NEOEΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ : ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΘΕΜΑΤΙΚΟ  ΚΕΝΤΡΟ   :    ο  τρόπος    διεξαγωγής  του   διαλόγου  στην  τάξη

Η σωστή συζήτηση στην τάξη      Το δημοκρατικό σχολείο  οφείλει να θεμελιωθεί  στο διάλογο , γιατί ο διάλογος αποτελεί το ουσιώδες  γνώρισμα της δημοκρατίας .Με το διάλογο αμβλύνονται  διαφορές , συγκλίνουν αντιθέσεις  , αίρονται παρεξηγήσεις  , προλαμβάνονται συγκρούσεις.     Ο διάλογος όμως , για να μην είναι μόνο επίφαση ή παρωδία  , απαιτεί ορισμένες κοινές παραδοχές  : Πίστη  στον ορθό λόγο και στη λογική επιχειρηματολογία , στην επιχειρηματολογία δηλαδή που ακολουθώντας μία έγκυρη συλλογιστική διαδικασία  αποδείχνει την αλήθεια  ή τεκμηριώνει την ορθότητα μιας άποψης .Προϋποθέτει αποδοχή του άλλου και σεβασμό στη  γνώμη του άλλου . Θεμελιώνεται πάνω στην ελευθερία , που παρέχει τη δυνατότητα στον καθένα να  εκφράζει την άποψή του  χωρίς το φόβο του ελέγχου. Αυτό σημαίνει ταυτόχρονα πίστη στην πολυφωνία  και στην αναγκαιότητα  της αντιπαράθεσης των ιδεών , γιατί μέσα απ΄αυτή την πολυφωνία  και την αντιπαράθεση γίνεται πληρέστερη [πολυμερέστερη ] ενημέρωση , ενισχύεται  η κριτική στάση , βρίσκεται ορθότερη  λύση στο πρόβλημα , αφού οι ιδέες  το φωτίζουν από όλες τελικά τις πτυχές  και δίνουν τη δυνατότητα για  ποικίλους συσχετισμούς- συνδυασμούς .     Η σωστή συζήτηση στην τάξη , εκτός από τις γενικότερες προϋποθέσεις  που αναφέραμε προηγουμένως  , απαιτεί μια ορισμένη στάση του διδάσκοντος  και μια ορισμένη τεχνική . Πρώτα-πρώτα  πρέπει να διευκρινίσουμε  ότι η συζήτηση δεν έχει σκοπό να δημιουργήσει τα  υπερσυζητικά  εκείνα άτομα που «σκίζουν την τρίχα στα τέσσερα» , αλλά ανθρώπους που είναι σε θέση να στέκονται κριτικά στα προβλήματα , να διαμορφώνουν άποψη  , να τη διατυπώνουν με σαφήνεια  , να την υποστηρίζουν με  επιχειρηματολογία και ευπρέπεια και τέλος να μένουν ανοιχτοί , δηλαδή να είναι σε θέση να ακούν τις άλλες απόψεις και να παρακολουθούν τα άλλα επιχειρήματα.    Χρειάζεται λοιπόν αφενός  η υπεύθυνη χρήση του λόγου  ,αφετέρου   η δημοκρατική κατανομή  του λόγου. Το πρώτο σημαίνει  ότι οι μαθητές  δε μιλούν για να μιλούν ικανοποιώντας το ναρκισσισμό  ή τον εγωισμό τους , αλλά μιλούν για να συμβάλουν  στον καλύτερο φωτισμό  του θέματος , στην προαγωγή της συζήτησης , στην ανεύρεση ορθότερης λύσης . Άρα ο λόγος πρέπει να είναι καίριος και ουσιαστικός  και να διατυπώνεται με σαφήνεια  και ακρίβεια , αλλά κυρίως να αναφέρεται στο συγκεκριμένο θέμα –πρόβλημα , που σχετίζεται απαραίτητα με το μάθημα. Ο καθορισμός  του θέματος  και η αναφορά του λόγου σ’ αυτό , είναι βασικοί  όροι  , ώστε να μη διαχέεται η συζήτηση  μετατρεπόμενη σε γενικό και αόριστο κουβεντολόι  χωρίς κέντρο , χωρίς κατεύθυνση και στόχο.    Δημοκρατική κατανομή του λόγου εξάλλου σημαίνει όσο το δυνατό μεγαλύτερη συμμετοχή  μαθητών στη συζήτηση και άρα αποφυγή της μονοπώλησης του λόγου από ορισμένα άτομα . Οι μαθητές πρέπει να ασκηθούν  σ’ αυτή τη συμμετοχή , έστω και παρακινούμενοι , γιατί η συμμετοχή  είναι η πιο ουσιαστική λειτουργία   της δημοκρατίας . Τέλος η συζήτηση  πρέπει να κλείνει κάπου , αν όχι με τη μορφή «συμπερασμάτων» τουλάχιστον με την ικανοποίηση της ορθής διερεύνησης του θέματος    Για όλα αυτά όμως είναι απαραίτητη η διακριτική  αλλά θετική στάση του δασκάλου και η ικανότητά του να οργανώνει και να συντονίζει τη συζήτηση  παρεμβαίνοντας είτε σαν «διαιτητής» που φροντίζει για τη σωστή διεξαγωγή  του «παιχνιδιού» είτε για να δώσει  μια πληροφορία  σχετική με το θέμα  είτε για να συνοψίσει στο τέλος, αλλά σε καμιά περίπτωση για να επιβάλει , άμεσα ή έμμεσα , την άποψή του ούτε με το πρόσχημα της ισοτιμίας . Ο λόγος του δασκάλου δεν είναι δυνατόν να διατυπωθεί ισότιμα. Είναι εξ ορισμού λόγος «αυθεντικός» που επιβάλλεται ή επιβάλλει Κώστας Μπαλάσκας , Κοινωνική θεώρηση της παιδείας

Η  ανάγκη   εισαγωγής  του διαλόγου στο  σχολείο       Οι  προϋποθέσεις  για τη σωστή  λειτουργία  του διαλόγου  στο  σχολείο                       Η  σωστή  διαδικασία  και  ο  σκοπός   του   διαλόγου   στην  τάξη [η  δημιουργία  μαθητών   με  κρίση  και   διαλλακτικότητα ]         Ανάγκη  για  υπεύθυνη  χρήση  του  λόγου  από τους  μαθητές  [σαφήνεια , ακρίβεια ,επικέντρωση στο θέμα]               Ανάγκη  για   συμμετοχή  όλων των   μαθητών  στη συζήτηση           Ο  ρόλος  του  δασκάλους  στην  τάξη [συντονισμός  - αποφυγή  επιβολής της άποψής  του ]

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ  ΠΕΡΙΛΗΨΗ

       Το  κείμενο  αναφέρεται  στον ορθό τρόπο  διεξαγωγής  του διαλόγου  στο  σχολείο .  Αρχικά , ο συγγραφέας  επισημαίνει  την ανάγκη  της  χρήσης  του διαλόγου  στην εκπαίδευση   και  παρουσιάζει  ως  προυποθέσεις  για  να   είναι  επιτυχημένη  η λειτουργία  του ,  τη  λογική  επιχειρηματολογία , τον αλληλοσεβασμό, την  παρρησία  και  τον πλουραλισμό . Ακολούθως  , επισημαίνει ότι  ο σκοπός  της συζήτησης  στην τάξη  είναι η δημιουργία  μαθητών  με  κριτική σκέψη  και  διαλλακτικότητα . Τονίζει  επιπλέον ότι  είναι  απαραίτητο  οι  μαθητές  να χρησιμοποιούν  ορθά  το λόγο , διατυπώνοντας  τις απόψεις τους  με σαφή και ακριβή  τρόπο  και χωρίς  να  παρεκκλίνουν από το θέμα  της συζήτησης . Παράλληλα , οφείλουν  όλοι να συμμετέχουν  στη  συζήτηση  ισότιμα . Ολοκληρώνοντας , ο συγγραφέας  καταδεικνύει  ότι ο ρόλος του δασκάλου  είναι να συντονίζει  τη συζήτηση και να αποφεύγει  την επιβολή  της δικής  του  άποψης .