ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΔΙΔΑΚΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

                       1.    ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ , ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ   VIII.IV-IX.II

Στο έργο Λακεδαιμονίων Πολιτεία ο Ξενοφώντας ασχολείται κυρίως με το παιδαγωγικό σύστημα της Σπάρτης που είναι θεμελιωμένο στις αρχές της νομοθεσίας του Λυκούργου. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα εξηγεί τους λόγους του μεγαλείου της και αναφέρεται στο θεσμό των πέντε εφόρων καθώς και στα μέτρα που έλαβε ο Λυκούργος για να αποφεύγουν οι Σπαρτιάτες τον ανέντιμο βίο.

Ἔφοροι οὖν ἱκανοὶ μέν εἰσι ζημιοῦν ὃν ἂν βούλωνται, κύριοι δ’ ἐκπράττειν παραχρῆμα, κύριοι δὲ καὶ ἄρχοντας μεταξὺ [καὶ] καταπαῦσαι καὶ εἶρξαί γε καὶ περὶ τῆς ψυχῆς εἰς ἀγῶνα καταστῆσαι. Τοσαύτην δὲ ἔχοντες δύναμιν οὐχ ὥσπερ αἱ ἄλλαι πόλεις ἐῶσι τοὺς αἱρεθέντας ἀεὶ ἄρχειν τὸ ἔτος ὅπως ἂν βούλωνται, ἀλλ’ ὥσπερ οἱ τύραννοι καὶ οἱ ἐν τοῖς γυμνικοῖς ἀγῶσιν ἐπιστάται, ἤν τινα αἰσθάνωνται παρανομοῦντά τι, εὐθὺς παραχρῆμα κολάζουσι. Πολλῶν δὲ καὶ ἄλλων ὄντων μηχανημάτων καλῶν τῷ Λυκούργῳ εἰς τὸ πείθεσθαι τοῖς νόμοις ἐθέλειν τοὺς πολίτας, ἐν τοῖς καλλίστοις καὶ τοῦτό μοι δοκεῖ εἶναι, ὅτι οὐ πρότερον ἀπέδωκε τῷ πλήθει τοὺς νόμους πρὶν ἐλθὼν σὺν τοῖς κρατίστοις εἰς Δελφοὺς ἐπήρετο τὸν θεὸν εἰ λῷον καὶ ἄμεινον εἴη τῇ Σπάρτῃ πειθομένῃ οἷς αὐτὸς ἔθηκε νόμοις. Ἐπεὶ δὲ ἀνεῖλε τῷ παντὶ ἄμεινον εἶναι, τότε ἀπέδωκεν, οὐ μόνον ἄνομον ἀλλὰ καὶ ἀνόσιον θεὶς τὸ πυθοχρήστοις νόμοις μὴ πείθεσθαι. Ἄξιον δὲ τοῦ Λυκούργου καὶ τόδε ἀγασθῆναι, τὸ κατεργάσασθαι ἐν τῇ πόλει αἱρετώτερον εἶναι τὸν καλὸν θάνατον ἀντὶ τοῦ αἰσχροῦ βίου∙ καὶ γὰρ δὴ ἐπισκοπῶν τις ἂν εὕροι μείους ἀποθνῄσκοντας τούτων τῶν ἐκ τοῦ φοβεροῦ ἀποχωρεῖν αἱρουμένων. Ὡς τἀληθὲς εἰπεῖν καὶ ἕπεται τῇ ἀρετῇ σῴζεσθαι εἰς τὸν πλείω χρόνον μᾶλλον ἢ τῇ κακίᾳ.

Λεξιλογικά

ἐκπράττω (τὴν ζημίαν): εισπράττω χρηματική ποινή

ἀναιρῶ (ἐπὶ θεῶν): χρησμοδοτώ

πυθόχρηστος: αυτός που επικυρώθηκε από το μαντείο των Δελφών

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

A1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα από το κείμενο που σας δίνεται: «Ἔφοροι οὖν ἱκανοὶ μέν εἰσι...... εὐθὺς παραχρῆμα κολάζουσι».

A2. Με βάση τα δεδομένα του κειμένου να αναφέρετε ποια διαδικασία ακολούθησε ο Λυκούργος προτού παραδώσει τους νόμους του στην πόλη και ποια θεωρούσε ως τη σημαντικότερη αρετή για τη ζωή των Σπαρτιατών.

B1.«Πολλῶν δὲ καὶ ἄλλων ὄντων μηχανημάτων… οἷς αὐτὸς ἔθηκε νόμοις»: να βρείτε τα επίθετα θετικού και συγκριτικού βαθμού που υπάρχουν στο χωρίο και στη συνέχεια να γράψετε τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό.

B2. «οἷς αὐτὸς ἔθηκε νόμοις»: να μεταφερθεί η πρόταση στον άλλο αριθμό.

B3. «ἐπεὶ δὲ ἀνεῖλε τῷ παντὶ ἄμεινον εἶναι, τότε ἀπέδωκεν, οὐ μόνον ἄνομον ἀλλὰ καὶ ἀνόσιον θεὶς τὸ πυθοχρήστοις νόμοις μὴ πείθεσθαι»: από το χωρίο που σας δίνεται να εντοπίσετε τα ρήματα και να τα μεταφέρετε στον ίδιο τύπο του ενεστώτα

B4. «Ὡς τἀληθὲς εἰπεῖν καὶ ἕπεται τῇ ἀρετῇ σῴζεσθαι εἰς τὸν πλείω χρόνον μᾶλλον ἢ τῇ κακίᾳ»: να βρείτε τους ρηματικούς τύπους της περιόδου και στη συνέχεια να γράψετε το β΄ ενικό προστακτικής αορίστου στην ίδια φωνή.

Γ1. . «Ὡς τἀληθὲς εἰπεῖν καὶ ἕπεται τῇ ἀρετῇ σῴζεσθαι εἰς τὸν πλείω χρόνον μᾶλλον ἢ τῇ κακίᾳ»: Να εντοπίσετε τη σύγκριση στην παραπάνω πρόταση επισημαίνοντας τον α΄ και β΄ όρο σύγκρισης και τον τρόπο εκφοράς του, καθώς και τη συγκριτική λέξη. Στη συνέχεια να αναδιατυπώσετε τον β΄ όρο σύγκρισης με άλλο ισοδύναμο τρόπο.

Γ2. «Πολλῶν δὲ καὶ ἄλλων ὄντων μηχανημάτων καλῶν τῷ Λυκούργῳ εἰς τὸ πείθεσθαι τοῖς νόμοις ἐθέλειν τοὺς πολίτας, ἐν τοῖς καλλίστοις καὶ τοῦτό μοι δοκεῖ εἶναι, ὅτι οὐ πρότερον ἀπέδωκε τῷ πλήθει τοὺς νόμους πρὶν ἐλθὼν σὺν τοῖς κρατίστοις εἰς Δελφοὺς ἐπήρετο τὸν θεὸν εἰ λῷον καὶ ἄμεινον εἴη τῇ Σπάρτῃ πειθομένῃ οἷς αὐτὸς ἔθηκε νόμοις»: να βρείτε τις δευτερεύουσες προτάσεις του αποσπάσματος και να τις χαρακτηρίσετε ως προς το είδος και την εκφορά τους.

Γ3. . «καὶ γὰρ δὴ ἐπισκοπῶν τις ἂν εὕροι μείους ἀποθνῄσκοντας τούτων τῶν ἐκ τοῦ φοβεροῦ ἀποχωρεῖν αἱρουμένων»: Να βρείτε τον υποθετικό λόγο που λανθάνει και να τον αναλύσετε.

2.    ΠΛΑΤΩΝ  , ΦΑΙΔΩΝ    113d-114b

Στον εσχατολογικό  μύθο  που αναπτύσσει  ο Σωκράτης περιγράφεται  ο  χώρος όπου   οδηγούνται  οι ψυχές των άδικων και των δίκαιων ανθρώπων  μετά τον θάνατό  τους 

Οἳ δ’ ἂν ἰάσιμα μὲν μεγάλα δὲ δόξωσιν ἡμαρτηκέναι ἁμαρτήματα, οἷον πρὸς πατέρα ἢ μητέρα ὑπ’ ὀργῆς βίαιόν τι πράξαντες, καὶ μεταμέλον αὐτοῖς τὸν ἄλλον βίον βιῶσιν, ἢ ἀνδροφόνοι τοιούτῳ τινὶ ἄλλῳ  τρόπῳ γένωνται, τούτους δὲ ἐμπεσεῖν μὲν εἰς τὸν Τάρταρον ἀνάγκη, ἐμπεσόντας δὲ αὐτοὺς καὶ ἐνιαυτὸν ἐκεῖ γενομένους  ἐκβάλλει τὸ κῦμα, τοὺς μὲν ἀνδροφόνους κατὰ τὸν Κωκυτόν,  τοὺς δὲ πατραλοίας καὶ μητραλοίας κατὰ τὸν Πυριφλεγέθοντα· ἐπειδὰν δὲ φερόμενοι γένωνται κατὰ τὴν λίμνην τὴν Ἀχερουσιάδα, ἐνταῦθα βοῶσί τε καὶ καλοῦσιν, οἱ μὲν οὓς ἀπέκτειναν, οἱ δὲ οὓς ὕβρισαν, καλέσαντες δ’ ἱκετεύουσι  καὶ δέονται ἐᾶσαι σφᾶς ἐκβῆναι εἰς τὴν λίμνην καὶ δέξασθαι, καὶ ἐὰν μὲν πείσωσιν, ἐκβαίνουσί τε καὶ λήγουσι τῶν κακῶν, εἰ δὲ μή, φέρονται αὖθις εἰς τὸν Τάρταρον καὶ ἐκεῖθεν πάλιν εἰς τοὺς ποταμούς, καὶ ταῦτα πάσχοντες οὐ πρότερον παύονται πρὶν ἂν πείσωσιν οὓς ἠδίκησαν· αὕτη γὰρ ἡ δίκη ὑπὸ τῶν δικαστῶν αὐτοῖς ἐτάχθη. οἳ δὲ δὴ ἂν δόξωσι διαφερόντως πρὸς τὸ ὁσίως βιῶναι, οὗτοί εἰσιν οἱ τῶνδε μὲν τῶν τόπων τῶν ἐν τῇ γῇ ἐλευθερούμενοί τε καὶ ἀπαλλαττό-μενοι ὥσπερ δεσμωτηρίων, ἄνω δὲ εἰς τὴν καθαρὰν οἴκησιν ἀφικνούμενοι καὶ ἐπὶ γῆς οἰκιζόμενοι. Tούτων δὲ αὐτῶν οἱ φιλοσοφίᾳ ἱκανῶς καθηράμενοι ἄνευ τε σωμάτων ζῶσι τὸ παράπαν εἰς τὸν ἔπειτα χρόνον, καὶ εἰς οἰκήσεις ἔτι τούτων καλλίους ἀφικνοῦνται, ἃς οὔτε ῥᾴδιον δηλῶσαι οὔτε ὁ χρόνος ἱκανὸς ἐν τῷ παρόντι.

Λεξιλογικά

ἐνιαυτὸν =   για  ένα χρόνο

τοὺς δὲ πατραλοίας καὶ μητραλοίας =  τους  πατροκτόνους  και μητροκτόνους 

ὑβρίζω=  αδικώ, κακοποιώ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το απόσπασμα    «οἳ δὲ δὴ ἂν δόξωσι
διαφερόντως πρὸς τὸ ὁσίως βιῶναι.... οὔτε ὁ χρόνος
ἱκανὸς ἐν τῷ παρόντι.

»

Α2. Με  ποιο τρόπο  αντιμετωπίζονται  οι ψυχές  των  άδικων  ανθρώπων κατά  τη μεταθανάτια κρίση τους ,  σύμφωνα με το κείμενο;    

Β1. Να μεταφέρετε όλα  τα ρήματα [όχι  απαρέμφατα και  μετοχές]  που βρίσκονται  στον  αόριστο   στον μέλλοντα και παρακείμενο  της ίδιας   φωνής 

Β2. πολλῶν γὰρ αὐτοῖς πρότερον ἐγκλημάτων....  γέγονεν :  Να εντοπίσετε  τις αντωνυμίες  του αποσπάσματος  , να αναγνωρίσετε το είδος  τους και να  τις μεταφέρετε  στην  αιτιατική  πληθυντικού στο   θηλυκό γένος 

Β3. Να  εντοπίσετε πέντε  τριτόκλιτα  ουσιαστικά  και  να  γράψετε  τη δοτική  -κλητική ενικού και την ονομαστική-    αιτιατική  πληθυντικού  

Γ1. ἐξὸν ,  τοῖς δ’ ἀμελήσασιν ,  φιλονικοῦντες :  Να αναλύσετε  τις μετοχές  στις αντίστοιχες   δευτερεύουσες  προτάσεις 

Γ2. Να   γράψετε  το υποκείμενο  όλων των μετοχών  του κειμένου  

Γ3. καὶ ταῦτ’ ἐποίουν οὐχ ὑπὲρ  Ἀλεξάνδρου καὶ Μενελάου φιλονικοῦντες, ἀλλ’ οἱ μὲν ὑπὲρ τῆς Ἀσίας, οἱ δ’ ὑπὲρ τῆς Εὐρώπης, νομίζοντες, ἐν ὁποτέρᾳ τὸ σῶμα τοὐκείνης κατοικήσειε, ταύτην εὐδαιμονεστέραν τὴν χώραν ἔσεσθαι :   Να  εντοπίσετε  όλους τους  επιρρηματικούς  προσδιορισμούς  του  αποσπάσματος και  να   γράψετε  τι δηλώνουν και ποιον όρο  προσδιορίζουν