ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ [ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 11]

 

Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Πολιτικά, Θ 1.3-2.1, 1337a33-b11

Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον περὶ παιδείας καὶ ταύτην κοινὴν ποιητέον, φανερόν ∙ τίς δ’ ἔσται ἡ παιδεία καὶ πῶς χρὴ παιδεύεσθαι, δεῖ μὴ λανθάνειν. νῦν γὰρ ἀμφισβητεῖται περὶ τῶν ἔργων. Οὐ γὰρ ταὐτὰ πάντες ὑπολαμβάνουσι δεῖν μανθάνειν τοὺς νέους οὔτε πρὸς ἀρετὴν οὔτε πρὸς τὸν βίον τὸν ἄριστον, οὐδὲ φανερὸν πότερον πρὸς τὴν διάνοιαν πρέπει μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος· Ἔκ τε τῆς ἐμποδὼν παιδείας ταραχώδης ἡ σκέψις καὶ δῆλον οὐδὲν πότερον ἀσκεῖν δεῖ τὰ χρήσιμα πρὸς τὸν βίον ἢ τὰ τείνοντα πρὸς ἀρετὴν ἢ τὰ περιττά (πάντα γὰρ εἴληφε ταῦτα κριτάς τινας)· περί τε τῶν πρὸς ἀρετὴν οὐθέν ἐστιν ὁμολογούμενον (καὶ γὰρ τὴν ἀρετὴν οὐ τὴν αὐτὴν εὐθὺς πάντες τιμῶσιν, ὥστ’ εὐλόγως διαφέρονται καὶ πρὸς τὴν ἄσκησιν αὐτῆς).

Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων, οὐκ ἄδηλον  ∙ ὅτι δὲ οὐ πάντα, διῃρημένων τῶν τε ἐλευθερίων ἔργων καὶ τῶν ἀνελευθερίων φανερόν, καὶ ὅτι τῶν τοιούτων δεῖ μετέχειν ὅσα τῶν χρησίμων ποιήσει τὸν μετέχοντα μὴ βάναυσον. Βάναυσον δ’ ἔργον εἶναι δεῖ τοῦτο νομίζειν καὶ τέχνην ταύτην καὶ μάθησιν, ὅσαι πρὸς τὰς χρήσεις καὶ τὰς πράξεις τὰς τῆς ἀρετῆς ἄχρηστον ἀπεργάζονται τὸ σῶμα τῶν ἐλευθέρων [ἢ τὴν ψυχὴν] ἢ τὴν διάνοιαν.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1. Να   επιβεβαιώσετε  ή να διαψεύσετε   το περιεχόμενο  των ακόλουθων φράσεων  , παραπέμποντας   σε σχετικά  χωρία  του κειμένου [6 μονάδες]  

1.      Ένας   ερευνητής  του εκπαιδευτικού συστήματος της  εποχής  του   Αριστοτέλη  δε θα μπορούσε  να   σχηματίσει  μία σαφή εικόνα  σχετικά με  τον κατάλληλο  τύπο παιδείας 

2.      Ο τρόπος  αντιμετώπισης  της έννοιας της  αρετής  από τους ανθρώπους επηρεάζει   τον τρόπο  με τον  οποίο   διαμορφώνεται  η άποψή  τους για  τον κατάλληλο τύπο παιδείας 

3.      Η βάναυση  ασχολία   απομακρύνει  τον άνθρωπο  από  την αρετή  

 

Α2.

·        πάντα γὰρ εἴληφε ταῦτα κριτάς τινας:  Σε ποιες    φράσεις  του κειμένου  αντιστοιχεί  η αντωνυμία   «ταῦτα»  ;   ( 3 μονάδες) 

·        οὐδὲ φανερὸν πότερον πρὸς τὴν διάνοιαν πρέπει μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος: Ποια  λέξη  εννοείται  ως υποκείμενο   στο ρήμα  «πρέπει»   ;  ( 1 μονάδα )  

Β1. Στην  πρώτη  παράγραφο  του κειμένου (  «Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον … ἄσκησιν αὐτῆς ) ο  Αριστοτέλης  χρησιμοποιεί συχνά  την πρόθεση  «πρός» . Σε  τι τον εξυπηρετεί  η  επανάληψη  της  λέξης αυτής όσον αφορά  στην παρουσίαση  των απόψεών του  για την παιδεία;  ( 10 μονάδες) 

Β2. Ποια  είναι   η  προσωπική άποψη του  Αριστοτέλη  για  τον  ενδεδειγμένο  τύπο  παιδείας  , σύμφωνα με τη δεύτερη  παράγραφο  του κειμένου  (Ὅτι μὲν οὖν τὰ …ἢ τὴν διάνοιαν) ;  [ 7  μονάδες]  Να αναδείξετε τρία  από τα εκφραστικά μέσα με τα οποία παρουσιάζει  την άποψή  του  [ 3  μονάδες]   

Β3. Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε  το περιεχόμενο των ακόλουθων   προτάσεων   [10 μονάδες]  . Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη    : 

1. Ο πατέρας του Αριστοτέλη λεγόταν Νικόμαχος και ήταν γιατρός  στην αυλή του βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου του Γ'.

2. Ο Αριστοτέλης έφτασε στην Αθήνα στα 367 π.Χ. , προκειμένου να  σπουδάσει στην Ακαδημία, τη σχολή του Πλάτωνα.

3. Τον Πλάτωνα ο Αριστοτέλης δεν τον βρήκε στην Αθήνα, καθώς ο   μεγάλος δάσκαλος είχε πριν από λίγο αναχωρήσει για τη Σικελία για το   τρίτο ταξίδι του.

4. Για την αγωγή του Αλέξανδρου ο Αριστοτέλης χρησιμοποίησε κατά   κύριο λόγο τα έπη του Ησίοδου.

5. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης παραμονής του ο Αριστοτέλης στην Αθήνα. συνθέτει το σημαντικότερο μέρος των Πολιτικῶν του ενώ παράλληλα συγγράφει σημαντικό μέρος από τα Μετὰ τὰ φυσικά του, το  βιολογικού περιεχομένου έργο Περὶ ζῴων γενέσεως, τα Ἠθικὰ  Νικομάχεια.

Β4α. Με τις ακόλουθες  λέξεις  να   γράψετε   φράσεις  με  διαφορετική  σημασία  από αυτή  που έχουν στο κείμενο     [6 μονάδες] 

·        παιδεύομαι

·        σκέψη

·        κριτής

Β4β. Να   συνδέσετε  τις λέξεις της στήλης Α με τις ετυμολογικά συγγενείς τους  από τη στήλη Β   [τρεις   λέξεις της στήλης Β περισσεύουν]     [4 μονάδες] 

 

1.      απαρίθμηση	α.λανθάνειν
2.      πεδιάδα	β.ἀμφισβητεῖται
3.      πρόταση	γ.ὑπολαμβάνουσι
4.      λάφυρο	δ. ἄριστον
	ε.ἐμποδὼν
	στ.πότερον
	ζ. τείνοντα

 

 

Β5. Κατά  πόσο  οι προσωπικές  απόψεις  του  Αριστοτέλη για  την παιδεία  επιβεβαιώνονται   στο  παρακάτω απόσπασμα  από  τον  "Πρωταγόρα" του Πλάτωνα όπου ο σοφιστής  περιγράφει το εκπαιδευτικό σύστημα της  Αθήνας   του 5ου αι. π.Χ . Να  εντοπίσετε  μία  ομοιότητα   και   μία  διαφορά  , βασιζόμενοι  σε  στοιχεία  των  κειμένων    [10 μονάδες]  

Στην πραγματικότητα, αρχίζουν από την παιδική ηλικία να διδάσκουν και να νουθετούν, συνεχίζοντας για όλη τη ζωή. Αμέσως μόλις αρχίσει να καταλαβαίνει ένα παιδί τι του λένε, και η παραμάνα του και η μητέρα του και ο παιδαγωγός του και ο ίδιος ο πατέρας του αγωνίζονται γι’ αυτό το πράγμα, για το πώς δηλαδή θα βελτιωθεί το αγόρι, διδάσκοντάς το για κάθε του πράξη και για κάθε του λόγο και εξηγώντας του ότι αυτό είναι δίκαιο και το άλλο άδικο, και ότι αυτό είναι καλό και το άλλο αισχρό, και αυτό όσιο και εκείνο ανόσιο, και ότι αυτά πρέπει να τα κάνεις και αυτά να μην τα κάνεις. Κι όταν ακούει με τη θέλησή του, πάει καλά. Εάν όμως δεν υπακούει, τότε, με τις απειλές και τα χτυπήματα το “ισιώνουν”, σαν δέντρο που λυγίζει και γέρνει. Κι ύστερα, όταν το στέλνουν στους δασκάλους, δίνουν εντολή να επιμεληθεί ο δάσκαλος περισσότερο την ευκοσμία των παιδιών, παρά τα γράμματα και τη μουσική. Και οι δάσκαλοι άλλωστε γι’ αυτό φροντίζουν κυρίως. Και μόλις τα αγόρια μάθουν τα γράμματα και είναι σε θέση στο εξής να καταλάβουν ένα γραπτό κείμενο, όπως μέχρι τώρα καταλάβαιναν τον προφορικό λόγο, τα βάζουν, καθισμένα στα θρανία τους, να διαβάζουν δυνατά τα ποιήματα των μεγάλων ποιητών και τα αναγκάζουν να μάθουν απέξω αυτά τα έργα, στα οποία υπάρχουν πολλές συμβουλές, αλλά και αναλύσεις για τα πράγματα, και ἔπαινοι και ἐγκώμια για τους αρχαίους ήρωες, προκειμένου το αγόρι να θελήσει να τους μιμηθεί και να έχει διάθεση να γίνει παρόμοιος. [...]

 

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ  ΠΛΑΤΑΙΚΟΣ  58-60

Στα  374/3 π.Χ., εποχή ακμής της Θήβας , αν και σύμμαχοι με τους Αθηναίους, οι Θηβαίοι θέλησαν να προλάβουν τη συμμαχία των Πλαταιών με την Αθήνα. Έτσι, επιτέθηκαν εναντίον της γειτονικής τους πόλης, την κατέστρεψαν και ανάγκασαν τους κατοίκους της να την εγκαταλείψουν. Ομιλητής είναι ένας ανώνυμος κάτοικος των Πλαταιών, που ζητά την αρωγή των Αθηναίων προς την πατρίδα του

 [58] Εἰ δ’ οὖν καὶ μηδὲν ὑμῖν τῶν σωμάτων τῶν ἡμετέρων δέδοκται φροντίζειν, ἀλλὰ τήν γε χώραν οὐ πρὸς ὑμῶν ἐστὶν ἀνέχεσθαι πεπορθημένην, ἐν ᾗ μέγιστα σημεῖα τῆς ἀρετῆς τῆς ὑμετέρας καὶ τῶν ἄλλων τῶν συναγωνισαμένων καταλείπεται· [59] τὰ μὲν γὰρ ἄλλα τρόπαια πόλει πρὸς πόλιν γέγονεν, ἐκεῖνα δ’ ὑπὲρ ἁπάσης τῆς Ἑλλάδος πρὸς ὅλην τὴν ἐκ τῆς Ἀσίας δύναμιν ἕστηκεν. ἃ Θηβαῖοι μὲν εἰκότως ἀφανίζουσι, τὰ γὰρ μνημεῖα τῶν τότε γενομένων αἰσχύνη τούτοις ἐστίν, ὑμῖν δὲ προσήκει διασῴζειν· ἐξ ἐκείνων γὰρ τῶν ἔργων ἡγεμόνες κατέστητε τῶν Ἑλλήνων. [60] ἄξιον δὲ καὶ τῶν θεῶν καὶ τῶν ἡρώων μνησθῆναι τῶν ἐκεῖνον τὸν τόπον κατεχόντων καὶ μὴ περιορᾶν τὰς τιμὰς αὐτῶν καταλυομένας, οἷς ὑμεῖς καλλιερησάμενοι τοιοῦτον ὑπέστητε κίνδυνον, ὃς καὶ τούτους καὶ τοὺς ἄλλους ἅπαντας Ἕλληνας ἠλευθέρωσεν. χρὴ δὲ καὶ τῶν προγόνων ποιήσασθαί τινα πρόνοιαν καὶ μὴ παραμελῆσαι μηδὲ τῆς περὶ ἐκείνους εὐσεβείας.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Καλλιερησάμενοι  = αφού  πήρατε  ευνοϊκούς  οιωνούς

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1.Να μεταφράσετε  το  απόσπασμα [10 μονάδες]  :  «[58] Εἰ δ’ οὖν καὶ μηδὲν … τῆς ὑμετέρας καὶ τῶν ἄλλων τῶν συναγω-
νισαμένων καταλείπεται·»

Α2.  Με  ποια επιχειρήματα  προσπαθεί  ο  ομιλητής  να πείσει  τους Αθηναίους να βοηθήσουν  την πατρίδα  του τις  Πλαταιές απέναντι  στην επεκτατική πολιτική  των Θηβαίων    ;   [10 μονάδες]  

Β1. Εἰ δ’ οὖν καὶ μηδὲν ὑμῖν τῶν σωμάτων τῶν ἡμετέρων δέδοκται φροντίζειν, ἀλλὰ τήν γε χώραν οὐ πρὸς ὑμῶν ἐστὶν ἀνέχεσθαι πεπορθημένην, ἐν ᾗ μέγιστα σημεῖα τῆς ἀρετῆς τῆς ὑμετέρας καὶ τῶν ἄλλων τῶν συναγωνισαμένων καταλείπεται·: Στους   ρηματικούς τύπους  με  τα έντονα στοιχεία  να   μεταφέρετε  :  α]  αυτούς που βρίσκονται  στον  Ενεστώτα  στον  Παρακείμενο   της ίδιας φωνής   β] αυτούς που βρίσκονται  στον  Αόριστο  στο β  ενικό της προστακτικής του ίδιου  χρόνου στην ίδια φωνή    γ]  αυτούς  που βρίσκονται  στον  Παρακείμενο  στον  Ενεστώτα    της ίδιας  φωνής (5  μονάδες)  

Β2. α]πρόνοιαν , δύναμιν ,ἡγεμόνες  :  Να   γράψετε  τη δοτική   πληθυντικού     των  ουσιαστικών   β] μέγιστα   :  Να   μεταφέρετε τον  τύπο   στον συγκριτικό   βαθμό    ( και τους  δύο  τύπους)  γ]    ἡμετέρων :  Να γράψετε  τον  τύπο της  αντωνυμίας  στο  τρίτο  πρόσωπο   για έναν κτήτορα   [ 5 μονάδες]  

 

Γ1.ἐξ ἐκείνων γὰρ τῶν ἔργων ἡγεμόνες κατέστητε τῶν Ἑλλήνων. [60] ἄξιον δὲ καὶ τῶν θεῶν καὶ τῶν ἡρώων μνησθῆναι τῶν ἐκεῖνον τὸν τόπον κατεχόντων καὶ μὴ περιορᾶν τὰς τιμὰς αὐτῶν καταλυομένας   :   Να  αναγνωρίσετε  συντακτικά  τους  όρους   με  τα έντονα στοιχεία  [ 5 μονάδες] 

Γ2.τὰ μὲν γὰρ ἄλλα τρόπαια πόλει πρὸς πόλιν γέγονεν, ἐκεῖνα δ’ ὑπὲρ ἁπάσης τῆς Ἑλλάδος πρὸς ὅλην τὴν ἐκ τῆς Ἀσίας δύναμιν ἕστηκεν :  Να  μεταφέρετε την περίοδο  στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση  « Ὁ  ῥήτωρ  ἒλεγε …..»  με όλους  τους δυνατούς  τρόπους   [5 μονάδες] 

 

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1. Να   επιβεβαιώσετε  ή να διαψεύσετε   το περιεχόμενο  των ακόλουθων φράσεων  , παραπέμποντας   σε σχετικά  χωρία  του κειμένου [6 μονάδες]  

1.      ΛΑΘΟΣ   «Ἔκ τε τῆς ἐμποδὼν παιδείας ταραχώδης ἡ σκέψις»

2.      ΣΩΣΤΟ   «καὶ γὰρ τὴν ἀρετὴν … τὴν ἄσκησιν αὐτῆς»

3.      ΣΩΣΤΟ   «Βάναυσον δ’ ἔργον εἶναι δεῖ … ἢ τὴν διάνοιαν»

 

Α2.

·        α] τὰ χρήσιμα πρὸς τὸν βίον  β] τὰ τείνοντα πρὸς ἀρετὴν   γ]   τὰ περιττά

·        ἡ  ἀρετή     

 

Β1. Στην  πρώτη  παράγραφο  του κειμένου (  «Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον … ἄσκησιν αὐτῆς ) ο  Αριστοτέλης  χρησιμοποιεί συχνά  την πρόθεση  «πρός» . Σε  τι τον εξυπηρετεί  η  επανάληψη  της  λέξης αυτής όσον αφορά  στην παρουσίαση  των αντιλήψεων  της  εποχής  του   για την παιδεία;  ( 10 μονάδες) 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ

·        Παρατηρούμε  ότι όντως  ο  φιλόσοφος  κάνει συχνή  χρήση της πρόθεσης  «πρός»  στην  πρώτη  παράγραφο του κειμένου  αναφοράς , όπου  παρουσιάζει  τη δική  του πρόταση  και τις τρέχουσες  αντιλήψεις  για  το εκπαιδευτικό  σύστημα της εποχής  του . Συγκεκριμένα , κατά  την άποψη του Αριστοτέλη , το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να έχει   δημόσιο   (  νομοθετητέον ) και   ενιαίο  χαρακτήρα    ( κοινὴν ποιητέον ) , γεγονός  το  οποίο  ερχόταν  σε αντίθεση  με την επικρατούσα  πραγματικότητα  της εποχής του , όπου η εκπαίδευση  λειτουργούσε  κάτω από ένα ιδιωτικό  καθεστώς. Από  την άλλη πλευρά , ο  Αριστοτέλης  κάνει αναφορά  στις  διαφωνίες  που διατυπώνονταν  στις μέρες του    ως προς  το πρόγραμμα , τους στόχους  και  τον κατάλληλο  τύπο  παιδείας [νῦν γὰρ ἀμφισβητεῖται,   Οὐ γὰρ ταὐτὰ πάντες ὑπολαμβάνουσι   ,  οὐδὲ φανερὸν,  ταραχώδης ἡ σκέψις ,   δῆλον οὐδὲν ,  οὐθέν ἐστιν ὁμολογούμενον ,  διαφέρονται]

·        Έτσι , η σύνταξη  με  την  πρόθεση     «πρός» χρησιμοποιείται από τον Αριστοτέλη  [ΑΞΙΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΟ  ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ   ΒΙΒΛΙΟΥ ]  , για να αναφερθεί σε πιθανούς διδακτικούς σκοπούς. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα από τα Πολιτικὰ ο φιλόσοφος αναφέρεται σε τρεις διακριτές περιοχές της παιδαγωγικής έρευνας: α) διδακτικοί σκοποί, β) εκπαιδευτική πρακτική και γ) γνωστικό αντικείμενο. Ως πιθανοί σκοποί της παιδείας παρατίθενται διαζευτικά η αρετή ή ευτυχία, η ανάπτυξη του πνεύματος ή η καλλιέργεια της ψυχής, η χρηστικότητα της γνώσης ή η αυταξία της. Η τρέχουσα εκπαιδευτική πρακτική μόνο ταραχή μπορεί να προκαλέσει στον ερευνητή, γι’ αυτό και προσωρινά προσπερνάται. Ως γνωστικό αντικείμενο, τέλος, ορίζονται όλες οι δράσεις, σωματικές και πνευματικές, των ελευθέρων πολιτών.

·        Πιο συγκεκριμένα , στο  χωρίο  «οὔτε πρὸς ἀρετὴν οὔτε πρὸς τὸν βίον τὸν ἄριστον, οὐδὲ φανερὸν πότερον πρὸς τὴν διάνοιαν πρέπει μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος»  με την  τετραπλή  επανάληψη  της πρόθεσης «πρός» παρουσιάζεται   η διαφωνία  των  ανθρώπων  της εποχής  του Αριστοτέλη  σχετικά  με  το  πρόγραμμα και    τους  στόχους  που πρέπει να  υπηρετεί  το εκπαιδευτικό  σύστημα . Όσον  αφορά  στο πρόγραμμα , υπήρχε  διαφωνία  σχετικά με το αν οι νέοι  θα έπρεπε να μαθαίνουν  τα ίδια πράγματα είτε  για  να  κατακτήσουν  την αρετή   [πρός ἀρετήν]  είτε  για  να  ακολουθήσουν  τον  άριστο βίο [πρὸς τὸν βίον τὸν ἄριστον] .  Επισημαίνουμε ότι  η λέξη «αρετή» αναφέρεται και   στις    διανοητικές    και   στις   ηθικές αρετές    και     αποτελεί τη βάση του «αἱρετωτέρου βίου». Παράλληλα , επειδή  η έννοια  της αρετής  είχε  πλατύ  περιεχόμενο  και  συχνά  καθοριζόταν με  βάση το πολίτευμα  ,    δεν υπήρχε    ένας και μοναδικός άριστος βίος, αλλά  τόσοι όσα και τα πολιτεύματα . Για  παράδειγμα , οι Σπαρτιάτες ταύτιζαν το περιεχόμενο της αρετής με την πολεμική ανδρεία και κατά συνέπεια ο βίος που θεμελιώνεται στην πολεμική ανδρεία ήταν ο άριστος γι’ αυτούς.  Σχετικά  με  τα παραπάνω , ο    Αριστοτέλης θεωρεί ότι  ένα   παιδευτικό αγαθό χρήσιμο και για την  καλλιέργεια  της  αρετής   και για τη διαμόρφωση του άριστου βίου είναι π.χ. η μουσική. Όσον αφορά  στους στόχους  , υπήρχε  διαφωνία   σχετικά με το  αν η  παιδεία  θα πρέπει  να αποβλέπει   στη διανοητική [    πρὸς τὴν διάνοιαν]  ή στην ηθική  [ πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος ] καλλιέργεια  των μαθητών  .

·        Ἐπειτα ,στο  χωρίο  « Ἔκ τε τῆς ἐμποδὼν παιδείας ταραχώδης ἡ σκέψις καὶ δῆλον οὐδὲν πότερον ἀσκεῖν δεῖ τὰ χρήσιμα πρὸς τὸν βίον ἢ τὰ τείνοντα πρὸς ἀρετὴν ἢ τὰ περιττά» ,  με την  τριπλή   χρήση της πρόθεσης  «πρός» γίνεται  αναφορά στη διαφωνία σχετικά με  τον κατάλληλο τύπο  παιδείας  . Έτσι , ο    Αριστοτέλης  διακρίνει στην εποχή του και μας παραδίδει τρεις τύπους παιδείας:

o   α) την ωφελιμιστική , με την οποία επιδιώκεται το πρακτικό και το ωφέλιμο, τα χρήσιμα για τη ζωή («τὰ χρήσιμα πρὸς τὸν βίον»). Ο τύπος   αυτός   στοχεύει  στην ικανοποίηση  των πρακτικών αναγκών του ανθρώπου και  της κοινωνίας 

o   β) τη «γνωσιοκεντρική / νοησιαρχική, η οποία δίνει προτεραιότητα στην καλλιέργεια του νου, σε αυτά που αντιμετωπίζουν   τη γνώση ως αυταξία   («τὰ περιττά»).Ο τύπος  αυτός στοχεύει  στην  ικανοποίηση των πνευματικών αναγκών  του ανθρώπου, στην ικανοποίηση της  φιλομάθειάς  του . Όσον  αφορά  τη λέξη  «περιττά» [ΣΧΟΛΙΟ  ΒΙΒΛΙΟΥ]  :  Με την έκφραση αυτή ο Σταγειρίτης δηλώνει το σύνολο των γνώσεων που δεν αποβλέπουν σε άμεσες πρακτικές εφαρμογές. Είναι πολύ χαρακτηριστική η αναφορά του στη γνώση, τη θεωρούμενη από κάποιους άχρηστη, που είχαν προσωκρατικοί φιλόσοφοι όπως ο Θαλής και ο Αναξαγόρας

o   γ) την ηθοπλαστική η οποία προτάσσει τη διάπλαση του ήθους των παιδιών, αυτά που τείνουν προς την αρετή («τὰ τείνοντα πρὸς ἀρετήν»). Ο  τύπος  αυτός   στοχεύει   στην  παροχή  αξιών ,ιδανικών  και    προτύπων  συμπεριφοράς 

·        Τέλος , στο χωρίο  «περί τε τῶν πρὸς ἀρετὴν οὐθέν ἐστιν ὁμολογούμενον (καὶ γὰρ τὴν ἀρετὴν οὐ τὴν αὐτὴν εὐθὺς πάντες τιμῶσιν, ὥστ’ εὐλόγως διαφέρονται καὶ πρὸς τὴν ἄσκησιν αὐτῆς)» ,  ο  Σταγειρίτης  αναζητώντας  την αιτία  της διαφωνίας   διαπιστώνει  ότι   αυτή  οφείλεται   στο  γεγονός  ότι  οι άνθρωποι δίνουν διαφορετικό περιεχόμενο  στην έννοια  της αρετής. Για  παράδειγμα,  οι  Σπαρτιάτες  ταύτιζαν την αρετή  με την πολεμική ανδρεία , ενώ οι  Αθηναίοι με  το ιδανικό της καλοκαγαθίας  [παράλληλη  άσκηση  του σώματος και του πνεύματος] . Εφόσον λοιπόν   διαφωνούν  ως προς  το  τι είναι αυτό  που οδηγεί  στην αρετή  [ τῶν πρός  ἀρετήν] , δηλαδή   με το περιεχόμενο  της  έννοιας  αρετή  ,  είναι φυσικό να διαφωνούν και με τον τρόπο με τον οποίο  αυτή  πρέπει να καλλιεργείται   μέσω του  εκπαιδευτικού συστήματος . Την ίδια άποψη είχε  και ο  Πλάτων [ΣΧΟΛΙΟ  ΠΑΛΙΟΥ  ΒΙΒΛΙΟΥ]  :  «Αν δεν ξέρουμε καν τι είναι η αρετή, με ποιο τροπο θα συμβουλέψουμε κάποιον πώς να την κατακτήσει πιο εύκολα;»

·        Εκτός  των παραπάνω , μπορούμε να υποστηρίξουμε  ότι  από τη χρήση της πρόθεσης «πρός»  δαφαίνεται  η   τελολογική  αντίληψη  του Αριστοτέλη . Κατά την άποψή του δηλαδή , όλα  τα  πράγματα τείνουν προς έναν συγκεκριμένο σκοπό , ο οποίος δικαιολογεί  την  ύπαρξή  τους . Συνεπώς , και το εκπαιδευτικό σύστημα υπάρχει για έναν συγκεκριμένο σκοπό  , ο οποίος  διερευνάται  με προσοχή  από τον φιλόσοφο

 

Β2. Ποια  είναι   η  προσωπική άποψη του  Αριστοτέλη  για  τον  ενδεδειγμένο   τύπο  παιδείας , σύμφωνα με τη δεύτερη  παράγραφο  του κειμένου  (Ὅτι μὲν οὖν τὰ …ἢ τὴν διάνοιαν) ;  [ 7 μονάδες]  Να αναδείξετε τρία   από τα εκφραστικά μέσα με τα οποία παρουσιάζει  την άποψή  του  [ 3  μονάδες]   

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ

·        Στη δεύτερη  παράγραφο του κειμένου αναφοράς  , ο φιλόσοφος  διατυπώνει  την προσωπική  του άποψη σχετικά  με  τον  κατάλληλο τύπο  παιδείας  . Παρατηρούμε αρχικά ότι  κανένας τύπος από αυτούς που αναφέρονται  στην πρώτη  παράγραφο ,  δεν ικανοποιεί απόλυτα τον Αριστοτέλη, γιατί από μόνος του δεν είναι σε θέση να προσφέρει όλα εκείνα τα γνωρίσματα που απαιτούνται για τη συγκρότηση της προσωπικότητας του σπουδαίου πολίτη και πολιτικού.

·        Ωστόσο , ο  φιλόσοφος  δεν απορρίπτει  κανέναν  από  τους  ενδεδειγμένους τύπους  παιδείας . Ακολουθεί  τη μέση  οδό  και  απορρίπτει  τον μονοδιάστατο  τρόπο  σκέψης . Έτσι , ασκώντας  κριτική  στον  χρησιμοθηρικό  τύπο παιδείας  , φαίνεται  ότι  δεν τον  αποδοκιμάζει  . Θέτει , ωστόσο, κάποιες προϋποθέσεις  για την αποδοχή  του  .Πιο  συγκεκριμένα  :  1^η  προυπόθεση  :  Υποστηρίζει  ότι από τις  χρήσιμες  γνώσεις    οι  νέοι  πρέπει να μαθαίνουν  μόνο  αυτές  που είναι  απαραίτητες  για  τη διαβίωσή τους  στο πλαίσιο  της πόλης κράτους  και  όχι  όλες     [Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων , οὐκ ἄδηλον ὅτι δὲ οὐ πάντα,] . Προσέχουμε το  σχήμα λιτότητας  «οὐκ ἄδηλον»  που χρησιμοποιείται  για έμφαση.  2^η  προυπόθεση :  Από  τις  αναγκαίες  πάλι  χρήσιμες  γνώσεις  πρέπει να  επιλέγουν    εκείνες  που δε θα τους  καταστήσουν  βάναυσους ,ευτελείς , άξεστους .   Επομένως,  δεν αρμόζει  σε ελεύθερους ανθρώπους  να  επιδιώκουν  σε  κάθε γνώση  τη  χρησιμότητα  .

·        Στο  σημείο αυτό  ο Αριστοτέλης  διακρίνει  με τη μέθοδο  της διαίρεσης  τις   ασχολίες  σε  δύο κατηγορίες  :  α]  εκείνες  που ταιριάζουν σε ελεύθερους  ανθρώπους :  προφανώς  είναι  οι ασχολίες  που  ασκούν  τον νου  και    φέρνουν  τον άνθρωπο  κοντά στην αρετή   β]εκείνες  που  δεν ταιριάζουν  σε ελεύθερους ανθρώπους  :   είναι  οι γνώσεις  που  αμβλύνουν  τις νοητικές  ικανότητες   , κάνουν άχρηστο  το  σώμα  και    απομακρύνουν τον άνθρωπο  από  την αρετή  , μετατρέποντάς  τον σε κατώτερο ον  [βάναυσον ]  

·        Σχετικά με  τη  λέξη «βάναυσος»,  σήμαινε τον τεχνίτη, τον σιδηρουργό, που έμενε μόνιμα στην πόλη και εργαζόταν εκεί  . Οι   βάναυσοι   πρόσφεραν  τη γνώση  τους στην υπηρεσία  των άλλων  με  αμοιβή ,  γεγονός  που  ο Αριστοτέλης  θεωρεί  ως στοιχείο  δουλικότητας. Η λέξη κατέληξε να σημαίνει τον άξεστο , τον αγροίκο , τον ευτελή

·        Στο τέλος  της ενότητας  , δίνεται  ο ορισμός  της βάναυσης   τέχνης, ασχολίας  και  μάθησης :  είναι  εκείνες  που  καθιστούν  το μυαλό , το σώμα  και την ψυχή  των ελεύθερων  ανθρώπων  άχρηστα  για τα έργα  της αρετής . Με  άλλα λόγια , εκείνες  που απομακρύνουν  τον άνθρωπο  από την αρετή  και  λειτουργούν  επιβλαβώς  στην ηθική  του συγκρότηση . Παρατηρούμε  τη χρήση  του πολυσύνδετου  σχήματος   «Βάναυσον δ’ ἔργον εἶναι δεῖ τοῦτο νομίζειν καὶ τέχνην ταύτην καὶ μάθησιν»  με το οποίο δίνεται έμφαση  στις  λέξεις  ἒργον , τέχνην , μάθησιν

·        Από  τα παραπάνω διαπιστώνουμε  ότι  αν και ο φιλόσοφος  δεν  δείχνει άμεσα  τη προτίμησή  του  σε κάποιον από τους  προτεινόμενους  τύπους  παιδείας, ωστόσο  με  την έμφαση  που δίνει  στη λέξη  «τῆς ἀρετῆς»  και   με  την αποδοκιμασία  της  βάναυσης  τέχνης , μάθησης και ασχολίας  , φαίνεται  ότι προκρίνει  και θεωρεί σημαντικότερο  τον ηθικοπλαστικό  ,  εφόσον  αυτό  που  προέχει  στη  περίπτωση  ενός  πολίτη  είναι  ο ενάρετος  χαρακτήρας  του . Δεν πρέπει να  ξεχνάμε  , βεβαίως, ότι  η  ηθική  συμπεριφορά  ενός ατόμου   , κατά  τον  Αριστοτέλη ,  υπηρετεί  στην πραγματικότητα   την εύρυθμη  λειτουργία  της πόλης-κράτους , της οποίας  αποτελεί μέλος  .

·        Συνοψίζοντας, ο Αριστοτέλης  προβάλλει ένα εκπαιδευτικό σύστημα   , το  οποίο δεν είναι μονοδιάστατο . Κυριαρχεί  ο  ηθικοπλαστικός προσανατολισμός , χωρίς  να αποκλείονται  τα μαθήματα που έχουν  χρήσιμο –πρακτικό χαρακτήρα   ούτε οι θεωρητικές –επιστημονικές  γνώσεις . Η  παιδεία  αυτή έχει ανθρωπιστικό – ανθρωποκεντρικό  προσανατολισμό   και συμφωνεί με το ιδανικό  της καλοκαγαθίας  των αρχαίων Ελλήνων [σώμα –πνεύμα-ψυχή] 

·        Τέλος , με την επανάληψη  του ρήματος  «δεῖ» , ο  φιλόσοφος  δίνει  έμφαση  στην αναγκαιότητα  εφαρμογής  των προσωπικών  του  απόψεων

 

 

 

Β3. Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε  το περιεχόμενο των ακόλουθων   προτάσεων   [10 μονάδες]  . Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη    : 

1. ΛΑΘΟΣ

2. ΣΩΣΤΟ

3. ΛΑΘΟΣ

4. ΛΑΘΟΣ

5. ΣΩΣΤΟ

Β4α. Με τις ακόλουθες  λέξεις  να   γράψετε   φράσεις  με  διαφορετική  σημασία  από αυτή  που έχουν στο κείμενο     [6 μονάδες] 

·        Παιδεύτηκε αρκετή ώρα , για να λύσει το αίνιγμα

·        Έκανε  δυσάρεστη  σκέψη  σχετικά με το μέλλον του

·        Οι κριτές   του διαγωνισμού ακύρωσαν τη συμμετοχή  του

Β4β. Να   συνδέσετε  τις λέξεις της στήλης Α με τις ετυμολογικά συγγενείς τους  από τη στήλη Β   [τρεις   λέξεις της στήλης Β περισσεύουν]     [4 μονάδες] 

 

1.      απαρίθμηση	δ. ἄριστον
2.      πεδιάδα	ε.ἐμποδὼν
3.      πρόταση	ζ. τείνοντα
4.      λάφυρο	γ.ὑπολαμβάνουσι

 

 

Β5. Κατά  πόσο  οι  προσωπικές  απόψεις  του  Αριστοτέλη για  την παιδεία   επιβεβαιώνονται   στο  παρακάτω απόσπασμα  από  τον  "Πρωταγόρα" του Πλάτωνα όπου ο σοφιστής  περιγράφει το εκπαιδευτικό σύστημα της  Αθήνας   του 5ου αι. π.Χ . Να  εντοπίσετε  μία  ομοιότητα   και   μία  διαφορά  , βασιζόμενοι  σε  στοιχεία  των  κειμένων    [10 μονάδες]  

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

·        Στο  κείμενο  αναφοράς , ο  Αριστοτέλης  αναφέρεται  στο θέμα  της παιδείας.  Τονίζει  με έμφαση ότι  το εκπαιδευτικό  σύστημα πρέπει να  βρίσκεται  υπό τον έλεγχο   της  πολιτείας , η οποία  θα φροντίζει ώστε να διδάσκονται  κοινά  μαθήματα σε όλους τους μαθητές  με  τα ίδια  διδακτικά  μέσα . Από την άλλη πλευρά  , ο φιλόσοφος παρουσιάζει  τις αντικρουόμενες απόψεις που  διατυπώνονταν στην εποχή του σχετικά με τους στόχους , τον χαρακτήρα  και το αναλυτικό  πρόγραμμα  του  εκπαιδευτικού  συστήματος .Ασκώντας  , μάλιστα , κριτική στους προτεινόμενους τύπους παιδείας , φαίνεται  ότι  δεν απορρίπτει καμία πρόταση

·        Στο  παράλληλο κείμενο , ο  σοφιστής  Πρωταγόρας  , στο πλαίσιο  της επιχειρηματολογίας  του για  το διδακτό της πολιτικής  αρετής  , κάνει  μία αναλυτική  παρουσίαση  του εκπαιδευτικού  συστήματος  της  αρχαίας  Αθήνας . Αναφέρει  αναλυτικά  τις  βαθμίδες , τους  φορείς  , τις  μεθόδους  και  τις επιδιώξεις  της  εκπαίδευσης.

·        Από  τη σύγκριση  των δύο κειμένων , καταλήγουμε στις εξής διαπιστώσεις :

o   Παρατηρούμε  ότι  κατά  τον  Πρωταγόρα όλοι  όσοι   αναλαμβάνουν    τη διαπαιδαγώγηση ενός  παιδιού  επιδιώκουν κυρίως  τη  διάπλαση  του  χαρακτήρα  του  μέσα από την καλλιέργεια  των ηθικών αρετών . Έτσι , οι  γονείς , η παραμάνα και ο παιδαγωγός προσπαθούν  είτε   με  τη διδαχή και την παραίνεση  είτε με τη χρήση  βίας  να οδηγήσουν  το παιδί  στον δρόμο  της ορθής  συμπεριφοράς  και να  το  αποτρέψουν από  ηθικά  επιλήψιμες  πράξεις . Επιπλέον , οι δάσκαλοι αναλαμβάνουν με εντολή των γονέων να  φροντίσουν  περισσότερο  για  την κόσμια  συμπεριφορά  των  παιδιών  τους  παρά  για   τη διανοητική  και αισθητική τους  ανάπτυξη . Χρησιμοποιούν , μάλιστα , ποιήματα  με ηθικοδιδακτικό περιεχόμενο , προκειμένου οι μαθητές  τους  να  υιοθετήσουν  σωστά  ηθικά  πρότυπα . Συνεπώς , η ηθική   διάπλαση των παιδιών αποτελεί  προτεραιότητα  των γονέων .  Η   αντίληψη  αυτή βρίσκεται  σε συμφωνία  με  την άποψη του Αριστοτέλη  για  την  προτεραιότητα  του  ηθοπλαστικού τύπου παιδείας . Ο φιλόσοφος  , χωρίς φυσικά να απορρίπτει  τους άλλους προσανατολισμούς , φαίνεται ότι δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην έννοια  της αρετής και  της ηθικής  διαμόρφωσης  του  μαθητή   , υποστηρίζοντας  ότι  καμία  μάθηση , τέχνη ή εργασία  δεν πρέπει να  τον   απομακρύνει  από  τις πράξεις  της αρετής . Ο ελεύθερος  πολίτης  οφείλει  πάντοτε  να είναι  ηθικά άρτιος , προκειμένου να  συμβάλλει  στην ευημερία  της  πόλης  του.

o   Από  την  άλλη πλευρά , ο  Πρωταγόρας  περιγράφοντας  την εκπαίδευση  της  Αθήνας  καταδεικνύει  ότι  αυτή είχε  πρωτίστως  ιδιωτικό  χαρακτήρα  , αφού  , όπως φαίνεται  , οι γονείς  είχαν  έναν δυναμικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση  του παιδιού  τους  κατά  την προσχολική  ηλικία  , ενώ  παράλληλα  παρενέβαιναν αργότερα στο περιεχόμενο  της εκπαίδευσης  των παιδιών τους  , όταν αυτά φοιτούσαν στο  σχολείο . Έτσι , οι γονείς  , όπως τονίζει ο σοφιστής , έδιναν στους δασκάλους  την εντολή   να  φροντίσουν περισσότερο  για  την ευπρεπή  συμπεριφορά  των παιδιών  τους , παρά  για  την απόκτηση  γνώσεων . Οι δε δάσκαλοι  συμμορφώνονταν απολύτως με αυτή την εντολή . Ο Αριστοτέλης , ωστόσο , υποστηρίζει  στην αρχή του κειμένου αναφοράς  ότι  το εκπαιδευτικό σύστημα  πρέπει  να έχει  δημόσιο χαρακτήρα  , να ρυθμίζεται  από  το κράτος με  νομοθετικές  παρεμβάσεις , έτσι  ώστε  οι μαθητές   , μέσα από ένα ενιαίο πρόγραμμα σπουδών , να  υπηρετούν τον στόχο  της  συλλογικής  ευδαιμονίας .

o   [ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ   ΩΣ  ΠΡΟΣ ΤΗ  ΔΙΑΦΟΡΑ  :   Κατά  τον Πρωταγόρα , φαίνεται να υπάρχει  μία ομοφωνία  γονέων –δασκάλων  σχετικά  με  τη  βασική  προτεραιότητα  του εκπαιδευτικού συστήματος , που είναι  η  διαμόρφωση  του χαρακτήρα  του  παιδιού  . Αντιθέτως , ο  Αριστοτέλης  φαίνεται  ότι  δεν  είναι  μονόπλευρος ως προς το ζήτημα αυτό , αφού  αποδέχεται  υπό προϋποθέσεις  την αναγκαιότητα όλων των τύπων παιδείας ]

 

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

 

Α1.Να μεταφράσετε  το  απόσπασμα [10 μονάδες]  :  «[58] Εἰ δ’ οὖν καὶ μηδὲν … τῆς ὑμετέρας καὶ τῶν ἄλλων τῶν συναγω-
νισαμένων καταλείπεται·»

 

Ακόμη κι αν  έχετε , ωστόσο , αποφασίσει να μη φροντίσετε καθόλου για  τα σώματά μας  [ για  τις ζωές  μας ]  , την χώρα μας τουλάχιστον δεν είναι προς το συμφέρον σας να την αφήσετε να καταστρέφεται, στην οποία   έχουν παραμείνει  τα μεγαλύτερα τεκμήρια της  δικής  σας  ανδρείας και των άλλων οι οποίοι αγωνίστηκαν μαζί σας. 

Α2.  Με  ποια επιχειρήματα  προσπαθεί  ο  ομιλητής  να πείσει  τους Αθηναίους να βοηθήσουν  την πατρίδα  του τις  Πλαταιές απέναντι  στην επεκτατική πολιτική  των Θηβαίων    ;   [10 μονάδες]  

ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΉΜΑΤΑ  ΤΟΥ ΟΜΙΛΗΤΗ   :

·        Ακόμη  κι αν οι Αθηναίοι  αδιαφορούν  για  τη ζωή  των Πλαταιέων , πρέπει να σκεφθούν ότι  στην πόλη  αυτή  έχουν  παραμείνει  ζωντανές οι αποδείξεις  της ανδρείας  των ίδιων και όσων αγωνίστηκαν μαζί τους

·        Ο ομιλητής  τονίζει  , μάλιστα , ότι  τα τρόπαια αυτά  δεν αφορούν στη νίκη μιας  ελληνικής  πόλης  εναντίον κάποιας  άλλης    ,  αλλά  στη νίκη των Αθηναίων   εναντίον  των Περσών  στη διάρκεια  των Μηδικών πολέμων υπέρ  όλων των Ελλήνων

·        Οι Θηβαίοι , λοιπόν , προσπαθούν να εξαφανίσουν αυτά τα μνημεία  , επειδή  υπενθυμίζουν στους  Έλληνες  την επαίσχυντη  στάση τους στους  Περσικούς πολέμους . Οι  Αθηναίοι , όμως , πρέπει να τα  διαφυλάσσουν , διότι  χάρη σε εκείνα  τα κατορθώματα  έγιναν  ηγεμόνες  όλων των Ελλήνων

·        Έπειτα , καλεί τους  Αθηναίους  να  θυμηθούν  τους  θεούς  και τους ήρωες  αυτού  του τόπου  , με τη  βοήθεια  των  οποίων ελευθέρωσαν  όλους τους Έλληνες . Δεν πρέπει , συνεπώς , να  βλέπουν με απάθεια  να καταλύονται  οι τιμές  προς  εκείνους

·        Τέλος , τους  παρακινεί  να  σκεφθούν  τους προγόνους τους    και  να μην παραμελούν  τον σεβασμό  που τους οφείλουν

 

 

Β1. Εἰ δ’ οὖν καὶ μηδὲν ὑμῖν τῶν σωμάτων τῶν ἡμετέρων δέδοκται φροντίζειν, ἀλλὰ τήν γε χώραν οὐ πρὸς ὑμῶν ἐστὶν ἀνέχεσθαι πεπορθημένην, ἐν ᾗ μέγιστα σημεῖα τῆς ἀρετῆς τῆς ὑμετέρας καὶ τῶν ἄλλων τῶν συναγωνισαμένων καταλείπεται·: Στους   ρηματικούς τύπους  με  τα έντονα στοιχεία  να   μεταφέρετε  :  α]  αυτούς που βρίσκονται  στον  Ενεστώτα  στον  Παρακείμενο   της ίδιας φωνής   β] αυτούς που βρίσκονται  στον  Αόριστο  στο β  ενικό της προστακτικής του ίδιου  χρόνου στην ίδια φωνή    γ]  αυτούς  που βρίσκονται  στον  Παρακείμενο  στον  Ενεστώτα    της ίδιας  φωνής (5  μονάδες)  

 

·        πεφροντικέναι

·        ἀνεσχῆσθαι

·        πορθουμένην

·        συναγώνισαι

·        καταλέλειπται

Β2. α]πρόνοιαν , δύναμιν ,ἡγεμόνες  :  Να   γράψετε  τη δοτική   πληθυντικού     των  ουσιαστικών   β] μέγιστα   :  Να   μεταφέρετε τον  τύπο   στον συγκριτικό   βαθμό    ( και τους  δύο  τύπους)  γ]    ἡμετέρων :  Να γράψετε  τον  τύπο της  αντωνυμίας  στο  τρίτο  πρόσωπο   για έναν κτήτορα   [ 5 μονάδες]  

 

·        προνοίαις

·        δυνάμεσι

·        ἡγεμόσι

·        μείζονα , μείζω

·        σῶν

 

 

Γ1.ἐξ ἐκείνων γὰρ τῶν ἔργων ἡγεμόνες κατέστητε τῶν Ἑλλήνων. [60] ἄξιον δὲ καὶ τῶν θεῶν καὶ τῶν ἡρώων μνησθῆναι τῶν ἐκεῖνον τὸν τόπον κατεχόντων καὶ μὴ περιορᾶν τὰς τιμὰς αὐτῶν καταλυομένας   :   Να  αναγνωρίσετε  συντακτικά  τους  όρους   με  τα έντονα στοιχεία  [ 5 μονάδες] 

·        ἡγεμόνες   :  είναι   κατηγορούμενο  στο  εννοούμενο  υποκείμενο   του ρήματος   κατέστητε  , ὑμεῖς

·        τῶν Ἑλλήνων:  γενική αντικειμενική ,ετερόπτωτος προσδιορισμός  ,  στο  ἡγεμόνες

·        τῶν θεῶν  :  αντικείμενο  στο απαρέμφατο   μνησθῆναι

·        περιορᾶν  :  υποκείμενο  στην απρόσωπη έκφραση  ἂξιον [ ἐστί]

·        καταλυομένας  : κατηγορηματική μετοχή  συνημμένη  στο  αντικείμενο  του  απαρεμφάτου  περιορᾶν , τάς τιμάς

 

Γ2.τὰ μὲν γὰρ ἄλλα τρόπαια πόλει πρὸς πόλιν γέγονεν, ἐκεῖνα δ’ ὑπὲρ ἁπάσης τῆς Ἑλλάδος πρὸς ὅλην τὴν ἐκ τῆς Ἀσίας δύναμιν ἕστηκεν :  Να  μεταφέρετε την περίοδο  στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση  « Ὁ  ῥήτωρ  ἒλεγε …..»  με όλους  τους δυνατούς  τρόπους   [5 μονάδες] 

·        Ὁ  ῥήτωρ  ἒλεγε  τὰ μὲν γὰρ ἄλλα τρόπαια πόλει πρὸς πόλιν γεγονέναι , ἐκεῖνα δ’ ὑπὲρ ἁπάσης τῆς Ἑλλάδος πρὸς ὅλην τὴν ἐκ τῆς Ἀσίας δύναμιν ἑστηκέναι

·        Ὁ  ῥήτωρ  ἒλεγε   ὃτι  τὰ μὲν γὰρ ἄλλα τρόπαια πόλει πρὸς πόλιν γεγονότα εἲησαν /εἶεν  , ἐκεῖνα δ’ ὑπὲρ ἁπάσης τῆς Ἑλλάδος πρὸς ὅλην τὴν ἐκ τῆς Ἀσίας δύναμιν ἑστηκότα   εἲησαν /εἶεν

 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ  ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ : ΤΣΙΑΧΡΗΣ  ΚΩΣΤΑΣ  

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ