ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 26-30 ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

 

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Accius, qui multo* minor* natu erat, tragoediam suam, cui «Atreus» nomen est, ei desideranti lēgit. Tum Pacuvius dixit sonōra quidem esse et grandia quae scripsisset, sed vidēri tamen ea sibi duriōra* et acerbiōra

Tu hominem investīga, quaeso, summāque diligentiā vel Rōmam* mitte vel Epheso* rediens tecum dedūc. Noli spectāre quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolōre Aesōpus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitīvi.

Tandem corvus salutatiōnem didicit et sutor, cupidus pecuniae*, eum Caesari attulit. Audītā salutatiōne Caesar dixit: «Domi satis salutatiōnum* talium audio». Tum vēnit corvo in mentem verbōrum* domini sui: «Oleum et operam perdidi»

Et si habet Asia suspiciōnem quandam luxuriae, Murēnam laudāre debēmus, quod Asiam vidit sed in Asiā continenter vixit. Quam ob rem accusatōres non Asiae nomen Murēnae* obiecērunt, ex quā laus familiae*, memoria generi*, honos et gloria nomini* constitūta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asiā deportātum

               

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Από το κείμενο που σας δίνετε να μεταφράσετε τα   αποσπάσματα  2-4  [tu hominem …..deportatum ]    [20 μονάδες] 

Β1α.Nα αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με τα αντίστοιχα της στήλης Β. Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν

ΣΤΗΛΗ Α

ΣΤΗΛΗ Β

1.      Λίβιος Ανδρόνικος 2.      Οράτιος 3.      Βάρρων 4.      Κάτουλλος 5.      Βεργίλιος

α]   Θεωρείται ο  «πρώτος στη ρωμαϊκήιστορία» β]    Είναι ο ποιητής του ηρωικού και διδακτικού έπους και του ποιμενικού ειδυλλίου γ]    Πηγή έμπνευσής του ήταν η Λεσβία δ]    Είπε ότι  «η Ελλάδα, ενώ κατακτήθηκε, κατέκτησε τον άγριο νικητή και εισήγαγε τις τέχνες στο αγροτικό Λάτιο»  ε]   Έγραψε το εξειδικευμένο σύγγραμμα «Για την αρχιτεκτονική» [De architectura]  στ]   Οργανώνει παραστάσεις θεάτρου με ελληνικά έργα διασκευασμένα στα Λατινικά ζ]    Είχε τη φήμη  του  "πιο καλλιεργημένου ανάμεσα στους Ρωμαίους και του καλύτερου γνώστη της λατινικής γλώσσας και όλης της αρχαιότητας: τόσο των ελληνικών όσο και των ρωμαϊκών πραγμάτων"

 

Β1β. Τι γνωρίζετε για  το ιστοριογραφικό έργο του Ιουλίου Καίσαρα και του Κορνηλίου Νέπωτα  ; [5 μονάδες] 

Β2α. Να  κάνετε την αντιστοίχιση στον πίνακα που ακολουθεί  [5 λέξεις της στήλης Β περισσεύουν]   [5 μονάδες]

ΣΤΗΛΗ Α	ΣΤΗΛΗ Β
1.      luxuriae	α.λούσο
2.      dixit	β.κοστούμι
3.      sutor	γ. πράκτορας
4.      preti	δ. λοξός
5.      meruisse	ε.μεταπράτης
	στ. μερέντα
	ζ. δείγμα
	η. Αμερική
	θ. διχασμός
	ι. παπούτσι

 

Β2β. Να γράψετε μία λέξη  που χρησιμοποιείται στη νέα ελληνική γλώσσα , ετυμολογικά συγγενή με τις ακόλουθες : fugitīvi, sonōra , lēgit, hominem , duriōra

 [5 μονάδες]

 Γ1α. Να  γράψετε τους ζητούμενους τύπους  [11  μονάδες: 11 Χ1 ]

1.      scripsisset [β   ενικό υποτακτικής Μέλλοντα  στην ίδια φωνή, να λάβετε υπόψη το υποκείμενο ]

2.      legit  [β  πληθυντικό οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα  στην ίδια φωνή ]

3.      investiga  [ο ίδιος τύπος στην άλλη φωνή  ]

4.      mitte [γ ενικό  υποτακτικής  παρατατικού στην άλλη φωνή ]

5.      rediens  [αφαιρετική ενικού στο αρσενικό γένος της μετοχής , να λάβετε υπόψη το είδος της μετοχής ]

6.      deduc [απαρέμφατο  παρακειμένου παθητικής φωνής  με το υποκείμενο στο θηλυκό γένος  ]

7.      est adfectus   [ο ίδιος τύπος στην υποτακτική παρακειμένου της άλλης φωνής]

8.      attulit     [β   ενικό οριστικής  ενεστώτα  ]  

9.       didicit  [δοτική του γερουνδίου  ]

10.    Obiecērunt   [α πληθυντικό  υποτακτικής  υπερσυντελίκου στην ίδια φωνή]

11.   susceptum  [β ενικό προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή ]

Γ1β. mitte , investīga: Να γίνει εγκλιτική  αντικατάσταση των  ρηματικών  τύπων [4   μονάδες]

Γ2α. Να  γράψετε τους ζητούμενους τύπους  [11 μονάδες: 11 Χ1 ]

1.      minor [o   ίδιος τύπος στον θετικό βαθμό  ]

2.      sonora[γενική πληθυντικού  στον συγκριτικό  βαθμό του ίδιου γένους ]

3.      quanti [δοτική ενικού στο θηλυκό ]

4.      summa [ η ίδια  πτώση στον άλλο τύπο του υπερθετικού   ]

5.      scelus  [η ίδια πτώση στον άλλο αριθμό]

6.       diligentia    [αιτιατική    ενικού]

7.      satis  [ο συγκριτικός βαθμός του επιρρήματος ]

8.      quandam [ονομαστική ενικού  στο ουδέτερο  ]

9.       rem  [δοτική πληθυντικού ]

10.    dedecus  [  αιτιατική πληθυντικού ]

11.    qui [αιτιατική ενικού στο θηλυκό   ]

Γ2β. duriōra ,  multo,  gratius , minor : Να σχηματιστούν τα  επιρρήματα  στον θετικό  βαθμό     [4 μονάδες]

Γ3α.Να αναγνωριστούν συντακτικά οι ακόλουθοι τύποι με έντονα γράμματα στο κείμενο   [ 10 μονάδες : 10Χ 1 ] 

1.      multo  είναι ………………………………………στο …………………………

2.      esse   είναι ………………………………………στο …………………………

3.      dolore  είναι ………………………………………στο ……………………………

4.      Caesari  είναι ………………………………………στο ……………………………

5.      luxuriae   είναι ………………………………………στο …………………………..

 

Γ3β. quanti homo sit

ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitīvi

Στις παραπάνω δευτερεύουσες προτάσεις να αναγνωρίσετε: α] το είδος τους  [2 μονάδες] β] τον τρόπο εισαγωγής τους  [2 μονάδες]  γ]τον συντακτικό τους ρόλο [2 μονάδες] δ]τον τρόπος εκφοράς τους , δικαιολογώντας τον   [4 μονάδες]

 [10 μονάδες]

Γ3γ. Parvi enim preti est  :  Τι είδους αξία  εκφράζει η ενική preti  στη φράση αυτή ;   [1   μονάδα ]

Γ3δ. Να εντοπίσετε στο δεύτερο απόσπασμα  [Tu hominem ….fugitivi]    τον β  όρο σύγκρισης [1 μονάδα ]   και να τον αντικαταστήσετε με ισοδύναμη έκφραση  [1 μονάδα] 

Γ3ε. sutor, cupidus pecuniae*, eum Caesari attulit:  Να  μεταφέρετε τη φράση στην παθητική σύνταξη  [4 μονάδες] 

Γ3στ. Murēnam laudāre debēmus :  Να αντικαταστήσετε  το debeo + τελικό απαρέμφατο με  γερουνδιακό    + sum . Να δηλωθεί το ποιητικό αίτιο   [ παθητική περειφραστική συζυγία ]  [3 μονάδες ]

 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Α. Από το κείμενο που σας δίνετε να μεταφράσετε τα   αποσπάσματα  2-4  [tu hominem …..deportatum ]    [20 μονάδες] 

Εσύ, παρακαλώ, αναζήτησε τα ίχνη του ανθρώπου και με την πιο μεγάλη φροντίδα είτε στείλε αυτόν στη Ρώμη είτε φερ’ τον μαζί σου καθώς επιστρέφεις από την Έφεσο. Να μην σε απασχολήσει πόσο κοστίζει ο άνθρωπος. Γιατί είναι μικρής αξίας, όποιος είναι τόσο τιποτένιος (τέτοιος μασκαράς). Αλλά, εξαιτίας της ελεεινής πράξης και του θράσους του δούλου, ο Αίσωπος τόσο πολύ οργίστηκε, ώστε τίποτε δεν θα μπορούσε να είναι πιο ευχάριστο σε αυτόν από την επανάκτηση του δραπέτη.

Επιτέλους το κοράκι έμαθε τον χαιρετισμό και ο παπουτσής θέλοντας να κερδίσει χρήματα, το έφερε στον Καίσαρα. Όταν άκουσε τον χαιρετισμό, ο Καίσαρας είπε: «Στο σπίτι ακούω αρκετούς τέτοιους χαιρετισμούς». Τότε το κοράκι θυμήθηκε (ή: τότε ήρθαν στο νου του κορακιού) τα λόγια του κυρίου του: «Κρίμα στον κόπο μου (ή: έχασα το λάδι και τον κόπο μου)».

Και αν η Ασία έχει κάποια υποψία τρυφής, οφείλουμε να επαινέσουμε τον Μουρήνα, επειδή είδε την Ασία, αλλά έζησε στην Ασία με εγκράτεια. Γι’ αυτόν τον λόγο οι κατήγοροι δεν απέδωσαν μομφή στον Μουρήνα για το όνομα “Ασία”, από την οποία δημιουργήθηκε έπαινος για την οικογένεια, υστεροφημία για τη γενιά, τιμή και δόξα για το όνομά (του), αλλά (τον κατηγόρησαν για) κάποιο όνειδος ή ντροπή, που είτε (του) φορτώθηκε στην Ασία είτε έφερε μαζί του από την Ασία. 

 

Β1α.Nα αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με τα αντίστοιχα της στήλης Β. Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν

ΣΤΗΛΗ Α

ΣΤΗΛΗ Β

1.      Λίβιος Ανδρόνικος 2.      Οράτιος   3.      Βάρρων       4.      Κάτουλλος 5.      Βεργίλιος

στ]   Οργανώνει παραστάσεις θεάτρου με ελληνικά έργα διασκευασμένα στα Λατινικά δ]    Είπε ότι  «η Ελλάδα, ενώ κατακτήθηκε, κατέκτησε τον άγριο νικητή και εισήγαγε τις τέχνες στο αγροτικό Λάτιο»  ζ]    Είχε τη φήμη  του  "πιο καλλιεργημένου ανάμεσα στους Ρωμαίους και του καλύτερου γνώστη της λατινικής γλώσσας και όλης της αρχαιότητας: τόσο των ελληνικών όσο και των ρωμαϊκών πραγμάτων" γ]    Πηγή έμπνευσής του ήταν η Λεσβία β] Είναι ο ποιητής του ηρωικού και διδακτικού έπους και του ποιμενικού ειδυλλίου

 

Β1β. Τι γνωρίζετε για  το ιστοριογραφικό έργο του Ιουλίου Καίσαρα και του Κορνηλίου Νέπωτα  ; [5 μονάδες] 

Ο Ιούλιος Καίσαρ είναι ο καλλιτέχνης του είδους των απομνημονευμάτων:στρατιωτικές αναμνήσεις διατυπωμένες σε καθαρά και λιτά Λατινικά, σε ύφος πουανακαλεί τον Ξενοφώντα. Ο Κορνήλιος Νέπως, φίλος του Κικέρωνα και του Κατούλλου,εγκαινιάζει στη Ρώμη την ιστορική βιογραφία: έγραψε περίπου 25 βιογραφίες διάσημωνΕλλήνων και Ρωμαίων, κυρίως στρατηγών.

Β2α. Να  κάνετε την αντιστοίχιση στον πίνακα που ακολουθεί  [5 λέξεις της στήλης Β περισσεύουν]   [5 μονάδες]

ΣΤΗΛΗ Α	ΣΤΗΛΗ Β
1.      luxuriae	α.λούσο
2.      dixit	ζ. δείγμα
3.      sutor	β.κοστούμι
4.      preti	ε.μεταπράτης
5.      meruisse	στ. μερέντα

 

Β2β. Να γράψετε μία λέξη  που χρησιμοποιείται στη νέα ελληνική γλώσσα , ετυμολογικά συγγενή με τις ακόλουθες : φυγή  , σονάτα , λέξη ,  ουμανισμός , ντούρος 

 [5 μονάδες]

 Γ1α. Να  γράψετε τους ζητούμενους τύπους  [11  μονάδες: 11 Χ1 ]

1.      scripturus sis

2.      legeritis

3.      investigare

4.      mitteretur

5.      redeunte

6.      deductam esse

7.      adfecerit

8.      affers /adfers

9.       discendo

10.    obiecissemus

11.   suscipere

Γ1β. mitte , investīga: Να γίνει εγκλιτική  αντικατάσταση των  ρηματικών  τύπων [4   μονάδες]

OΡΙΣΤΙΚΗ	ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ	ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
mittis	mittas	mitte
investigas	investiges	investiga

 

Γ2α. Να  γράψετε τους ζητούμενους τύπους  [11 μονάδες: 11 Χ1 ]

1.      parvus

2.      sonoriorum

3.      quantae

4.      suprema

5.      scelera

6.       diligentiam    

7.      satius 

8.      quoddam

9.       rebus 

10.    dedecora

11.    quem

Γ2β. dure ,  multum,  grate , paulum / non multum

Γ3α.Να αναγνωριστούν συντακτικά οι ακόλουθοι τύποι με έντονα γράμματα στο κείμενο   [ 10 μονάδες : 10Χ 1 ] 

1.      multo  είναι αφαιρετική  του μέτρου ή της διαφοράς  στο minor

2.      esse   είναι αντικείμενο , ειδικό  απαρέμφατο   στο dixit  [ετεροπροσωπία ]

3.      dolore  είναι αφαιρετική οργανική του μέσου   στο  est  adfectus

4.      Caesari  είναι έμμεσο  αντικείμενο   στο  attulit

5.      luxuriae   είναι  γενική  αντικειμενική    στο suspicionem

 

Γ3β. quanti homo sit  : δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας, ως αντικείμενο στο spectare˙ εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quanti, εκφέρεται με υποτακτική, (sit), (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές, αφού θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης)˙ συγκεκριμένα με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (spectare → noli) και εκφράζει το σύγχρονο στο παρόν.

ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitīvi : δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση˙ εισάγεται με τον συμπερασματικό σύνδεσμο ut ο οποίος συνοδεύεται από την αντωνυμία nihil που έχει αρνητική σημασία, άρα η πρότασή μας είναι αρνητική. Εκφέρεται με υποτακτική (το συμπέρασμα στη λατινική θεωρείται υποκειμενική κατάσταση), συγκεκριμένα με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από το ρήμα adfectus est της κύριας, που είναι παρακείμενος με σημασία ενεστώτα και εκφράζει το σύγχρονο στο παρόν. Έχουμε ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων, γιατί το συμπέρασμα είναι ιδωμένο τη στιγμή της εμφάνισής του στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση).

[10 μονάδες]

Γ3γ. Parvi enim preti est  :  Τι είδους αξία  εκφράζει η ενική preti  στη φράση αυτή ;   [1   μονάδα ]  Εκφράζει  την αφηρημένη αξία  

Γ3δ. Να εντοπίσετε στο δεύτερο απόσπασμα  [Tu hominem ….fugitivi]    τον β  όρο σύγκρισης [1 μονάδα ]   και να τον αντικαταστήσετε με ισοδύναμη έκφραση  [1 μονάδα]      quam  recuperatio    =>    recuperatione

Γ3ε. sutor, cupidus pecuniae*, eum Caesari attulit:  Να  μεταφέρετε τη φράση στην παθητική σύνταξη  [4 μονάδες] 

Is   allatus est Caesari  a sutore  cupido  pecuniae

Γ3στ. Murēnam laudāre debēmus :  Να αντικαταστήσετε  το debeo + τελικό απαρέμφατο με  γερουνδιακό    + sum . Να δηλωθεί το ποιητικό αίτιο   [ παθητική περειφραστική συζυγία ]  [3 μονάδες ]

Murena  laudandus est nobis