ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ : ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΣΤΙΞΗΣ

NEOEΛΛΗΝΙΚΗ   ΓΛΩΣΣΑ   

ΑΣΚΗΣΕΙΣ    ΣΤΑ  ΣΗΜΕΙΑ    ΣΤΙΞΗΣ 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ   ΑΣΚΗΣΕΩΝ   ΚΑΙ  ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ :  ΤΣΙΑΧΡΗΣ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Α.  Να    αναγνωρίσετε   τη  χρήση   των  σημείων  στίξης   στα  ακόλουθα  παραδείγματα

1.       Η τηλεόραση  διαχωρίζει  τους ανθρώπους   , «διαμερισματοποιεί»  τα διάφορα καλλιτεχνικά είδη  και μας καθηλώνει  στην αμάθεια  ή στην αυταρέσκεια    της υπερειδίκευσης

2.       Από το καρτέρι  στην πλατεία Ομονοίας  ως το καραούλι  στις αίθουσες  των δικαστηρίων   και τα ..... τυχερά τηλέφωνα  που λαμβάνει    κάθε εκπομπή   βρίσκεται  ο   αυριανός   καλεσμένος   των καθημερινών  ριάλιτι  εκπομπών

3.       Πώς να κλείσει   άλλωστε  κάποιος   την τηλεόραση  όταν  κάποιες κυρίες  αποκαλύπτουν τα προσωπικά   τους δράματα   και ποτήρια γεμάτα νερό   εκτοξεύονται  στα πρόσωπα  των καλεσμένων ;

4.       Είναι πραγματικά άδικο να φορτώνεις στη ρητορεία - στη ρητορική, σω­στότερα - όσα εκπέμπονται από και τεκταίνονται στα παράθυρα   της μικρής οθόνης

5.       Τι επι­χειρήματα, όμως, και τι αποδείξεις (αν υπάρχουν) μπορεί να εισπράξει  ο δύσμοιρος τηλεθεατής-ακροατής από   τις  τηλεοπτικές  συζητήσεις , πώς και από τι να πεισθεί, όταν το μόνο που φτάνει στ' αυτιά του είναι φωνασκίες και  υβρεολόγια  (!)

6.       Δεν φταίει, λοιπόν, γι' αυτές τις οικτρότητες η ρητορική αλλά εκείνοι που κά­νουν κακή χρήση της, «οι μη χρώμενοι ορθώς», όπως έλεγε ο μεγάλος σοφι­στής και ρητοροδιδάσκαλος  Γοργίας

7.       Αλλά πέρα απ' αυτή την αξιοθρήνητη κακοποίηση, υπάρχει το βασικό ερώ­τημα  : όταν χρησιμοποιείται, κατά κάποιον τρόπο, η ρητορική , ποιος πρέπει να πείθει πε­ρισσότερο ;

8.       Βρισκόμαστε σ' ένα σταυροδρόμι  ∙ δεν ήμασταν ποτέ απομονωμένοι ∙ μείναμε πάντα ανοιχτοί σ' όλα τα ρεύματα

9.       Ένας πρώτος στόχος  των  σημερινών   ελληνόπουλων  είναι μια θέση γραφείου  στον ασαφή τομέα των υπηρεσιών, λ.χ. «στέλεχος» σε πολυεθνική, που συνήθως είναι πωλητής τσιχλών σε περίπτερα.

10. Η Ελλάδα διευκολύνει τους κερδοσκόπους και τους διαπλεκόμενους, ό, τι η διάχυτη θυμοσοφία ονομάζει σήμερα «λαμόγια».
11. Θέλουν -μα δεν μπορούν να λησμονήσουν.
12. Αυτό το πρόβλημα , συνεχίζει η διακήρυξη, πρέπει να βρει σύντομα τη λύση του.
13. Αυτός δεν ήταν άνθρωπος· ήταν θεριό.

 

 

Β. Να    χρησιμοποιήσετε  κόμμα   στη  θέση   που  πρέπει   και  να  εξηγήσετε  , γιατί    το  χρησιμοποιήσατε

 

1.       Ο άνθρωπος    δεν έχει  απόλυτη ελευθερία   γιατί δε μπορεί να αυτοπροσδιορίσει  την ύπαρξή  του 

2.       Εφόσον  δεν ερωτάται  ο άνθρωπος   για να λάβει  το αγαθό   της ζωής  πράγμα  το οποίο συνιστά  την οντολογική  ελευθερία   σημαίνει   ότι δεν έχει   το δικαίωμα  στη διακοπή   της με οποιονδήποτε τρόπο

3.       Άλλωστε   και    η σύγχρονη  επιστήμη     της θανατολογίας    έχει εντοπίσει   την αξία  του θανάτου

 

Γ. Να    χρησιμοποιήσετε   το  κατάλληλο  σημείο  στίξης  [εκτός  του κόμματος ]  ,  με  βάση  αυτό  που  πρέπει  κάθε  φορά  να  δηλωθεί 

 

1.       Πρέπει  να  κάνετε   το  παρακάτω ......... να  βάλετε   μέσα  στην   κατσαρόλα  αρκετό νερό και  ξύδι

2.       Τι   φανταστικός   άνθρωπος  .......

3.       Πρόσφατα αναδημοσιεύθηκε από το TIME ένα άκρως αποκαλυπτικό άρθρο με τον τίτλο ...Η νέα επανάσταση στο ωράριο εργασίας....

4.       Ο άνθρωπος   αυτός  δεν  έκανε  έργα  τέχνης ........ έκανε  θαύματα

5.       Αυτή  η  επιλογή ........ η  οποία  μεταξύ  μας  δε μου αρέσει  καθόλου ......... έγινε  τελικά αποδεκτή  από όλους     

 

Δ. Να   διακρίνετε  το  σχόλιο   [ειρωνεία , απόγνωση , έκπληξη , απορία , αμφιβολία , έμφαση , απειλή , περιφρόνηση   , ντροπή  , θαυμασμός , φόβος ,αγανάκτηση ] που  εκφράζουν  τα  υπογραμμισμένα  σημεία  στίξης

 

1.       Ισχυριζόταν  ότι   έγραψε   σε  μία  ώρα ......αυτό το  κείμενο  πενήντα  σελίδων

2.       Μα  πόσο  γρήγορα  αλλάζουν οι  εποχές !

3.       Μα  είναι  δυνατόν  να  περικοπεί  το  επίδομα τέκνων ;

4.       Είναι  πραγματικά  απαράδεκτη  συμπεριφορά  για  έναν  Έλληνα ...... το  να συμπεριφέρεται  ρατσιστικά  απέναντι  στους  μετανάστες

5.       Δεν   αξίζει  να  ασχολούμαστε   με  ένα  τέτοιο......  υποκείμενο

6.       Νομίζω  ότι  το μάθημα  της  «γυμναστικής»  είναι  το  σημαντικότερο  όλων

7.       Ποιος   ακριβώς   διατύπωσε  αυτή την ακραία  άποψη ;

8.       Την  επόμενη  φορά   δε  θα  είμαι  τόσο  επιεικής  μαζί  σας .....

9.       Είναι  πράγματι  πολύ  ωραίο (;)  το   φόρεμα  που  φοράτε  σήμερα 

10.   Πρόκειται  για   ένα  κορυφαίο  έργο  ενός  κορυφαίου  ποιητή  μας  !

 

 

 

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ  

Α. Να    αναγνωρίσετε   τη  χρήση   των  σημείων  στίξης   στα  ακόλουθα  παραδείγματα

1.  «διαμερισματοποιεί»  :  Τα  εισαγωγικά   χρησιμοποιούνται   λόγω  μεταφορικής  χρήσης   της  λέξης 
2. ..... τυχερά τηλέφωνα  :  τα  αποσιωπητικά   δηλώνουν   ειρωνεία  
3. των καλεσμένων ; :  Με  το  ερωτηματικό  [  ρητορική  ερώτηση]   δηλώνεται  έντονη  άρνηση  [=  δε γίνεται  να  κλείσει  κάποιος την τηλεόραση]
4. - στη ρητορική, σω­στότερα - :  η   διπλή παύλα   απομονώνει  ένα  μέρος  του  λόγου  μέσα  στο  οποίο  περιέχεται  μια  πρόσθετη  πληροφορία  - διευκρίνιση , σημαντική  για την  κατανόηση  των λεγομένων  του  συγγραφέα 
5.  (αν υπάρχουν) :  η  παρένθεση  περιέχει   μία   δευτερεύουσα   πληροφορία  - σχόλιο  από  την πλευρά  του  συγγραφέα  .Το  σχόλιό  του  εκφράζει  ειρωνεία

υβρεολόγια  (!) : Το   θαυμαστικό  στο  τέλος  της  φράσης   φανερώνει  ειρωνεία  αλλά και  απογοήτευση

6.  «οι μη χρώμενοι ορθώς»  :  Τα  εισαγωγικά  μεταφέρουν  αυτούσια  μία  φράση  του  Γοργία 
7. ερώ­τημα  : Η  άνω και κάτω τελεία  φανερώνει  ότι  θα  ακολουθήσει  επεξήγηση
8. σταυροδρόμι  ∙  απομονωμένοι ∙  :  η  άνω  τελεία  δηλώνει  μικρή  παύση  του  λόγου [το κομμάτι πριν την άνω τελεία  έχει  μέν  νοηματική   αυτοτέλεια  , αλλά  το  νόημά  του  συμπληρώνεται  από  το  τμήμα  που βρίσκεται  μετά  την άνω τελεία ]
9.  «στέλεχος»  : Τα  εισαγωγικά   δηλώνουν έντονη  ειρωνεία
10.  «λαμόγια». :   Τα  εισαγωγικά  εδώ  μεταφέρουν   μία   έκφραση  του  καθημερινού  λόγου
11. Θέλουν -μα  :  Η   παύλα   δηλώνει  αντίθεση  [θέλουν  ,αλλά δεν μπορούν]
12. , συνεχίζει η διακήρυξη, :   Τα  κόμματα  δηλώνουν  ότι  η φράση  αυτή είναι  παρένθετη
13. άνθρωπος·  :  Η  άνω τελεία  εδώ φανερώνει   αντίθεση  [άνθρωπος αλλά  θεριό ]

Β. Να    χρησιμοποιήσετε  κόμμα   στη  θέση   που  πρέπει   και  να  εξηγήσετε  , γιατί    το  χρησιμοποιήσατε

 

1.       Ο άνθρωπος    δεν έχει  απόλυτη ελευθερία  , [το  κόμμα   χωρίζει  την κύρια  από τη   δευτερεύουσα  πρόταση ] γιατί δε μπορεί να αυτοπροσδιορίσει  την ύπαρξή  του   

2.       Εφόσον  δεν ερωτάται  ο άνθρωπος , [χωρίζει   δύο   δευτερεύουσες  προτάσεις  ] για να λάβει  το αγαθό   της ζωής ,  πράγμα  το οποίο συνιστά  την οντολογική  ελευθερία  , [τα  δύο  κόμματα  απομονώνουν    μία    προσθετική  δευτερεύουσα   αναφορική  πρόταση ]   σημαίνει   ότι δεν έχει   το δικαίωμα  στη διακοπή   της με οποιονδήποτε τρόπο

3.       Άλλωστε  ,  [το  κόμμα   χωρίζει  το  επίρρημα – διαρθρωτική  λέξη   από  την υπόλοιπη  φράση ] και    η σύγχρονη  επιστήμη     της θανατολογίας    έχει εντοπίσει   την αξία  του θανάτου

 

Γ. Να    χρησιμοποιήσετε   το  κατάλληλο  σημείο  στίξης  [εκτός  του κόμματος ]  ,  με  βάση  αυτό  που  πρέπει  κάθε  φορά  να  δηλωθεί 

 

1.       Πρέπει  να  κάνετε   το  παρακάτω :  να  βάλετε   μέσα  στην   κατσαρόλα  αρκετό νερό και  ξύδι

2.       Τι   φανταστικός   άνθρωπος  !

3.       Πρόσφατα αναδημοσιεύθηκε από το TIME ένα άκρως αποκαλυπτικό άρθρο με τον τίτλο «Η νέα επανάσταση στο ωράριο εργασίας»

4.       Ο άνθρωπος   αυτός  δεν  έκανε  έργα  τέχνης ∙  έκανε  θαύματα

5.       Αυτή  η  επιλογή  - η  οποία  μεταξύ  μας  δε μου αρέσει  καθόλου - έγινε  τελικά αποδεκτή  από όλους     

 

Δ. Να   διακρίνετε  το  σχόλιο   [ειρωνεία , απόγνωση , έκπληξη , απορία , αμφιβολία , έμφαση , απειλή ,περιφρόνηση   , ντροπή  , θαυμασμός , φόβος ,αγανάκτηση ] που  εκφράζουν  τα  υπογραμμισμένα  σημεία  στίξης

 

1.      Ισχυριζόταν  ότι   έγραψε   σε  μία  ώρα ......αυτό το  κείμενο  πενήντα  σελίδων :  αμφιβολία

2.       Μα  πόσο  γρήγορα  αλλάζουν οι  εποχές !   :  έκπληξη

3.       Μα  είναι  δυνατόν  να  περικοπεί  το  επίδομα τέκνων ;   : αγανάκτηση

4.       Είναι  πραγματικά  απαράδεκτη  συμπεριφορά  για  έναν  Έλληνα ...... το  να συμπεριφέρεται  ρατσιστικά  απέναντι  στους  μετανάστες   : ντροπή

5.       Δεν   αξίζει  να  ασχολούμαστε   με  ένα  τέτοιο......  υποκείμενο :   περιφρόνηση

6.       Νομίζω  ότι  το μάθημα  της  «γυμναστικής»  είναι  το  σημαντικότερο  όλων :  έμφαση

7.       Ποιος   ακριβώς   διατύπωσε  αυτή την ακραία  άποψη ; : απορία

8.       Την  επόμενη  φορά   δε  θα  είμαι  τόσο  επιεικής  μαζί  σας ..... :  απειλή

9.       Είναι  πράγματι  πολύ  ωραίο (;)  το   φόρεμα  που  φοράτε  σήμερα  :   ειρωνεία

10.   Πρόκειται  για   ένα  κορυφαίο  έργο  ενός  κορυφαίου  ποιητή  μας  !  :  θαυμασμός