ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΙΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 41-45 ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ  ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ  : ΤΣΙΑΧΡΗΣ  ΚΩΣΤΑΣ 

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Νon Sicanōrum aut Pelasgōrum, qui primi coluisse Italiam dicuntur, sed aetātis suae verbis utebantur. Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquāris, sermōne abhinc multis annis iam obsolēto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas.

Ergo ego nisi peperissem, Rōma non oppugnarētur; nisi filium habērem, lībera in līberā patriā mortua essem. Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futūra sum: at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet.

Quodsi forte, ut fit plerumque, cecidērunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicōrum. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: «Tum intellexi, quos fīdos amīcos habuissem, quos infīdos, cum iam neutris gratiam referre poteram»

Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit. Legātum monet ut, si adīre non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore

                            

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Από το κείμενο που σας δίνετε να μεταφράσετε τα   αποσπάσματα  2-4   [Ergo   ego ….adfore ]    [20 μονάδες] 

Β1α.Nα επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε  τις  ακόλουθες  προτάσεις  

1.      Η  λατινική γλώσσα  δεν   ανήκει στην ινδοευρωπαϊκή   οικογένεια  γλωσσών 

2.      Η γενέθλιος   χρονολογία της   ρωμαϊκής λογοτεχνίας  θεωρείται  το έτος  240 π.Χ. 

3.      Η  κλασική  εποχή    εκτείνεται   χρονικά  από   το θάνατο του Αυγούστου, το 14 ως τα μέσα του 3ου αι. μ.Χ.

4.      Το πρώτο  λογοτεχνικό  είδος που ωριμάζει στη  Ρώμη είναι το έπος

5.      Χαρακτηριστικό  της  λογοτεχνίας   των Ρωμαίων   είναι  η προοδευτική εξειδίκευση του ρωμαίου λογοτέχνη σε στενότερο ειδολογικό εύρος αλλά με περισσότερες αξιώσεις ποιότητας και βάθους

Β1β. Που  οφείλονται  οι  ομοιότητες   ελληνικής  και  λατινικής   γλώσσας     ; [5 μονάδες] 

Β2α. Να  εντοπίσετε στο κείμενο  τη λέξη που έχει ετυμολογική συγγένεια με καθεμία από τις παρακάτω της νέας ελληνικής  : κουλτούρα ,  βούληση , φουτουρισμός , κοντράρω ,  σκαρίφημα  [5 μονάδες]

Β2β. Να γράψετε μία λέξη  που χρησιμοποιείται στη νέα ελληνική γλώσσα , ετυμολογικά συγγενή με τις ακόλουθες : verbis , matre , dicas,  miserrima , pati   [5 μονάδες]

 Γ1α. Να  γράψετε τους ζητούμενους τύπους  [11  μονάδες: 11 Χ1 ]

1.      coluisse [  γ  ενικό οριστικής     Μέλλοντα  στην ενεργητική φωνή  ]

2.      loquāris [β    πληθυντικό υποτακτικής     παρατατικού   ]

3.      scire [β ενικό προστακτικής  Ενεστώτα στην ίδια φωνή      ]

4.      peperissem [γ  ενικό  οριστικής  υπερσυντελίκου   στην ίδια   φωνή ]

5.      futūra sum   [γ  πληθυντικό  προστακτικής    μέλλοντα   ]

6.       manet  [αφαιρετική  σουπίνου  ]

7.       fit [αιτιατική     γερουνδίου  ]

8.      ferunt    [απαρέμφατο   παρακειμένου   παθητικής φωνής, να λάβετε υπόψη το  υποκείμενο  και τον αριθμό  ]  

9.      conscriptam  [α΄ πληθυντικό υποτακτικής   υπερσυντελίκου  ενεργητικής  φωνής     ]

10.      abiciat [β  ενικό  οριστικής  ενεστώτα   παθητικής  φωνής    ]

11.   oppugnarētur [ β ενικό   οριστικής   παρακειμένου  της  παθητικής  περιφραστικής  συζυγίας  , να λάβετε υπόψη το υποκείμενο     ]

Γ1β.  vis   : Nα  γράψετε   το  γ ενικό   και  το  β πληθυντικό   πρόσωπο  στην  οριστική  [2 μονάδες]  και  στην υποτακτική  [2 μονάδες]  του  ίδιου χρόνου

[4 μονάδες]

Γ2α. Να  γράψετε τους ζητούμενους τύπους  [11 μονάδες: 11 Χ1 ]

1.      primi    [o   ίδιος τύπος στον  συγκριτικό βαθμό  ]

2.      aetātis   [δοτική ενικού   ]

3.      verbis  [ονομαστική πληθυντικού  ]

4.      matre [ γενική  πληθυντικού    ]

5.      quae [ονομαστική  ενικού στο αρσενικό γένος  ]

6.      lībera    [ο ίδιος τύπος στον υπερθετικό βαθμό   ]

7.      nihil [ονομαστική  πληθυντικού στο ίδιο γένος    ]

8.      inopes [   γενική  πληθυντικού     ]

9.      neutris  [  γενική  ενικού   στο  αρσενικό  γένος    ]

10.   rem  [αφαιρετική  πληθυντικού  ] 

11.   epistulam  [ δοτική  πληθυντικού ]

Γ2β.   diu  ,  celeriter   :  Να  γράψετε  τον συγκριτικό και  υπερθετικό  βαθμό των επιρρημάτων [4 μονάδες]

Γ3α.Να αναγνωριστούν συντακτικά οι ακόλουθοι τύποι με έντονα γράμματα στο κείμενο   [ 10 μονάδες : 10Χ 1 ] 

1.      sermōne      είναι ………………………………………στο …………………

2.      mortua  είναι ………………………………………στο …………………………

3.      pati   είναι ………………………………………στο ………………………

4.       amicorum  είναι ………………………………………στο ……………………

5.      ob rem   είναι ………………………………………στο …………………………..

Γ3β. quasi cum matre Evandri nunc loquāris

Στην   παραπάνω δευτερεύουσα  πρόταση   να αναγνωρίσετε: α] το είδος της   [1  μονάδα] β] τον τρόπο εισαγωγής τους  [1 μονάδα]  γ]τον συντακτικό της  ρόλο [1 μονάδες] δ]τον τρόπος εκφοράς της  [1 μονάδα]  , δικαιολογώντας τον   [1  μονάδα]

 [5   μονάδες]

Γ3γ. at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet:  Να  αναγνωρίσετε το είδος  του υποθετικού  λόγου   [υπόθεση-απόδοση, τι φανερώνει  ]   [3    μονάδες    ]   και  να  τον μεταφέρετε  στο είδος  του  πιθανού ή δυνατού  [2  μονάδες] 

[5  μονάδες]

Γ3δ. qui primi coluisse Italiam dicuntur  :  Να  αναγνωρίσετε  το είδος του απαρεμφάτου  [ ειδικό –τελικό ]  ( 1 μονάδα)  και  να εντοπίσετε   το υποκείμενό  του ( 1 μονάδα)  . Να  δικαιολογήσετε  έπειτα  την πτώση  του  υποκειμένου (2 μονάδες)    

[4 μονάδες]  

Γ3ε. Ego nihil iam pati possum :  Να  μετατρέψετε  την πρόταση  σε  ευθεία  ερώτηση   με όλους  τους δυνατούς  τρόπους    [4 μονάδες  ]  

Γ3στ. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore  : Να  μετατρέψετε  τον πλάγιο λόγο σε ευθύ  [ 2 μονάδες]   

 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. Από το κείμενο που σας δίνετε να μεταφράσετε τα   αποσπάσματα  2-4   [Ergo   ego ….adfore ]    [20 μονάδες] 

Αν λοιπόν εγώ δεν (σε) είχα γεννήσει, η Ρώμη δεν θα πολιορκείτο˙ αν δεν είχα γιο, θα πέθαινα ελεύθερη σε ελεύθερη πατρίδα. Εγώ τίποτε πια δεν μπορώ να πάθω, ούτε πρόκειται να είμαι για πολύ καιρό τόσο δυστυχισμένη: όμως αντίθετα αυτούς, αν συνεχίσεις, τους περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακρόχρονη σκλαβιά.

Αν όμως τυχαία, όπως συμβαίνει συνήθως, χάσουν την εξουσία, τότε γίνεται αντιληπτό (ή: τότε καταλαβαίνουν) πόσο στερημένοι από φίλους υπήρξαν (ή: πόσο τους έλειψαν οι φίλοι). Αυτό είναι που λένε ότι είπε ο Ταρκύνιος, όταν ήταν εξόριστος: «Τότε (μόνον) κατάλαβα ποιους είχα πιστούς φίλους, ποιους άπιστους, όταν δεν μπορούσα πια να ανταποδώσω τη χάρη ούτε σε εκείνους ούτε σε αυτούς».

Για τον λόγο αυτό στέλνει επιστολή γραμμένη στα ελληνικά. Συμβουλεύει τον απεσταλμένο, αν δεν μπορέσει να πλησιάσει, να δέσει την επιστολή στον ιμάντα του ακοντίου και να το ρίξει μέσα στο στρατόπεδο. Στην επιστολή γράφει πως θα έλθει γρήγορα με τις λεγεώνες (του).

 

Β1α.Nα επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε  τις  ακόλουθες  προτάσεις  

1.      Λ

2.      Σ

3.      Λ

4.      Λ

5.      Σ

Β1β. Που  οφείλονται  οι  ομοιότητες   ελληνικής  και  λατινικής   γλώσσας     ; [5 μονάδες] 

Οι ομοιότητες της Λατινικής με την Ελληνική οφείλονται: 1. στην κοινή καταγωγή από την Ινδοευρωπαϊκή 2. στα πολιτιστικά και γλωσσικά δάνεια του ελληνικού αποικισμού στην κεντρική και κάτω Ιταλία, από τη Νεάπολη και την Κύμη μέχρι τη Σικελία, 3. στην κατάκτηση της ελληνικής Ανατολής από τους Ρωμαίους.

Β2α. Να  εντοπίσετε στο κείμενο  τη λέξη που έχει ετυμολογική συγγένεια με καθεμία από τις παρακάτω της νέας ελληνικής  : κουλτούρα ,  βούληση , φουτουρισμός , κοντράρω ,  σκαρίφημα  [5 μονάδες]

coluisse,   vis,   futura sum , contra, scribit

Β2β. Να γράψετε μία λέξη  που χρησιμοποιείται στη νέα ελληνική γλώσσα , ετυμολογικά συγγενή με τις ακόλουθες : verbis , matre , dicas,  miserrima , pati   [5 μονάδες]

βερμπαλισμός ,   μητρικός ,  δείγμα , μιζέρια , πασιέντζα

 Γ1α. Να  γράψετε τους ζητούμενους τύπους  [11  μονάδες: 11 Χ1 ]

1.      coluisse [  γ  ενικό οριστικής     Μέλλοντα  στην ενεργητική φωνή  ] :  colet

2.      loquāris [β    πληθυντικό υποτακτικής     παρατατικού   ]  :  loqueremini

3.      scire [β ενικό προστακτικής  Ενεστώτα στην ίδια φωνή      ]  :  scito

4.      peperissem [γ  ενικό  οριστικής  υπερσυντελίκου   στην ίδια   φωνή ]  :   pepererat

5.      futūra sum   [γ  πληθυντικό  προστακτικής    μέλλοντα   ]: sunto

6.       manet  [αφαιρετική  σουπίνου  ] : mansu

7.       fit [αιτιατική     γερουνδίου  ]:     faciendum

8.      ferunt    [απαρέμφατο   παρακειμένου   παθητικής φωνής, να λάβετε υπόψη το  υποκείμενο  και τον αριθμό  ]   :   latos  esse 

9.      conscriptam  [α΄ πληθυντικό υποτακτικής   υπερσυντελίκου  ενεργητικής  φωνής     ] :  conscripsissemus

10.      abiciat [β  ενικό  οριστικής  ενεστώτα   παθητικής  φωνής    ]:    abiceris / abicere  

11.   oppugnarētur [ β ενικό   οριστικής   παρακειμένου  της  παθητικής  περιφραστικής  συζυγίας  , να λάβετε υπόψη το υποκείμενο     ] :  oppugnanda  fuisti 

Γ1β.  vis   : Nα  γράψετε   το  γ ενικό   και  το  β πληθυντικό   πρόσωπο  στην  οριστική  [2 μονάδες]  και  στην υποτακτική  [2 μονάδες]  του  ίδιου χρόνου

vult     vultis      velit  velitis

[4 μονάδες]

Γ2α. Να  γράψετε τους ζητούμενους τύπους  [11 μονάδες: 11 Χ1 ]

1.      primi    [o   ίδιος τύπος στον  συγκριτικό βαθμό  ]    : priores

2.      aetātis   [δοτική ενικού   ]  :  aetati

3.      verbis  [ονομαστική πληθυντικού  ]  :  verba

4.      matre [ γενική  πληθυντικού    ] :  matrum

5.      quae [ονομαστική  ενικού στο αρσενικό γένος  ]  : quis

6.      lībera    [ο ίδιος τύπος στον υπερθετικό βαθμό   ]:  liberrima

7.      nihil [ονομαστική  πληθυντικού στο ίδιο γένος    ] :   nullae  res

8.      inopes [   γενική  πληθυντικού     ]:  inopum

9.      neutris  [  γενική  ενικού   στο  αρσενικό  γένος    ] :  neutrius

10.   rem  [αφαιρετική  πληθυντικού  ] :   rebus

11.   epistulam  [ δοτική  πληθυντικού ]  :  epistulis

Γ2β.   diu  ,  celeriter   :  Να  γράψετε  τον συγκριτικό και  υπερθετικό  βαθμό των επιρρημάτων [4 μονάδες]

diutius      diutissime      celerius   celerrime 

Γ3α.Να αναγνωριστούν συντακτικά οι ακόλουθοι τύποι με έντονα γράμματα στο κείμενο   [ 10 μονάδες : 10Χ 1 ] 

1.      sermōne      είναι  αντικείμενο    στο    uteris

2.      mortua  είναι  επιρρηματικό  κατηγορούμενο  του χρόνου   στο    ego  

3.      pati   είναι     αντικείμενο  , τελικό  απαρέμφατο  [ταυτοπροσωπία  ]  στο possum 

4.       amicorum  είναι γενική αντικειμενική , ετερόπτωτος  προσδιορισμός  ,    στο   inopes  

5.      ob rem   είναι  εμπρόθετος  προσδιορισμός  του  εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου   στο  mittit 

Γ3β. quasi  cum matre Evandri nunc loquāris

δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική παραβολική πρόταση, που λειτουργεί ως β’ όρος σύγκρισης (α’ όρος σύγκρισης είναι η κύρια πρόταση με ρήμα το uteris). Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο proinde quasi και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή κατάσταση. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα (loquaris), γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (uteris), για να δηλώσει το σύγχρονο στο παρόν.

[5   μονάδες]

Γ3γ. at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet:  Να  αναγνωρίσετε το είδος  του υποθετικού  λόγου   [υπόθεση-απόδοση, τι φανερώνει  ]   [3    μονάδες    ]   και  να  τον μεταφέρετε  στο είδος  του  πιθανού ή δυνατού  [2  μονάδες] 

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ  ΛΟΓΟΣ  ΠΟΥ ΦΑΝΕΡΩΝΕΙ  ΑΝΟΙΧΤΗ  ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ 

ΥΠΟΘΕΣΗ : si pergis

ΑΠΟΔΟΣΗ  : at contra hos aut immatūra mors aut longa servitus manet

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ   ΣΤΟ ΠΙΘΑΝΟ Ή ΔΥΝΑΤΟ  :  at contra hos, si pergas, aut immatūra mors aut longa servitus maneat 

[5  μονάδες]

Γ3δ. qui primi coluisse Italiam dicuntur  :  Να  αναγνωρίσετε  το είδος του απαρεμφάτου  [ ειδικό –τελικό ]  ( 1 μονάδα)  και  να εντοπίσετε   το υποκείμενό  του ( 1 μονάδα)  . Να  δικαιολογήσετε  έπειτα  την πτώση  του  υποκειμένου ( 2 μονάδες) 

Είναι  ειδικό  απαρέμφατο , γιατί εξαρτάται  από  λεκτικό  ρήμα   [ dicuntur]   . Το  υποκείμενό  του είναι το    qui , σε πτώση  ονομαστική  , παρόλο που έχουμε ταυτοπροσωπία . Γίνεται άρση του λατινισμού  του ειδικού  απαρεμφάτου  , επειδή   εξαρτάται  από  παθητικό  λεκτικό  ρήμα  [ dicuntur] 

[4 μονάδες]  

Γ3ε. Ego nihil iam pati possum :  Να  μετατρέψετε  την πρόταση  σε  ευθεία  ερώτηση   με όλους  τους δυνατούς  τρόπους    [4 μονάδες  ]  

ΧΩΡΙΣ ΜΟΡΙΟ  ΓΙΑ ΕΜΦΑΣΗ  :  Ego nihil iam pati possum ?   

ΟΤΑΝ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ :Num   ego nihil iam pati possum  ? 

ΟΤΑΝ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΚΑΤΑΦΑΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ :   Nonne  ego nihil iam pati possum  ?  

ΟΤΑΝ ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΠΟΥ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ :  Ego  nihilne  iam pati possum  ? 

Γ3στ. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore  : Να  μετατρέψετε  τον πλάγιο λόγο σε ευθύ  [ 2 μονάδες] 

Ego  cum legionibus  celeriter  adsum