμενο στο σύνολό του , διότι ενδέχεται στο τέλος να αναφέρεται κάτι που ανατρέπει την αρχική αντίληψη για το θέμα

8. Την πρόχειρη και πολύ συνοπτική παρουσίαση της προσωπικής μας ανταπόκρισης στο θέμα του κειμένου , ιδιαίτερα όταν αυτή είναι ένα από τα ζητούμενα του θέματος . Στο τμήμα αυτό του ερμηνευτικού σχολίου παρουσιάζουμε 3-4 επιχειρήματα που δικαιολογούν την άποψή μας 

    

   ΤΣΙΑΧΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ 2022