Επαναληπτικές ασκήσεις στη Νεοελληνική γλώσσα για το Λύκειο και ενδεικτικές απαντήσεις

Επιμέλεια ασκήσεων   : Τσιαχρής  Κώστας   

Α. Στην  παράγραφο  που  ακολουθεί [15 μονάδες]   :

1.       Τα κλασικά  έργα   κατορθώνουν να  υπερβούν   τα  σύνορα  του  τόπου και του χρόνου  στον  οποίο  γράφτηκαν :  Η πρόταση  αυτή , σύμφωνα  με το  κείμενο,  είναι  σωστή ή  λανθασμένη;   [2 μονάδες]

................................................................................................................................

2.       Να  εντοπίσετε  δύο  τρόπους  με τους  οποίους  προσδίδεται  στο κείμενο   αντικειμενικό  ύφος  [2 μονάδες]

................................................................................................................................

3.       Να  γράψετε  τα συνώνυμα  των  λέξεων με τα έντονα  στοιχεία  [5 μονάδες]

α]................................β]................................γ]..................................δ]..................

ε]..................................

4.       α]Ποια  σημασία  εκφράζουν  οι διαρθρωτικές  λέξεις μέσα  σε πλαίσιο; β] Να  τις αντικαταστήσετε  με ισοδύναμες  [6 μονάδες]

................................................................................................................................

Στην ιστορία της λογοτεχνικής δημιουργίας έχει αποδειχτεί ότι κάθε έργο που εμφανίζεται ανθεκτικό στο πέρασμα του χρόνου οφείλει τη δυνατότητά του αυτή στη μυστηριώδη «ακτινοβολία» που εκπέμπει και στα ενδιαφέροντα μηνύματα που περικλείει. Ένα τέτοιο έργο αποτελεί σε κάθε εποχή μια πρόκληση για μελέτη και ανίχνευση   των σημασιών και των νοημάτων που κρύβονται πίσω από τη γλωσσική του δόμηση. Τα λεγόμενα «κλασικά έργα» έχουν ως αφετηρία τους κάποιο συγκεκριμένο και περιορισμένο τοπικά και χρονικά γεγονός. Παρόλα  αυτά , κατορθώνουν να το καταστήσουν παγκόσμιο σύμβολο και πανανθρώπινη υπόθεση. Με τον  τρόπο αυτό,  ξεπερνούν τους φραγμούς του χώρου και του χρόνου στο πλαίσιο των οποίων δημιουργήθηκαν και μορφοποιήθηκαν. Με λίγα λόγια, αξιόλογοι λογοτέχνες είναι εκείνοι που διαθέτουν την ικανότητα να στηρίζονται σε ένα απλό γεγονός, σε μια καθημερινή ιστορία, αλλά να την προβάλλουν με ιδιαίτερο τρόπο και να της δίνουν μια τέτοια διάσταση που να συγκινεί τους ανθρώπους όλων των τόπων και όλων των εποχών

Β. Στην  παράγραφο  που  ακολουθεί   [20  μονάδες]  :

1.       Αιτία  της αμφισβήτησης από τη μεριά  των νέων είναι  το γεγονός  ότι  οι θεσμοί δεν  ανανεώνονται  γρήγορα   :  Η παραπάνω πρόταση, σύμφωνα με το κείμενο,  είναι σωστή ή λανθασμένη;    [2 μονάδες]

.................................................................................................................................

2.       «Κριτικάρει τους πάντες (γονείς, δασκάλους, αξιωματούχους, συμμαθητές) και τα πάντα (θεσμούς, αξίες, ιδανικά, αρχές). Αμφισβητεί τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις των ώριμων και γενικά της παράδοσης....» : Πώς επιτυγχάνεται  η συνοχή  μεταξύ  των  δύο  περιόδων  της παραγράφου;  [2 μονάδες]

................................................................................................................................

3.       Να  εξηγήσετε  τη  χρήση  :α] της παρένθεσης   β]των εισαγωγικών, στα σημεία  που υπογραμμίζονται στο κείμενο  [3 μονάδες]

................................................................................................................................

4.       Ποιος  είναι  ο τρόπος  και  τα μέσα  πειθούς  που  αξιοποιούνται   στην παράγραφο; Να  αναφέρετε  παραδείγματα  για  τα μέσα  πειθούς  που θα αναφέρετε   [6 μονάδες:  2+2+2  ]

................................................................................................................................

5.       Να  γράψετε  τα  αντώνυμα    των  λέξεων με τα έντονα  στοιχεία  [5 μονάδες]

α]................................β]................................γ]..................................δ].................

ε]..................................

6.       «που τις θεωρεί καθυστερημένες» : Ποιο  είναι το είδος  της δευτερεύουσας  αναφορικής πρότασης ; Να  δικαιολογήσετε  την απάντησή  σας  [2 μονάδες:  1+1 ]

.................................................................................................................................

        Άλλο χαρακτηριστικό των εφήβων είναι η δυσπιστία και η αμφισβήτηση των παραδοσιακών αξιών και αρχών και η έντονη κριτική τους. Και η αμφισβήτηση αυτή των αξιών από τον έφηβο σήμερα γίνεται ακόμη πιο δραματική γι' αυτόν εξαιτίας της ταχύτατης μεταβολής και αλλαγής των αξιών και της μη σταθερότητας τους, όπως στο παρελθόν. Κριτικάρει τους πάντες (γονείς, δασκάλους, αξιωματούχους, συμμαθητές) και τα πάντα (θεσμούς, αξίες, ιδανικά, αρχές). Αμφισβητεί τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις των ώριμων και γενικά της παράδοσης, που τις θεωρεί καθυστερημένες, ξεπερασμένες και προτείνει για πολλά θέματα και προβλήματα δικές του λύσεις. Ενώ όμως από τη μια είναι αντιδογματικός και «χτυπά» τις αυθεντίες και το «κατεστημένο», από την άλλη ψάχνει νέα πρότυπα και ιδανικά και γίνεται οπαδός νέων ιδεολογιών, τις οποίες υπερασπίζεται με φανατισμό.

Γ. Στην  παράγραφο  που  ακολουθεί   [ 15      μονάδες]  :

1.       Να διακρίνετε  τα δομικά  στοιχεία  της  παραγράφου [3 μονάδες]

.................................................................................................................................

2.       Τι εκφράζουν οι διαρθρωτικές  λέξεις  που βρίσκονται μέσα  σε πλαίσιο ; [3 μονάδες]

.................................................................................................................................

3.       Να  εντοπίσετε  δύο διαφορετικά  είδη  τεκμηρίων, επισημαίνοντας  τα  κατάλληλα  χωρία  στο κείμενο     [4  μονάδες]

.................................................................................................................................

4.       Να  εξηγήσετε  τη χρήση των εισαγωγικών και  της άνω και κάτω τελείας  στα σημεία  με τα έντονα γράμματα   [2 μονάδες]

................................................................................................................................

5.       Ποια  λειτουργία της  γλώσσας [αναφορική –ποιητική] κυριαρχεί  στην παράγραφο; Να  τεκμηριώσετε την απάντησή  σας    [2  μονάδες]

................................................................................................................................

6.       Η  ενασχόληση  με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι  ο βασικότερος παράγοντας  που επηρεάζει  αρνητικά  τη συμπεριφορά  των παιδιών: Η πρόταση  αυτή, σύμφωνα με το κείμενο,   είναι  σωστή  ή λανθασμένη;      [1    μονάδα    ]

................................................................................................................................

       Στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση παιδιατρικής «Pediatrics», εκτιμάται ότι τρία στα τέσσερα παιδιά στη Βρετανία παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια σε ημερήσια βάση. Περίπου το 1/3 αυτών περνά από μία ως τρεις ώρες παίζοντας, ενώ το 10-15% παίζει πάνω από τρεις, γεγονός που έχει αρνητικές επιπτώσεις. Οπωσδήποτε , το τελευταίο ερευνητικό δεδομένο αποδίδεται είτε στην έλλειψη άλλων ωφέλιμων δραστηριοτήτων ή και στην έκθεσή τους σε υλικό που έχει σχεδιαστεί για ενηλίκους. Μολαταύτα , τονίζεται ότι το ποσοστό των νεαρών που κάνουν κατάχρηση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα και ότι οι αρνητικές επιπτώσεις είναι αντίστοιχα μικρές, κάτι που υποδεικνύει πως τόσο οι μεγάλες ελπίδες όσο και οι μεγάλοι φόβοι για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι μάλλον υπερβολικοί. Την ίδια  στιγμή, υπογραμμίζεται ότι άλλοι παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικότερο ρόλο στη συμπεριφορά  των παιδιών. Για  παράδειγμα: το κλίμα στην οικογένεια του παιδιού, το αν βιώνει στερήσεις ή η κατάσταση στο σχολείο.

Δ. Στην  παράγραφο  που  ακολουθεί   [ 15      μονάδες]  :

1.       Να αναγνωρίσετε  έναν  τρόπο ανάπτυξης    [3 μονάδες]

.................................................................................................................................

2.       Να  εξηγήσετε  τη σκοπιμότητα  της  διπλής παύλας στο σημείο με τα έντονα  γράμματα      [2 μονάδες]

.................................................................................................................................

3.       Με ποιο  τρόπο, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, χρησιμοποιείται η γλώσσα  στα υπογραμμισμένα χωρία του κειμένου;    [4 μονάδες]

................................................................................................................................

4.       Με το  β’  συνθετικό  των παρακάτω λέξεων να σχηματίσετε  μία σύνθετη λέξη  :α] υποτάσσουν: ..........................β]θεοκρατικό: ..........................γ]επαγγέλματος: .............................δ]εξουσία: ...............................ε]πολύτιμη: ...............................    [5   μονάδες]

5.       «Σε δεύτερο επίπεδο, η ελευθερία αντιτίθεται στη σκλαβιά, στην τυραννία, στον εξαναγκασμό» : Να  εξηγήσετε  τη χρήση του κόμματος  μετά  τη λέξη «επίπεδο» [1 μονάδα ]

................................................................................................................................

Σε δεύτερο επίπεδο, η ελευθερία αντιτίθεται στη σκλαβιά, στην τυραννία, στον εξαναγκασμό. Η ζωή στην κοινω­νία προϋποθέτει κοινούς κανόνες, αλλά αυτοί οι κανόνες μεταβάλλονται ανάλογα με το καθεστώς στο οποίο ζού­με. Σε ένα θεοκρατικό καθεστώς τα άτομα δεν έχουν το δικαίωμα να επιλέγουν ελεύθερα τη θρησκεία τους. Σε μια δικτατορία θα τιμωρηθούν, αν αντιταχθούν στις αποφάσεις της κυβέρνησης. Σε ολοκληρωτικό καθεστώς τα άτο­μα πρέπει να υποτάσσουν στην εξουσία όχι μόνο την επιλογή του τόπου κατοικίας ή του επαγγέλματος τους -για να μην αναφερθούμε στις πολιτικές επιλογές- αλλά ακόμη και τις φιλίες και τους έρωτές τους. Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες όμως εκκινούν από την αρχή ότι κάθε άτομο διαθέτει μια ιδιωτική σφαίρα, στην οποία καμιά εξουσία -ακόμα κι αν είναι εντελώς νόμιμη- δεν μπορεί να διεκδικεί δικαιώματα. Η ατομικότητα του κάθε πολίτη είναι πο­λύτιμη. Και ως τέτοια πρέπει να προστατεύεται.

Ε. Στην  παράγραφο  που  ακολουθεί   [ 15      μονάδες]  :

1.       Με  ποιο τρόπο, επαγωγικά ή παραγωγικά, καταλήγει ο συγγραφέας στο συμπέρασμα  «Οι οικολογικές καταστροφές   είναι το τίμημα    που οι υποανάπτυκτοι    οφείλουν να πληρώσουν   για την ανάπτυξή τους»; Να αιτιολογήσετε την απάντησή  σας     [3 μονάδες]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

2.       «Δεν είναι το  χέρι της άκαρδης μοίρας    που προκάλεσε  τη μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή   μετά την έκρηξη    του πυρηνικού αντιδραστήρα     στο Τσέρνομπιλ .  Δεν είναι το  χέρι     του εκδικητή Θεού , αλλά  του ανθρώπου»: Ποιος τρόπος πειθούς  αξιοποιείται στο συγκεκριμένο χωρίο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή  σας [ 3 μονάδες]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

3.       Να  εξηγήσετε  τη σκοπιμότητα  της  χρήσης  των εισαγωγικών  στα σημεία  που υπογραμμίζονται στην παράγραφο  [3   μονάδες]

.................................................................................................................................

4.       Να  εντοπίσετε στο κείμενο τρία  παραδείγματα μεταφορικής χρήσης της γλώσσας και να  εξηγήσετε  τη σκοπιμότητα της χρήσης τους     [4 μονάδες : 3 +1  ]

................................................................................................................................

5.       Ο  συγγραφέας  υποστηρίζει ότι  το δυστύχημα  με τη διαρροή  κυανίου  στον Δούναβη οφείλεται  στην εγκληματική αμέλεια  μιας  πολυεθνικής  εταιρείας : Η πρόταση αυτή είναι σωστή ή λανθασμένη;     [2   μονάδες]

................................................................................................................................

     Ένα  ποτάμι  κυλάει  στις χώρες  των Βαλκανίων   κουβαλώντας τον θάνατο . Ένας  «φονιάς»  ανεξέλεγκτος   σκοτώνει  ό, τι   βρει στο   διάβα  του. Το κυάνιο   αφού νέκρωσε    τον Τίσα   χύθηκε στα νερά  του Δούναβη , ενός ποταμού  ήδη θανάσιμα   πληγωμένου   από τα συντρίμμια    των γεφυρών  , σε μία ερημωμένη χώρα , τη Σερβία , από τις ανθρωπιστικές  βόμβες του «ΝΑΤΟ».    Δεν είναι το  χέρι της άκαρδης μοίρας    που προκάλεσε  τη μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή   μετά την έκρηξη    του πυρηνικού αντιδραστήρα     στο Τσέρνομπιλ .  Δεν είναι το  χέρι     του εκδικητή Θεού , αλλά  του ανθρώπου . Δεν είναι  υπεύθυνοι οι «καθυστερημένοι»  Ρουμάνοι για τη διαρροή του  κυανίου από το εργοστάσιο   χρυσού  της  Μπάια Μάρε , αλλά   οι πολιτισμένοι   και τεχνολογικά    αναπτυγμένοι   Αυστραλοί    ιδιοκτήτες  του χρυσωρυχείου. Και δεν είναι    δυστύχημα , αλλά   υπολογισμένος  κίνδυνος . Στα  υποανάπτυκτα Βαλκάνια   οι  κανόνες ασφαλείας   που ισχύουν   για τις   πολυεθνικές  του   αναπτυγμένου κόσμου  είναι συνάρτηση  του μέγιστου    κέρδους  και  του ελάχιστου κόστους . Τα αφεντικά  των γαλλικών , γερμανικών , βρετανικών , ιταλικών , αμερικανικών και καναδικών   εταιρειών απαιτούν πλήρη ελευθερία  για  να  επενδύσουν   τα ανθρωπιστικά  τους κεφάλαια . Και έχουν πλήρη ασυδοσία . Κανείς  δεν θα πάει φυλακή  για τον εκ προμελέτης   φόνο των υδάτων . Οι οικολογικές καταστροφές   είναι το τίμημα    που οι υποανάπτυκτοι    οφείλουν να πληρώσουν   για την ανάπτυξή τους .

ΣΤ. Στην  παράγραφο  που  ακολουθεί   [ 20      μονάδες]  :

1.       Να  εντοπίσετε  δύο  διαφορετικούς  τρόπους ανάπτυξης  της παραγράφου, αιτιολογώντας  την απάντησή  σας  [ 4 μονάδες]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

2.       Να  διακρίνετε το είδος  του συλλογισμού  που προκύπτει  από το κείμενο [παραγωγικός ή επαγωγικός]  και να τον αξιολογήσετε με τα κριτήρια  της εγκυρότητας, αλήθειας και ορθότητας  [4 μονάδες : 1+1+1+1 ]

·         Όταν ο άνθρωπος  μπλέκεται σε περιπέτειες, γίνεται  βάρβαρος και πρωτόγονος

·         Οι   πόλεμοι , οι    λιμοί , οι   καταποντισμοί  και άλλα  παρόμοια βάζουν τον άνθρωπο  σε περιπέτεια

·         Άρα, στις  περιπτώσεις  αυτές  ο άνθρωπος εκδηλώνει τη  βάρβαρη φύση του  

                 .................................................................................................................................

.................................................................................................................................

3.       Τι φανερώνουν οι διαρθρωτικές λέξεις  που βρίσκονται μέσα σε πλαίσιο  και  που συμβάλλουν στη συνοχή  των περιόδων της παραγράφου     [5  μονάδες]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

4.       Να  εξηγήσετε  τη χρήση των  εισαγωγικών , της διπλής παύλας και της άνω τελείας στα  σημεία  του κειμένου με τα έντονα  γράμματα   [4   μονάδες]

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

5.       Να  εξηγήσετε τη σκοπιμότητα  της  χρήσης  : α] του ασύνδετου σχήματος στο ακόλουθο σημείο  «Μισούμε  , φθονούμε , χαιρεκακούμε , αρπάζουμε , σπαράζουμε , ζευγαρώνουμε  σαν άνθρωποι   της προκατακλυσμιαίας εποχής , με τρόπους  όμως  «εξελιγμένους» , είτε στα μέσα  είτε στα προσχήματα , στις ιδεολογικές  καλύπτρες των πράξεών μας» β] του  α’ πληθυντικού προσώπου   [2 μονάδες]

................................................................................................................................

6.       Να δώσετε έναν πλαγιότιτλο ενδεικτικό  του περιεχομένου της  παραγράφου

[1 μονάδα]

................................................................................................................................

   Φυσικά τα ίχνη αυτά   του «αγρίου»   που εξακολουθεί  να υπάρχει μέσα μας , δεν τα αντιλαμβανόμαστε     στις ομαλές καταστάσεις   μιας ήρεμης και ειρηνικής ζωής . Τότε   ο ψυχικός μας κόσμος   παρουσιάζει  μια επιφάνεια   εξαιρετικά  στιλπνή  και περιποιημένη . Είμαστε  σε όλα πολύ   καθώς  πρέπει    άνθρωποι  , με αντιλήψεις πολιτισμένες , αισθήματα  ήμερα και νόμιμες , κατά πάντα θεμιτές   εφέσεις .Μόλις  εντούτοις  φουρτουνιάσει   η ζωή μας , μόλις μπλεχτούμε   σε περιπέτειες ταραγμένες  και απροσδόκητες – πολέμους , λιμούς , καταποντισμούς , αγωνίες της ερωτικής  και της οικονομικής ζωής  , έριδες κάθε λογής  και τα παρόμοια- τότε σπάζει η ωραία  γυαλιστερή κρούστα , κρατήρες ανοίγονται   απάνω στην επιφάνεια  της ψυχής και από τα έγκατά  της ανεβαίνει   φλόγα ανακατεμένη με λάσπη ∙ η λάβα της βαρβαρότητας , της αγριότητας , του πρωτογονισμού . Ξαναγινόμαστε  άνθρωποι της νεολιθικής , της παλαιολιθικής εποχής  , άγριοι των σπηλαίων , εκείνα τα τρομαγμένα   , τα σκληρά  και  αδυσώπητα όντα του καιρού  των παγετώνων. Μισούμε  , φθονούμε , χαιρεκακούμε , αρπάζουμε , σπαράζουμε , ζευγαρώνουμε  σαν άνθρωποι   της προκατακλυσμιαίας εποχής , με τρόπους  όμως  «εξελιγμένους» , είτε στα μέσα  είτε στα προσχήματα , στις ιδεολογικές  καλύπτρες των πράξεών μας . Εδώ μόνο  εκδηλώνεται  η «καλλιέργεια» και ο «εξευγενισμός»  μας . Δηλαδή , για να το πούμε ωμά , στην προσποίηση.

                     ΣΥΝΟΛΙΚΟ  ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ  :          /100


ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ    

Επιμέλεια  απαντήσεων  : Τσιαχρής  Κώστας  

Α ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ  
 

1.       Τα κλασικά  έργα   κατορθώνουν να  υπερβούν   τα  σύνορα  του  τόπου και του χρόνου  στον  οποίο  γράφτηκαν :  Η πρόταση  αυτή , σύμφωνα  με το  κείμενο,  είναι  σωστή ή  λανθασμένη;   [2 μονάδες]

Σωστή

2.       Να  εντοπίσετε  δύο  τρόπους  με τους  οποίους  προσδίδεται  στο κείμενο   αντικειμενικό  ύφος  [2 μονάδες]

α] Η χρήση του γ’ ρηματικού προσώπου  β] Η κυριαρχία  της αναφορικής  λειτουργίας της  γλώσσας 

3.       Να  γράψετε  τα συνώνυμα  των  λέξεων με τα έντονα  στοιχεία  [5 μονάδες]

α]μεταδίδει  β]οργάνωση γ]αφορμή, εφαλτήριο  δ]εμπόδια

ε]βασίζονται, ερείδονται

4.       α]Ποια  σημασία  εκφράζουν  οι διαρθρωτικές  λέξεις μέσα  σε πλαίσιο; β] Να  τις αντικαταστήσετε  με ισοδύναμες  [6 μονάδες]

α] αντίθεση , επεξήγηση, σύνοψη β] ωστόσο, έτσι, συνοπτικά  

Β  ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 

1.       Αιτία  της αμφισβήτησης από τη μεριά  των νέων είναι  το γεγονός  ότι  οι θεσμοί δεν  ανανεώνονται  γρήγορα   :  Η παραπάνω πρόταση, σύμφωνα με το κείμενο,  είναι σωστή ή λανθασμένη;    [2 μονάδες]

Λανθασμένη

2.   «Κριτικάρει τους πάντες (γονείς, δασκάλους, αξιωματούχους, συμμαθητές) και τα πάντα (θεσμούς, αξίες, ιδανικά, αρχές). Αμφισβητεί τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις των ώριμων και γενικά της παράδοσης....» : Πώς επιτυγχάνεται  η συνοχή  μεταξύ  των  δύο  περιόδων  της παραγράφου;  [2 μονάδες]

Με το υποκείμενο «έφηβος» που παραλείπεται αλλά εννοείται από τα  προηγούμενα

3.       Να  εξηγήσετε  τη  χρήση  :α] της παρένθεσης   β]των εισαγωγικών, στα σημεία  που υπογραμμίζονται στο κείμενο  [3 μονάδες]

α]πρόσθετη πληροφορία, δευτερεύουσα, παρουσιάζονται  παραδείγματα [επεξήγηση]  β]χτυπά  :  μεταφορική χρήση της λέξης ,  κατεστημένο : όρος αλλά και μεταφορική  χρήση της λέξης

4.       Ποιος  είναι  ο τρόπος  και  τα μέσα  πειθούς  που  αξιοποιούνται   στην παράγραφο; Να  αναφέρετε  παραδείγματα  για  τα μέσα  πειθούς  που θα αναφέρετε   [6 μονάδες:  2+2+2  ]

Επίκληση  στη  λογική  με  τη χρήση : α] επιχειρημάτων : «Και η αμφισβήτηση αυτή των αξιών από τον έφηβο σήμερα γίνεται ακόμη πιο δραματική γι' αυτόν εξαιτίας της .... παρελθόν». Αιτιολογείται  η  ένταση  της αμφισβήτησης  από  τη μεριά των εφήβων β] τεκμηρίων : «(γονείς, δασκάλους, αξιωματούχους, συμμαθητές)» :δίνονται  παραδείγματα

5.       Να  γράψετε  τα  αντώνυμα    των  λέξεων με τα έντονα  στοιχεία  [5 μονάδες]

α]ευπιστία β]ήπια γ]αστάθεια δ]προοδευτικές  ε]πολέμιος 

6.       «που τις θεωρεί καθυστερημένες» : Ποιο  είναι το είδος  της δευτερεύουσας  αναφορικής πρότασης ; Να  δικαιολογήσετε  την απάντησή  σας  [2 μονάδες:  1+1 ]

Αναφορική προσθετική πρόταση, η οποία  χωρίζεται με κόμμα και αποτελεί πρόσθετο συμπλήρωμα  του  όρου «αντιλήψεις» - «πεποιθήσεις» 

Γ  ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 

1.       Να διακρίνετε  τα δομικά  στοιχεία  της  παραγράφου [3 μονάδες]

α] Θεματική πρόταση : Στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση παιδιατρικής «Pediatrics», εκτιμάται ότι τρία στα τέσσερα παιδιά στη Βρετανία παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια σε ημερήσια βάση  β] Σχόλια : Περίπου το 1/3 αυτών ....η κατάσταση στο σχολείο  γ] Κατακλείδα : Δεν έχει 

2.       Τι εκφράζουν οι διαρθρωτικές  λέξεις  που βρίσκονται μέσα  σε πλαίσιο ; [3 μονάδες]

α]έμφαση  β]αντίθεση  γ]προσθήκη [και  δευτερευόντως  χρονική σχέση]

3.       Να  εντοπίσετε  δύο διαφορετικά  είδη  τεκμηρίων, επισημαίνοντας  τα  κατάλληλα  χωρία  στο κείμενο     [4  μονάδες]

α] στατιστικά  στοιχεία  : Περίπου το 1/3 αυτών περνά από μία ως τρεις ώρες παίζοντας, ενώ το 10-15% παίζει πάνω από τρεις, γεγονός που έχει αρνητικές επιπτώσεις. β]παραδείγματα : Για  παράδειγμα: το κλίμα στην οικογένεια του παιδιού, το αν βιώνει στερήσεις ή η κατάσταση στο σχολείο

4.        Να  εξηγήσετε  τη χρήση των εισαγωγικών και  της άνω και κάτω τελείας  στα σημεία  με τα έντονα γράμματα   [2 μονάδες]

α]ονομασία  β] επεξήγηση 

5.       Ποια  λειτουργία της  γλώσσας [αναφορική –ποιητική] κυριαρχεί  στην παράγραφο; Να  τεκμηριώσετε την απάντησή  σας    [2   μονάδες]

Η  αναφορική λειτουργία , καθώς  στόχος είναι η πληροφόρηση  και οι λέξεις  χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον  με την κυριολεκτική τους  σημασία . Παράλληλα, απουσιάζουν  τα  πολλά  σχήματα λόγου 

6.       Η  ενασχόληση  με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι  ο βασικότερος παράγοντας  που επηρεάζει  αρνητικά  τη συμπεριφορά  των παιδιών: Η πρόταση  αυτή, σύμφωνα με το κείμενο,   είναι  σωστή  ή λανθασμένη;      [1 μονάδα  ]

Λανθασμένη

  

Δ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ  

1.       Να αναγνωρίσετε  έναν  τρόπο ανάπτυξης    [3 μονάδες]

Σύγκριση –αντίθεση : συγκρίνει  τα περιθώρια  ελευθερίας  στη δημοκρατία και  στα ολοκληρωτικά  καθεστώτα «Σε ολοκληρωτικό καθεστώς τα άτο­μα ...

Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες όμως»  

2.       Να  εξηγήσετε  τη σκοπιμότητα  της  διπλής παύλας στο σημείο με τα έντονα  γράμματα      [2 μονάδες]

Πρόσθεση  πληροφορία , η οποία τονίζεται , σχόλιο  του συγγραφέα 

3.   Με ποιο  τρόπο, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, χρησιμοποιείται η γλώσσα  στα υπογραμμισμένα χωρία του κειμένου;    [4 μονάδες]

α]κυριολεκτικά  β] κυριολεκτικά   γ] μεταφορικά  δ] μεταφορικά

4.       Με το  β’  συνθετικό  των παρακάτω λέξεων να σχηματίσετε  μία σύνθετη λέξη  :α] υποτάσσουν: διαταγή   β]θεοκρατικό: αριστοκρατία  γ]επαγγέλματος: διάγγελμα δ]εξουσία: ανούσιος  ε]πολύτιμη: εκτίμηση     [5   μονάδες]

5.       «Σε δεύτερο επίπεδο, η ελευθερία αντιτίθεται στη σκλαβιά, στην τυραννία, στον εξαναγκασμό» : Να  εξηγήσετε  τη χρήση του κόμματος  μετά  τη λέξη «επίπεδο» [1 μονάδα ]

Μετά  από  τις  διαρθρωτικές  λέξεις  χρησιμοποιείται κόμμα 

Ε ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ  

1.       Με  ποιο τρόπο, επαγωγικά ή παραγωγικά, καταλήγει ο συγγραφέας στο συμπέρασμα  «Οι οικολογικές καταστροφές   είναι το τίμημα    που οι υποανάπτυκτοι    οφείλουν να πληρώσουν   για την ανάπτυξή τους»; Να αιτιολογήσετε την απάντησή  σας     [3 μονάδες]

Επαγωγικά , καθώς το συμπέρασμα  είναι  γενικότερο  και  η παράγραφος  ξεκινά με την αναφορά  σε συγκεκριμένο περιστατικό

2.       «Δεν είναι το  χέρι της άκαρδης μοίρας    που προκάλεσε  τη μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή   μετά την έκρηξη    του πυρηνικού αντιδραστήρα     στο Τσέρνομπιλ .  Δεν είναι το  χέρι     του εκδικητή Θεού , αλλά  του ανθρώπου»: Ποιος τρόπος πειθούς  αξιοποιείται στο συγκεκριμένο χωρίο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή  σας [ 3 μονάδες]

Υπάρχει  επίκληση στο συναίσθημα , καθώς  κυριαρχούν  συναισθηματικά  φορτισμένος λόγος  και  ποιητική  λειτουργία  της γλώσσας .Ο συντάκτης  προσπαθεί να διεγείρει  το συναίσθημα  της  αγανάκτησης  για  την καταστροφική  δράση  του ανθρώπου 

3.       Να  εξηγήσετε  τη σκοπιμότητα  της  χρήσης  των εισαγωγικών  στα σημεία  που υπογραμμίζονται στην παράγραφο  [3   μονάδες]

α]μεταφορά  β] όνομα  γ] ειρωνεία 

4.       Να  εντοπίσετε στο κείμενο τρία  παραδείγματα μεταφορικής χρήσης της γλώσσας και να  εξηγήσετε  τη σκοπιμότητα της χρήσης τους     [4 μονάδες : 3 +1  α]ενός ποταμού  ήδη θανάσιμα   πληγωμένου  β] φόνο των υδάτων  γ]κουβαλώντας τον θάνατο δ] Προκαλείται  συναισθηματική  διέγερση στον αναγνώστη , κερδίζεται  η προσοχή  και το  ενδιαφέρον του και  το κείμενο  γίνεται  αμεσότερο  και παραστατικότερο

5.       Ο  συγγραφέας  υποστηρίζει ότι  το δυστύχημα  με τη διαρροή  κυανίου  στον Δούναβη οφείλεται  στην εγκληματική αμέλεια  μιας  πολυεθνικής  εταιρείας : Η πρόταση αυτή είναι σωστή ή λανθασμένη;     [2   μονάδες]

Σωστή

  

ΣΤ  ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ  

1.       Να  εντοπίσετε  δύο  διαφορετικούς  τρόπους ανάπτυξης  της παραγράφου, αιτιολογώντας  την απάντησή  σας  [ 4 μονάδες]

α]Σύγκριση –αντίθεση : συγκρίνεται  ο τρόπος  με τον οποίο συμπεριφέρεται ο άνθρωπος, όταν είναι ήρεμος και όταν δοκιμάζει  μία  περιπέτεια

β]Αίτιο- Αποτελέσματα: Παρουσιάζονται  τα αποτελέσματα  της  εμπλοκής  του ανθρώπου σε  περιπέτειες  στην ηθική του υπόσταση

2.       Να  διακρίνετε το είδος  του συλλογισμού  που προκύπτει  από το κείμενο [παραγωγικός ή επαγωγικός]  και να τον αξιολογήσετε με τα κριτήρια  της εγκυρότητας, αλήθειας και ορθότητας  [4 μονάδες : 1+1+1+1 ]

Είναι   παραγωγικός , καθώς από μία  γενικότερη κρίση καταλήγουμε σε ένα συμπέρασμα  που αφορά  σε μία  ειδική  περίπτωση. Ο συλλογισμός είναι έγκυρος , καθώς το συμπέρασμα  προκύπτει αναγκαστικά από τις  προκείμενες και  αληθής, καθώς οι προκείμενες  και το συμπέρασμα  είναι σε  γενικές  γραμμές   αληθείς  προτάσεις. Άρα, ο συλλογισμός  είναι ορθός 

3.       Τι φανερώνουν οι διαρθρωτικές λέξεις  που βρίσκονται μέσα σε πλαίσιο  και  που συμβάλλουν στη συνοχή  των περιόδων της παραγράφου     [5  μονάδες]

α]χρονική σχέση β] χρονική σχέση γ] αντίθεση δ] εντοπισμός –έμφαση  ε]επεξήγηση

4.       Να  εξηγήσετε  τη χρήση των  εισαγωγικών , της διπλής παύλας και της άνω τελείας στα  σημεία  του κειμένου με τα έντονα  γράμματα   [4   μονάδες]

α]μεταφορική χρήση  της  λέξης  και όρος β]πρόσθετη πληροφορία  η οποία  τονίζεται , επεξήγηση [παραδείγματα ] γ] μέτρια παύση, για να δοθεί έμφαση σε αυτό που ακολουθεί  δ] ειρωνεία

5.   Να  εξηγήσετε τη σκοπιμότητα  της  χρήσης  : α] του ασύνδετου σχήματος στο ακόλουθο σημείο  «Μισούμε  , φθονούμε , χαιρεκακούμε , αρπάζουμε , σπαράζουμε , ζευγαρώνουμε  σαν άνθρωποι   της προκατακλυσμιαίας εποχής , με τρόπους  όμως  «εξελιγμένους» , είτε στα μέσα  είτε στα προσχήματα , στις ιδεολογικές  καλύπτρες των πράξεών μας» β] του  α’ πληθυντικού προσώπου   [2 μονάδες]

α] προσδίδεται στο κείμενο ζωηρός  ρυθμός και  διεγείρονται  τα συναισθήματα και το ενδιαφέρον  του αναγνώστη β]Ο συντάκτης εκφράζει μία  καθολική εμπειρία, παρουσιάζεται ως εκπρόσωπος  όλων των ανθρώπων και κάνει και τον αναγνώστη να  ταυτιστεί με το υποκείμενο. Παράλληλα, δημιουργείται ένα  κλίμα  οικειότητας και αμεσότητας 

6.       Να δώσετε έναν πλαγιότιτλο ενδεικτικό  του περιεχομένου της  παραγράφου

[1 μονάδα]

Η  εξαγρίωση  του ανθρώπου  στις  ταραγμένες  στιγμές  της ανθρωπότητας  

..............................................................................................................................................................

Μάιος  2017   

Τσιαχρής  Κώστας