7ο ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ : ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ ΚΥΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑ 1.6.44- 1.6.46

 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ  ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ  :ΤΣΙΑΧΡΗΣ  ΚΩΣΤΑΣ  

ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ  , ΚΥΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑ   1.6.44- 1.6.46

Ο  Πέρσης βασιλιάς  Καμβύσης  τονίζει   στον γιο του  Κύρο , ο οποίος  ετοιμάζεται  να  βοηθήσει   την ανάγκη τυφλής υπακοής στη θεϊκή καθοδήγηση

 [1.6.44] Μάθε δέ μου καὶ τάδε, ἔφη, ὦ παῖ, τὰ μέγιστα· παρὰ γὰρ ἱερὰ καὶ οἰωνοὺς μήτε σαυτῷ μηδέποτε μήτε στρατιᾷ κινδυνεύσῃς, κατανοῶν ὡς ἄνθρωποι μὲν αἱροῦνται πράξεις εἰκάζοντες, εἰδότες δὲ οὐδὲν ἀπὸ ποίας ἔσται αὐτοῖς τὰ ἀγαθά. [1.6.45] γνοίης δ’ ἂν ἐξ αὐτῶν τῶν γιγνομένων· πολλοὶ μὲν γὰρ ἤδη πόλεις ἔπεισαν καὶ ταῦτα οἱ δοκοῦντες σοφώτατοι εἶναι πόλεμον ἄρασθαι πρὸς τούτους ὑφ’ ὧν οἱ πεισθέντες ἐπιθέσθαι ἀπώλοντο, πολλοὶ δὲ πολλοὺς ηὔξησαν καὶ ἰδιώτας καὶ πόλεις ὑφ’ ὧν αὐξηθέντων τὰ μέγιστα κακὰ ἔπαθον, πολλοὶ δὲ οἷς ἐξῆν φίλοις χρῆσθαι καὶ εὖ ποιεῖν καὶ εὖ  πάσχειν, τούτοις δούλοις μᾶλλον βουληθέντες ἢ φίλοις χρῆσθαι, ὑπ’ αὐτῶν τούτων δίκην ἔδοσαν· πολλοῖς δ’ οὐκ ἤρκεσεν αὐτοῖς τὸ μέρος ἔχουσι ζῆν ἡδέως, ἐπιθυμήσαντες δὲ πάντων κύριοι εἶναι, διὰ ταῦτα καὶ ὧν εἶχον ἀπέτυχον· πολλοὶ δὲ τὸν πολύευκτον πλοῦτον κατακτησάμενοι, διὰ  τοῦτον ἀπώλοντο. [1.6.46] οὕτως ἡ ἀνθρωπίνη σοφία οὐδὲν μᾶλλον οἶδε τὸ ἄριστον αἱρεῖσθαι ἢ εἰ κληρούμενος ὅ, τι λάχοι τοῦτό τις πράττοι. θεοὶ δέ, ὦ παῖ, αἰεὶ ὄντες πάντα ἴσασι τά τε γεγενημένα καὶ τὰ ὄντα καὶ ὅ τι ἐξ ἑκάστου αὐτῶν ἀποβήσεται, καὶ τῶν συμβουλευομένων ἀνθρώπων οἷς ἂν ἵλεῳ ὦσι,  προσημαίνουσιν ἅ τε χρὴ ποιεῖν καὶ ἃ οὐ χρή.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

·        Παρά  ἱερά = αντίθετα  από τη συμβουλή των μαντείων 

·        Κληροῦμαι =ρίχνω κλήρο

                                              ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Α1. Να  μεταφραστεί  το απόσπασμα «οὕτως ἡ ἀνθρωπίνη σοφία ….καὶ ἃ οὐ χρή» 

Α2.Ποια  παραδείγματα  φέρνει  ο   Καμβύσης  , για να πείσει τον Κύρο ότι οι άνθρωποι δε γνωρίζουν  από   ποιες πράξεις  μπορούν να ωφεληθούν ;  

Β1. Να εντοπίσετε  στο κείμενο  τρεις  διαφορετικούς  τύπους   ρημάτων  της  β συζυγίας  και  να   γράψετε  το  β’ενικό  πρόσωπο της προστακτικής  ενεστώτα  και αορίστου β   

Β2. θεοὶ δέ, ὦ παῖ, αἰεὶ ὄντες πάντα ἴσασι τά τε γεγενημένα καὶ τὰ ὄντα καὶ ὅ,τι ἐξ ἑκάστου αὐτῶν ἀποβήσεται, καὶ τῶν συμβουλευομένων ἀνθρώπων οἷς ἂν ἵλεῳ ὦσι,  προσημαίνουσιν ἅ τε χρὴ ποιεῖν : Να εντοπίσετε  όλα τα ουσιαστικά  , τα επίθετα και τις αντωνυμίες  του αποσπάσματος . Στα ουσιαστικά να γράψετε  τη δοτική  πληθυντικού , στα επίθετα  την αιτιατική   πληθυντικού του αρσενικού γένους  και στις αντωνυμίες  τον ίδιο  τύπο  στο  θηλυκό γένος 

Β3. κληρούμενος  :  Να  γραφεί  το  β΄ενικό πρόσωπο της οριστικής , υποτακτικής  και  προστακτικής  ενεστώτα  στην άλλη φωνή 

Γ1. γνοίης δ’ ἂν ἐξ αὐτῶν τῶν γιγνομένων : Να  μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση  « Καμβύσης   εἶπε …..» με όλους τους δυνατούς τρόπους

Γ2. ὧν εἶχον :Να  γράψετε  την πρόταση  χωρίς την έλξη του αναφορικού 

Γ3. ἅ τε χρὴ ποιεῖν: Να  αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης  και να δικαιολογήσετε  την εισαγωγή , τον συντακτικό ρόλο και τον τρόπο εκφοράς  της 

Γ4.Ποιος είναι ο συντακτικός  ρόλος των δύο  απαρεμφάτων «χρῆσθαι»  [με έντονα  γράμματα στο κείμενο ]   ; 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Α1. Να  μεταφραστεί  το απόσπασμα «οὕτως ἡ ἀνθρωπίνη σοφία ….καὶ ἃ οὐ χρή» 

Έτσι η  ανθρώπινη σοφία  δε  γνωρίζει  να επιλέγει  το  άριστο καθόλου καλύτερα   από  κάποιον  που ρίχνει κλήρο  και   κάνει  ό,τι τύχει .Οι θεοί , όμως , παιδί μου  , που είναι αιώνιοι  γνωρίζουν όλα αυτά που έχουν συμβεί  και  αυτά που συμβαίνουν  και  όσα από καθένα  από αυτά  θα συμβούν, και  σε όσους  από τους ανθρώπους  ζητούν τη συμβουλή τους  και   είναι  ευνοϊκοί  σε αυτούς ,  φανερώνουν από πριν  τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουν .

Α2.Ποια  παραδείγματα  φέρνει  ο   Καμβύσης  , για να πείσει τον Κύρο ότι οι άνθρωποι δε γνωρίζουν  από   ποιες πράξεις  μπορούν να ωφεληθούν ;   

• πολλοί  άνθρωποι  έπεισαν  τους συμπολίτες  τους  να  κάνουν πόλεμο  εναντίον κάποιων  , οι  οποίοι  τελικά   κατατρόπωσαν  αυτούς   που  πείσθηκαν να  επιτεθούν 
• πολλοί  βοήθησαν  είτε  πολίτες είτε πόλεις να  ισχυροποιηθούν  και   υπέστησαν δεινά   από αυτούς που έγιναν ισχυροί  με  τη δική τους βοήθεια 
• άλλοι  , ενώ μπορούσαν να αποκτήσουν φίλους  και να τους ευεργετούν ή να ευεργετούνται  από αυτούς , επειδή θέλησαν να τους  αντιμετωπίσουν  ως δούλους  παρά  ως φίλους , τιμωρήθηκαν  από αυτούς  
• άλλοι  , ενώ μπορούσαν να ζουν ευτυχισμένοι  , αρκούμενοι  στα υπάρχοντά  τους ,  θέλησαν να αποκτήσουν τα πάντα  και έτσι έχασαν και αυτά που είχαν 
• Τέλος , ενώ πολλοί απέκτησαν τον πολυπόθητο πλούτο , τελικά  καταστράφηκαν εξαιτίας  αυτού       

Β1. Να εντοπίσετε  στο κείμενο  τρεις  διαφορετικούς  τύπους   ρημάτων  της  β συζυγίας  και  να   γράψετε  το  β’ενικό  πρόσωπο της προστακτικής  ενεστώτα  και αορίστου β   

ἐπιθέσθαι  =>   ἐπιτίθεσο      ἐπίθου

ἀπώλοντο =>   ἀπόλλυσο       ἀπολοῦ

ἔδοσαν  =>  δίδου      δός 

 

Β2. θεοὶ δέ, ὦ παῖ, αἰεὶ ὄντες πάντα ἴσασι τά τε γεγενημένα καὶ τὰ ὄντα καὶ ὅ,τι ἐξ ἑκάστου αὐτῶν ἀποβήσεται, καὶ τῶν συμβουλευομένων ἀνθρώπων οἷς ἂν ἵλεῳ ὦσι,  προσημαίνουσιν ἅ τε χρὴ ποιεῖν : Να εντοπίσετε  όλα τα ουσιαστικά  , τα επίθετα και τις αντωνυμίες  του αποσπάσματος . Στα ουσιαστικά να γράψετε  τη δοτική  πληθυντικού , στα επίθετα  την αιτιατική  πληθυντικού του αρσενικού γένους  και στις αντωνυμίες  τον ίδιο  τύπο  στο  θηλυκό γένος 

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ	ΕΠΙΘΕΤΑ	ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
θεοί=> θεοῖς παῖ => παισί ἀνθρώπων => ἀνθρώποις	ἳλεῳ =>  ἳλεως πάντα => πάντας	ὅ,τι =>  αἳτινες ἑκάστου => ἑκάστης αὐτῶν =>  αὐτῶν οἷς =>  αἷς   ἃ => ἃς

 

Β3. κληρούμενος  :  Να  γραφεί  το  β΄ενικό πρόσωπο της οριστικής , υποτακτικής  και  προστακτικής  ενεστώτα  στην άλλη φωνή 

ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ	ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
κληροῖς	κληροῖς	κλήρου

 

Γ1. γνοίης δ’ ἂν ἐξ αὐτῶν τῶν γιγνομένων : Να  μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση  « Καμβύσης  εἶπε …..» με όλους τους δυνατούς τρόπους

Καμβύσης εἶπε  ὃτι   οὗτος   γνοίη δ’ἂν ἐξ αὐτῶν   τῶν γιγνομένων

Καμβύσης  εἶπε   τοῦτον    γνῶναι   δ’ἂν ἐξ αὐτῶν   τῶν γιγνομένων

Γ2. ὧν εἶχον :Να  γράψετε  την πρόταση  χωρίς την έλξη του αναφορικού 

τούτων  ἃ εἶχον

Γ3. ἅ τε χρὴ ποιεῖν: Να  αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης  και να δικαιολογήσετε  την εισαγωγή , τον συντακτικό ρόλο και τον τρόπο εκφοράς  της  

Δευτερεύουσα  πλάγια ερωτηματική πρόταση ,μερικής άγνοιας . Εισάγεται με  την αναφορική αντωνυμία  ἃ ,  λειτουργεί  ως  αντικείμενο  στο ρήμα  προσημαίνουσι  και   εκφέρεται με οριστική  (χρή)   , διότι εκφράζει κάτι πραγματικό 

Γ4.Ποιος είναι ο συντακτικός  ρόλος των δύο  απαρεμφάτων «χρῆσθαι»  [με έντονα  γράμματα στο κείμενο ]   ;

·       Το πρώτο  είναι υποκείμενο στο  απρόσωπο ρήμα  ἐξῆν

·       Το δεύτερο  είναι αντικείμενο στη μετοχή  βουληθέντες