9o ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ : ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΠΕΡΙ ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ 15-17

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ  ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ  :  ΤΣΙΑΧΡΗΣ  ΚΩΣΤΑΣ    

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ , ΠΕΡΙ ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ  15-17

Ο  Δημοσθένης  αναφέρεται στους τρόπους με  τους οποίους  καταλύεται , κατ’εκείνον , το δημοκρατικό   πολίτευμα   και     υποστηρίζει  ότι  η      σωτηρία της πόλης εξαρτάται  από μια ισχυρή πολεμική μηχανή

[15] Ἀλλὰ πῶς καταλύεται [ὁ δῆμος]  , οὐδεὶς λέγει οὐδὲ παρρησιάζεται. ἐγὼ δὲ φράσω· ὅταν ὑμεῖς, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, φαύλως ἠγμένοι, πολλοὶ καὶ ἄποροι καὶ ἄοπλοι καὶ ἀσύντακτοι καὶ μὴ ταὐτὰ γιγνώσκοντες ἦτε, καὶ μήτε στρατηγὸς μήτ’ ἄλλος μηδεὶς ὧν ἂν ὑμεῖς ψηφίσησθε φροντίζῃ, καὶ ταῦτα μηδεὶς λέγειν ἐθέλῃ μηδ’ ἐπανορθοῖ, μηδ’ ὅπως παύσεται τοιαῦτ’ ὄντα πράττῃ, ὃ νῦν ἀεὶ συμβαίνει. [16] καὶ νὴ Δί’, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἕτεροί γε λόγοι  παρερρυήκασι πρὸς ὑμᾶς ψευδεῖς, καὶ πολλὰ τὴν πολιτείαν βλάπτοντες, οἷον «ἐν τοῖς δικαστηρίοις ὑμῖν ἐστιν ἡ σωτηρία,» καὶ «δεῖ τῇ ψήφῳ τὴν πολιτείαν ὑμᾶς φυλάττειν» ἐγὼ δ’ οἶδ’ ὅτι ταῦτα μὲν ὑμῖν [τὰ δικαστήρια] τῶν πρὸς ἀλλήλους δικαίων ἐστὶ κύρια, ἐν δὲ τοῖς ὅπλοις δεῖ κρατεῖν τῶν ἐχθρῶν, καὶ διὰ τούτων ἐστὶν ἡ σωτηρία τῆς πολιτείας. [17] οὐ γὰρ τὸ ψηφίσασθαι τοῖς ἐν τοῖς ὅπλοις ποιήσει τὸ νικᾶν, ἀλλ’ οἱ μετὰ τούτων κρατοῦντες τοὺς ἐχθροὺς καὶ ψηφίζεσθαι καὶ ἄλλ’ ὅ τι ἂν βούλησθε ποιεῖν ὑμῖν ἐξουσίαν καὶ ἄδειαν παρασκευάσουσι· δεῖ γὰρ ἐν μὲν τοῖς ὅπλοις φοβερούς, ἐν  δὲ τοῖς δικαστηρίοις φιλανθρώπους εἶναι.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

·        Παρρησιάζομαι =  μιλάω  με τόλμη

·        Παραρρέω =πλημμυρίζω

·        Τό ψηφίσασθαι = τα ψηφίσματα της εκκλησίας του δήμου

·        ἂδεια =ασφάλεια  , αφοβία 

                                              ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Α1. Να  μεταφραστεί  το απόσπασμα «[15] ἀλλὰ πῶς καταλύεται …ὃ νῦν ἀεὶ συμβαίνει» 

Α2.Ποιες   απόψεις  επηρεάζουν αρνητικά  τους Αθηναίους , σύμφωνα με τον Δημοσθένη  , και  πώς  τις κρίνει   ο ρήτορας     ;    

Β1. Να εντοπίσετε  στο κείμενο  τρεις  ρηματικούς  τύπους συνηρημένων ρημάτων διαφορετικής τάξης  [δηλαδή  σε –αω, -εω, -οω]   και   να  γράψετε το  β΄πληθυντικό πρόσωπο της ευκτικής του  ενεστώτα  και  το  α΄ πληθυντικό  πρόσωπο  της οριστικής  παρατατικού της ίδιας  φωνής 

Β2. ἀσύντακτοι , ψευδεῖς :  Να   κλίνετε  τον ενικό αριθμό  στο θηλυκό  γένος  των επιθέτων  και  έπειτα να σχηματίσετε το επίρρημά τους 

Β3. καὶ ταῦτα μηδεὶς λέγειν ἐθέλῃ μηδ’ ἐπανορθοῖ, μηδ’ ὅπως παύσεται τοιαῦτ’ ὄντα πράττῃ, ὃ νῦν ἀεὶ συμβαίνει :  Να αναγνωρίσετε το είδος των αντωνυμιών του αποσπάσματος  και  να  τις μεταφέρετε    στη  γενική  ενικού  στο   γένος και στον αριθμό που βρίσκονται 

Γ1. ἐγὼ δ’ οἶδ’ ὅτι ταῦτα μὲν ὑμῖν [τὰ δικαστήρια] τῶν πρὸς ἀλλήλους δικαίων ἐστὶ κύρια: Να  αντικαταστήσετε τη δευτερεύουσα ειδική πρόταση με κατηγορηματική  μετοχή

Γ2. δεῖ τῇ ψήφῳ τὴν πολιτείαν ὑμᾶς φυλάττειν :Να  αντικαταστήσετε  το ρήμα δεῖ +απαρέμφατο   με  ρηματικό  επίθετο  σε  -τέος  , επιφέροντας όλες τις  απαραίτητες  αλλαγές 

Γ3. ἐν δὲ τοῖς ὅπλοις δεῖ κρατεῖν τῶν ἐχθρῶν  :Να  αναγνωρίσετε το  είδος  της πρότασης   , δικαιολογώντας  την απάντησή  σας  

  ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

                                              ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Α1. Να  μεταφραστεί  το απόσπασμα «[15] ἀλλὰ πῶς καταλύεται …ὃ νῦν ἀεὶ συμβαίνει» 

Αλλά  πώς  καταλύεται  η δημοκρατία , κανείς  δε λέει ούτε έχει το θάρρος να το ξεστομίσει . Εγώ  όμως  θα σας πω. Όταν εσείς , Αθηναίοι ,παρασύρεστε απερίσκεπτα   και  όταν   είστε  πολλοί και φτωχοί  και άοπλοι και  ανοργάνωτοι  και δεν έχετε  τις ίδιες γνώμες  και όταν   μήτε κάποιος στρατηγός μήτε κάποιος άλλος  φροντίζει για όσα  εσείς  αποφασίσετε , και  όταν    κανείς  δε  θέλει  να λέει  ούτε να  διορθώνει αυτά , ούτε να   ενεργεί     με τρόπο που να   σταματήσουν να είναι τέτοια  , πράγμα το οποίο  συμβαίνει τώρα συνεχώς .

 

Α2.Ποιες   απόψεις  επηρεάζουν αρνητικά  τους Αθηναίους , σύμφωνα με τον Δημοσθένη  , και  πώς  τις κρίνει   ο ρήτορας     ;    

Οι  Αθηναίοι   επηρεάζονται , σύμφωνα με τον ρήτορα , από  ψεύτικες  και καταστροφικές  για την πόλη  απόψεις ,  όπως   ότι η σωτηρία  τους   βρίσκεται  στα  δικαστήρια  ή  ότι    πρέπει  να προστατεύουν  την πολιτεία   στις συνελεύσεις της εκκλησίας  του δήμου  με την ψήφο τους . Κατά την άποψη του Δημοσθένη , ωστόσο , τα δικαστήρια  είναι αρμόδια  για την επίλυση  των ιδιωτικών διαφορών μεταξύ των Αθηναίων ,  ενώ η σωτηρία  της πόλης εξασφαλίζεται  μόνο  μέσω  των εξοπλισμών . Τα δε ψηφίσματα της εκκλησίας  του δήμου  δεν μπορούν να  φέρουν τη νίκη στις πολεμικές  συγκρούσεις  . Αντιθέτως , με  την κατάλληλη πολεμική προετοιμασία  , οι Αθηναίοι  μπορούν να  επιτυγχάνουν νίκες  εναντίον των εχθρών  , να  αισθάνονται  ασφαλείς  και  να  έχουν την ευχέρεια  να  αποφασίζουν και να κάνουν  ό,τι  επιθυμούν. Ο ρήτορας  καταλήγει στο συμπέρασμα  ότι οι   Αθηναίοι  πρέπει  να προκαλούν τον φόβο   με την πολεμική μηχανή τους  , αλλά  στα δικαστήρια  να  επιδεικνύουν  φιλανθρωπία  και  επιείκεια

Β1. Να εντοπίσετε  στο κείμενο  τρεις  ρηματικούς  τύπους συνηρημένων ρημάτων διαφορετικής τάξης  [δηλαδή  σε –αω, -εω, -οω]   και   να  γράψετε το  β΄πληθυντικό πρόσωπο της ευκτικής του  ενεστώτα  και  το  α΄ πληθυντικό  πρόσωπο  της οριστικής  παρατατικού της ίδιας  φωνής 

• νικᾶν  =>  νικῷτε   , ἐνικῶμεν 
• ἐπανορθοῖ =>  ἐπανορθοῖτε ,   ἐπηνωρθοῦμεν
• κρατοῦντες =>κρατοῖτε, ἐκρατοῦμεν 

 

Β2. ἀσύντακτοι , ψευδεῖς :  Να   κλίνετε  τον ενικό αριθμό  στο θηλυκό  γένος  των επιθέτων  και  έπειτα να σχηματίσετε το επίρρημά τους

     

ἀσύντακτος	ψευδής
ἀσυντάκτου	ψευδοῦς
ἀσυντάκτῳ	ψευδεῖ
ἀσύντακτον	ψευδῆ
ἀσύντακτε	ψευδές

 

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ : ἀσυντάκτως  ,  ψευδῶς 

 

Β3. καὶ ταῦτα μηδεὶς λέγειν ἐθέλῃ μηδ’ ἐπανορθοῖ, μηδ’ ὅπως παύσεται τοιαῦτ’ ὄντα πράττῃ, ὃ νῦν ἀεὶ συμβαίνει :  Να αναγνωρίσετε το είδος των αντωνυμιών του αποσπάσματος  και  να  τις μεταφέρετε    στη  γενική  ενικού  στο   γένος και στον αριθμό που βρίσκονται 

• ταῦτα=> δεικτική  ,    τούτου
• μηδείς=> αόριστη ,   μηδενός
• τοιαῦτα =>    δεικτική ,   τοιούτου
• ὃ =>  αναφορική  ,  οὗ

Γ1. ἐγὼ δ’ οἶδ’ ὅτι ταῦτα μὲν ὑμῖν [τὰ δικαστήρια] τῶν πρὸς ἀλλήλους δικαίων ἐστὶ κύρια: Να  αντικαταστήσετε τη δευτερεύουσα ειδική πρόταση με κατηγορηματική  μετοχή

ἐγὼ δ’ οἶδα ταῦτα  μέν  ὑμῖν [τά δικαστήρια ]  τῶν πρὸς ἀλλήλους δικαίων   ὂντα  κύρια 

Γ2. δεῖ τῇ ψήφῳ τὴν πολιτείαν ὑμᾶς φυλάττειν :Να  αντικαταστήσετε  το ρήμα δεῖ +απαρέμφατο   με  ρηματικό  επίθετο  σε  -τέος  , επιφέροντας όλες τις  απαραίτητες  αλλαγές 

  τῇ ψήφῳ φυλακτέον  ὑμῖν  τήν πολιτείαν ἐστί 

Γ3. ἐν δὲ τοῖς ὅπλοις δεῖ κρατεῖν τῶν ἐχθρῶν  :Να  αναγνωρίσετε το  είδος  της πρότασης   , δικαιολογώντας  την απάντησή  σας  

Δευτερεύουσα ονοματική ειδική   πρόταση  , επειδή συνδέτεεται παρατακτικά  [μέν –δέ]   με την προηγούμενη   ειδική    «ὃτι ταῦτα μὲν ὑμῖν [τὰ δικαστήρια] τῶν πρὸς ἀλλήλους δικαίων ἐστὶ κύρια»