ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ [ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 15η ΕΝΟΤΗΤΑ]

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ   ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ  ΣΤΑ  ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΑ  ΤΗΣ  Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 

Α.  ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ  , Β 6.10-13·16, 1106b18-28· 1106b36-1107a6

Οἷον καὶ φοβηθῆναι καὶ θαρρῆσαι καὶ ἐπιθυμῆσαι καὶ ὀργισθῆναι καὶ ἐλεῆσαι καὶ ὅλως ἡσθῆναι καὶ λυπηθῆναι ἔστι καὶ μᾶλλον καὶ ἧττον, καὶ ἀμφότερα οὐκ εὖ· τὸ δ’ ὅτε δεῖ καὶ ἐφ’ οἷς καὶ πρὸς οὓς καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς δεῖ, μέσον τε καὶ ἄριστον, ὅπερ ἐστὶ τῆς ἀρετῆς. Ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τὰς πράξεις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον. Ἡ δ’ ἀρετὴ περὶ πάθη καὶ πράξεις ἐστίν, ἐν οἷς ἡ μὲν ὑπερβολὴ ἁμαρτάνεται καὶ ψέγεται καὶ ἡ ἔλλειψις, τὸ δὲ μέσον ἐπαινεῖται καὶ κατορθοῦται· ταῦτα δ’ ἄμφω τῆς ἀρετῆς. Μεσότης τις ἄρα ἐστὶν ἡ ἀρετή, στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου. […]

 Ἔστιν ἄρα ἡ ἀρετὴ ἕξις προαιρετική, ἐν μεσότητι οὖσα   τῇ πρὸς ἡμᾶς, ὡρισμένῃ λόγῳ καὶ ᾧ ἂν ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν. Μεσότης δὲ δύο κακιῶν, τῆς μὲν καθ’ ὑπερβολὴν τῆς δὲ κατ’ ἔλλειψιν· καὶ ἔτι τῷ τὰς μὲν ἐλλείπειν τὰς δ’ ὑπερβάλλειν τοῦ δέοντος ἔν τε τοῖς πάθεσι καὶ ἐν ταῖς πράξεσι, τὴν δ’ ἀρετὴν τὸ μέσον καὶ εὑρίσκειν καὶ αἱρεῖσθαι.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1.Να  επιβεβαιώσετε  ή να διαψεύσετε  το περιεχόμενο  των ακόλουθων προτάσεων με  βάση  το  κείμενο  . Να  τεκμηριώσετε  την απάντησή σας με αναφορά   σε χωρία  του κειμένου   [10  μονάδες]

1.      Ο  Αριστοτέλης   κατά  την παρουσίαση  των συναισθημάτων  χρησιμοποιεί  το ασύνδετο  σχήμα 

2.      Ένας   από  τους  κανόνες  τους  οποίους πρέπει να ακολουθούμε  κατά  την εκδήλωση των συναισθημάτων μας   είναι   ο  σωστός   λόγος  

3.      Ο  Αριστοτέλης   για   να  δείξει   τι ισχύει  στην περίπτωση  των πράξεων  χρησιμοποιεί   επαγωγικό  συλλογισμό  

4.      Η  αρετή   δεν   επιλέγεται  ελεύθερα  από το άτομο

5.      Η   ηθική  αρετή  είναι  μία  έξη  η  οποία   προϋποθέτει  τη φρόνηση 

Β1. Ο  Αριστοτέλης  υποστηρίζει  ότι  η  ηθική αρετή σχετίζεται  με την  υποκειμενική μεσότητα. Ποια  στοιχεία , ωστόσο, προσδίδουν, κατά  την άποψή του,  αντικειμενικότητα   σε αυτή τη μεσότητα;  [10  μονάδες]

Β2.α]Γιατί  η αρετή  είναι  ταυτόχρονα  το  μέσο  και  το άριστο; Να  εξηγήσετε   το  νόημα  της  παραπάνω φράσης;  β] « Ἔστιν ἄρα ἡ ἀρετὴ ἕξις προαιρετική, ἐν μεσότητι οὖσα   τῇ πρὸς ἡμᾶς, ὡρισμένῃ λόγῳ καὶ ᾧ ἂν ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν» :  Να   παρουσιάσετε   τα  συστατικά   του   ορισμού    της αρετής   [οριστέα  έννοια  , γένος,  ειδοποιός διαφορά] ,     ,όπως δίνεται   στην περίοδο  αυτή  από  τον  Αριστοτέλη   [10  μονάδες :   5+5] 

 

Β3. Να   επιβεβαιώσετε  ή να διαψεύσετε  το περιεχόμενο  των ακόλουθων προτάσεων   [10  μονάδες]

1.      Η  επιστροφή  του Πλάτωνα  στην  Αθήνα  από το   δεύτερο    ταξίδι  του στη  Σικελία  και  η επαφή  του με  τον  Αριστοτέλη   έγινε   το    365  π.Χ.

2.      Εκτός  των άλλων  ιδιοτήτων του  ο  Εύδοξος  από την  Κνίδο  ήταν  και   γεωλόγος  

3.      Ο   Αριστοτέλης  έμεινε   στην  Αθήνα   την  πρώτη  φορά   ως  το   347 π.Χ.

4.      Η   συγκέντρωση  των   158  πολιτειών  του  Αριστοτέλη  έγινε   πριν  από  τη συγγραφή   του σημαντικότερου  μέρους  των  Πολιτικών  του 

5.      Όταν  ο   Αριστοτέλης  έγραψε  τον   παιάνα  για τον  Ερμία, ο  Ερμίας  είχε ήδη πεθάνει 

Β4.  Α]Να  εντοπίσετε  στο  κείμενο  πέντε  λέξεις  οι οποίες  έχουν διαφορετική  σημασία  στη  νέα  ελληνική γλώσσα. Να  γράψετε  αρχικά  τη σημασία  τους  στο κείμενο  και έπειτα   στη νέα  ελληνική  γλώσσα     Β]  Να  γράψετε  ένα  παράγωγο [όχι  σύνθετο]    ουσιαστικό  στη νέα  ελληνική   γλώσσα   από  τις ακόλουθες  λέξεις του κειμένου     : ἄριστον , ἁμαρτάνεται ,ψέγεται ,εὑρίσκειν    ,ἡσθῆναι     [10  μονάδες  :  5+5]

Β5.  Να   συγκρίνετε   τον τρόπο  με τον οποίο  αξιολογεί  ο Αριστοτέλης  τη μεσότητα  και  την υπερβολή/ έλλειψη   στο  κείμενο  αναφοράς  και στο  παράλληλο  κείμενο  που ακολουθεί    [10 μονάδες]

Ακόμη  το να κάνει  κανείς  λάθος  γίνεται  με  πολλούς  τρόπους  [γιατί  το  κακό    πάει  μαζί   το άπειρο, όπως δίδασκαν  οι Πυθαγόρειοι , ενώ  το καλό  πάει μαζί  με το πεπερασμένο]  , ενώ το κάνει κανείς  το σωστό   με έναν  μόνο τρόπο.  Και  για  αυτό  το ένα  είναι  δύσκολο, ενώ το άλλο εύκολο,   εύκολο να  αποτύχει κανείς  στο σκοπό του , ενώ δύσκολο  να τον πετύχει ]. Γι’ αυτό  λοιπόν  γνώρισμα  της  κακίας  είναι  η υπερβολή και η έλλειψη  , ενώ  της αρετής  η μεσότητα  . Όπως λέει και  ο στίχος  «Καλοί με έναν  τρόπο, κακοί  με πολλούς  τρόπους» 

[Αριστοτέλης,  Ηθικά  Νικομάχεια   Β  6  14  ]