15o ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ : ΛΥΣΙΑΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ 5-7

 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ  ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ  :  ΤΣΙΑΧΡΗΣ  ΚΩΣΤΑΣ  

                    ΛΥΣΙΑΣ   ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ   5  -7 

Στα Ολύμπια του 388 π.Χ. διαβάστηκε ο Ολυμπιακός , επιδεικτικός λόγος, το σωζόμενο απόσπασμα του οποίου ακολουθεί. Με αυτόν ο ρήτορας απευθύνει έκκληση για την ένωση όλων των Ελλήνων εναντίον του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου του Α´.  

Ὁρῶμεν γὰρ τοὺς κινδύνους καὶ μεγάλους    καὶ πανταχόθεν περιεστηκότας· ἐπίστασθε δὲ ὅτι ἡ μὲν ἀρχὴ τῶν κρατούντων τῆς θαλάττης, τῶν δὲ χρημάτων βασιλεὺς ταμίας, τὰ δὲ τῶν Ἑλλήνων σώματα τῶν δαπανᾶσθαι δυναμένων, ναῦς δὲ πολλὰς <μὲν> αὐτὸς κέκτηται, πολλὰς δ’ ὁ τύραννος τῆς Σικελίας. [6] ὥστε ἄξιον τὸν μὲν πρὸς ἀλλήλους πόλεμον καταθέσθαι, τῇ δ’ αὐτῇ γνώμῃ χρωμένους τῆς σωτηρίας ἀντέχεσθαι, καὶ περὶ μὲν τῶν παρεληλυθότων αἰσχύνεσθαι, περὶ δὲ τῶν μελλόντων ἔσεσθαι δεδιέναι, καὶ πρὸς τοὺς  προγόνους ἁμιλλᾶσθαι, οἳ τοὺς μὲν βαρβάρους ἐποίησαν τῆς ἀλλοτρίας ἐπιθυμοῦντας τῆς σφετέρας αὐτῶν στερεῖσθαι, τοὺς δὲ τυράννους ἐξελάσαντες κοινὴν ἅπασι τὴν ἐλευθερίαν κατέστησαν. [7] Θαυμάζω δὲ Λακεδαιμονίους πάντων μάλιστα, τίνι ποτὲ γνώμῃ χρώμενοι καομένην τὴν Ἑλλάδα περιορῶσιν, ἡγεμόνες ὄντες τῶν Ἑλλήνων οὐκ ἀδίκως,  καὶ διὰ τὴν ἔμφυτον ἀρετὴν καὶ διὰ τὴν πρὸς τὸν πόλεμον ἐπιστήμην, μόνοι δὲ οἰκοῦντες ἀπόρθητοι καὶ ἀτείχιστοι καὶ ἀστασίαστοι καὶ ἀήττητοι καὶ τρόποις ἀεὶ τοῖς αὐτοῖς χρώμενοι·   

   ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

·        ἀντέχομαί τινος = φροντίζω  για κάτι

 

                                              ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Α1. Να  μεταφραστεί  το απόσπασμα  «ὁρῶμεν γὰρ τοὺς κινδύνους ….. ὁ τύραννος τῆς Σικελίας»  

Α2. Τι θα πρέπει να κάνουν οι  Έλληνες  , σύμφωνα με τον ρήτορα  , και  για ποιο λόγο απορεί  με   τη στάση των Λακεδαιμονίων ;  

Β1. ὁρῶμεν γὰρ τοὺς κινδύνους καὶ μεγάλους  (ὂντας)   καὶ πανταχόθεν περιεστηκότας· ἐπίστασθε δὲ ὅτι ἡ μὲν ἀρχὴ τῶν κρατούντων τῆς θαλάττης, τῶν δὲ χρημάτων βασιλεὺς ταμίας, τὰ δὲ τῶν Ἑλλήνων σώματα τῶν δαπανᾶσθαι δυναμένων, ναῦς δὲ πολλὰς <μὲν> αὐτὸς κέκτηται, πολλὰς δ’ ὁ τύραννος τῆς Σικελίας :  Σε όλους  τους ρηματικούς τύπους του αποσπάσματος να  γράψετε  το  β΄ενικό πρόσωπο  της οριστικής  παρατατικού στη φωνή που βρίσκονται  

Β2. ἐπίστασθε δὲ ὅτι ἡ μὲν ἀρχὴ τῶν κρατούντων τῆς θαλάττης, τῶν δὲ χρημάτων βασιλεὺς ταμίας, τὰ δὲ τῶν Ἑλλήνων σώματα τῶν δαπανᾶσθαι δυναμένων, ναῦς δὲ πολλὰς <μὲν> αὐτὸς κέκτηται: Να  μεταφέρετε όλα τα ουσιαστικά  στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού 

Β3. Να  μεταφερθούν  όλοι  οι τύποι  στο θηλυκό  γένος 

ἅπασι
πάντων
ἀπόρθητοι
ἀλλήλους
τῶν παρεληλυθότων

 

Γ1. ὥστε ἄξιον τὸν μὲν πρὸς ἀλλήλους πόλεμον καταθέσθαι:  Να  αναγνωρίσετε  το είδος της πρότασης  , δικαιολογώντας την απάντησή  σας 

Γ2. Θαυμάζω δὲ Λακεδαιμονίους πάντων μάλιστα, τίνι ποτὲ γνώμῃ χρώμενοι καομένην τὴν Ἑλλάδα περιορῶσιν, ἡγεμόνες ὄντες τῶν Ἑλλήνων οὐκ ἀδίκως, καὶ διὰ τὴν ἔμφυτον ἀρετὴν καὶ διὰ τὴν πρὸς τὸν πόλεμον ἐπιστήμην, μόνοι δὲ οἰκοῦντες ἀπόρθητοι καὶ ἀτείχιστοι καὶ ἀστασίαστοι καὶ ἀήττητοι καὶ τρόποις ἀεὶ τοῖς αὐτοῖς χρώμενοι : Να  αναγνωριστούν συντακτικά  οι λέξεις με τα έντονα  στοιχεία  

Γ3. Θαυμάζω δὲ Λακεδαιμονίους πάντων μάλιστα, τίνι ποτὲ γνώμῃ χρώμενοι καομένην τὴν Ἑλλάδα περιορῶσιν : Να  μεταφέρετε τη φράση στον πλάγιο λόγο  με  εξάρτηση  « Λυσίας   ἒφη………» 

Γ4. κοινὴν ἅπασι τὴν ἐλευθερίαν κατέστησαν :  Να μετατρέψετε τη σύνταξη σε παθητική  

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Α1. Να  μεταφραστεί  το απόσπασμα  «ὁρῶμεν γὰρ τοὺς κινδύνους ….. ὁ τύραννος τῆς Σικελίας»  

Βλέπουμε λοιπόν ότι  οι κίνδυνοι  και μεγάλοι είναι  και μας  έχουν περικυκλώσει  από παντού · γνωρίζετε  επίσης ότι   η  ηγεμονία ανήκει σε αυτούς  που κυριαρχούν  στη  θάλασσα  , ότι    ο  βασιλιάς   (των Περσών )  είναι  ο κάτοχος  των χρημάτων , ότι  τα σώματα των Ελλήνων ανήκουν   σε  αυτούς  που μπορούν να ξοδεύουν   και ότι   πολλά  πλοία   έχει αποκτήσει  ο ίδιος  ,πολλά και ο  τύραννος της Σικελίας 

Α2. Τι θα πρέπει να κάνουν οι  Έλληνες  , σύμφωνα με τον ρήτορα  , και  για ποιο λόγο απορεί  με   τη στάση των Λακεδαιμονίων ;

• Οι Έλληνες πρέπει να :  σταματήσουν τις πολεμικές συγκρούσεις  μεταξύ τους  , να   ομονοήσουν και να  φροντίσουν για τη σωτηρία  τους , να αισθάνονται ντροπή  για τις πράξεις  του παρελθόντος  και  φόβο  για όσα  πρόκειται να συμβούν . Παράλληλα , πρέπει να  συναγωνίζονται  τους προγόνους  τους  , οι  οποίοι  έκαναν  τους βαρβάρους , οι  οποίοι διεκδικούσαν  ξένα εδάφη   , να χάσουν και τα    δικά τους  , και  επιπλέον  έδιωξαν από την Ελλάδα τους τυράννους  και   την απελευθέρωσαν 
• Οι Λακεδαιμόνιοι  , κατά τον ρήτορα ,  ανέχονται να  καίγεται και να καταστρέφεται ολόκληρη η Ελλάδα , παρόλο  που  κατέχουν  με δίκαιο  τρόπο την ηγεμονία  της     και παρά την έμφυτη ανδρεία  και τη γνώση  τους στα πολεμικά  ζητήματα . Ταυτόχρονα ,  ο ρήτορας απορεί  πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο από  μία πόλη  , η οποία  δεν έχει  ποτέ  κυριευθεί , δε χρειάζεται  τείχη , δεν έχει αντιμετωπίσει εξεγέρσεις  , είναι αήττητη  και   δεν έχει  αλλάξει  τις συνήθειές  της

Β1. ὁρῶμεν γὰρ τοὺς κινδύνους καὶ μεγάλους  (ὂντας)   καὶ πανταχόθεν περιεστηκότας· ἐπίστασθε δὲ ὅτι ἡ μὲν ἀρχὴ τῶν κρατούντων τῆς θαλάττης, τῶν δὲ χρημάτων βασιλεὺς ταμίας, τὰ δὲ τῶν Ἑλλήνων σώματα τῶν δαπανᾶσθαι δυναμένων, ναῦς δὲ πολλὰς <μὲν> αὐτὸς κέκτηται, πολλὰς δ’ ὁ τύραννος τῆς Σικελίας :  Σε όλους  τους ρηματικούς τύπους του αποσπάσματος να  γράψετε  το  β΄ενικό πρόσωπο  της οριστικής  παρατατικού στη φωνή που βρίσκονται  

• ἑώρας
• ἦσθα
• περιίστασο
• ἠπίστω /ἠπίστασο
• ἐκράτεις
• ἐδαπανῶ
• ἐδύνω/ ἠδύνω
• ἐκτῶ

Β2. ἐπίστασθε δὲ ὅτι ἡ μὲν ἀρχὴ τῶν κρατούντων τῆς θαλάττης, τῶν δὲ χρημάτων βασιλεὺς ταμίας, τὰ δὲ τῶν Ἑλλήνων σώματα τῶν δαπανᾶσθαι δυναμένων, ναῦς δὲ πολλὰς <μὲν> αὐτὸς κέκτηται: Να  μεταφέρετε όλα τα ουσιαστικά  στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού 

αἱ  ἀρχαί,     τῶν θαλαττῶν , τοῦ χρήματος ,  βασιλεῖς ,    ταμίαι  ,   τοῦ Ἓλληνος ,  τό σῶμα , ναῦν 

Β3. Να  μεταφερθούν  όλοι  οι τύποι  στο θηλυκό  γένος 

ἅπασι	ἁπάσαις
πάντων	πασῶν
ἀπόρθητοι	ἀπόρθητοι
ἀλλήλους	ἀλλήλας
τῶν παρεληλυθότων	τῶν παρεληλυθυιῶν

 

Γ1. ὥστε ἄξιον τὸν μὲν πρὸς ἀλλήλους πόλεμον καταθέσθαι:  Να  αναγνωρίσετε  το είδος της πρότασης  , δικαιολογώντας την απάντησή  σας  

Είναι κύρια  πρόταση , επειδή ο συμπερασματικός σύνδεσμος ὣστε  βρίσκεται στην αρχή  περιόδου  και  είναι  παρατακτικός 

Γ2. Θαυμάζω δὲ Λακεδαιμονίους πάντων μάλιστα, τίνι ποτὲ γνώμῃ χρώμενοι καομένην τὴν Ἑλλάδα περιορῶσιν, ἡγεμόνες ὄντες τῶν Ἑλλήνων οὐκ ἀδίκως, καὶ διὰ τὴν ἔμφυτον ἀρετὴν καὶ διὰ τὴν πρὸς τὸν πόλεμον ἐπιστήμην, μόνοι δὲ οἰκοῦντες ἀπόρθητοι καὶ ἀτείχιστοι καὶ ἀστασίαστοι καὶ ἀήττητοι καὶ τρόποις ἀεὶ τοῖς αὐτοῖς χρώμενοι : Να  αναγνωριστούν συντακτικά  οι λέξεις με τα έντονα  στοιχεία  

• καομένην :  Κατηγορηματική  μετοχή   ως  κατηγορούμενο  στο  ρήμα  περιορῶσιν
• τῶν Ἑλλήνων   :  γενική αντικειμενική   στο   ἡγεμόνες 
• μόνοι  : Κατηγορηματικός  προσδιορισμός  στο  εννοούμενο   Λακεδαιμόνιοι  
• ἀπόρθητοι  : επιρρηματικό κατηγορούμενο  στο εννοούμενο   Λακεδαιμόνιοι  μέσω  της  μετοχής   οἰκοῦντες 
• τρόποις  :αντικείμενο  στη μετοχή  χρώμενοι 

Γ3. Θαυμάζω δὲ Λακεδαιμονίους πάντων μάλιστα, τίνι ποτὲ γνώμῃ χρώμενοι καομένην τὴν Ἑλλάδα περιορῶσιν : Να  μεταφέρετε τη φράση στον πλάγιο λόγο  με  εξάρτηση  « Λυσίας   ἒφη………» 

Λυσίας  ἒφη  θαυμάζειν δέ Λακεδαιμονίους  πάντων μάλιστα , τίνι  ποτέ  γνώμῃ χρώμενοι   καόμενην  τήν Ἑλλάδα  περιορῷεν  

Γ4. κοινὴν ἅπασι τὴν ἐλευθερίαν κατέστησαν :  Να μετατρέψετε τη σύνταξη σε παθητική  

Κοινή  ἃπασι  ἡ  ἐλευθερία  κατεστάθη  ὑπό  τούτων