ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ : ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΟΥ

        

Ηθική και οικουμενικές αξίες στον σημερινό κόσμο

Δύο Γάλλοι στοχαστές ανταλλάσσουν απόψεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα

    Πώς θα ήταν ένας κόσμος χωρίς ηθική; Με βάση αυτό το διαχρονικό φιλοσοφικό ερώτημα δύο Γάλλοι διαπρεπείς στοχαστές, ο Αξέλ Καν και ο Ζερόμ Μπεντέ ανταλλάσσουν απόψεις μέσα από τις στήλες της εφημερίδας Le Figaro.

      H ηθική συνδέεται άμεσα με τις αξίες. Για τον Αξέλ Καν, υπάρχουν δύο είδη αξιών: αυτές που έχουν τιμή και αυτές που είναι ανεκτίμητες, όπως οι ηθικές αξίες. Οι οικονομικές αξίες, που αφορούν τιμές και κέρδη, που είναι διαπραγματεύσιμες και που υπολογίζονται με μαθηματικές πράξεις, είναι οι αξίες που μπορούν να προσδιοριστούν και να εκτιμηθούν. Αντιθέτως, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό που μπορεί να ενδιαφέρει τους ανθρώπους, έχει άλλου είδους αξία, ανεκτίμητη. Στις ανεκτίμητες αξίες εγγράφονται και αξίες που χαρακτηρίζουμε οικουμενικές. Πολλοί, ωστόσο, θεωρούν ότι ακόμη και οικουμενικές αξίες, όπως τα δικαιώματα του ανθρώπου, υπόκεινται στη σχετικότητα.

        Για αυτό το τελευταίο ο Αξέλ Καν διατηρεί τις επιφυλάξεις του. Γνωρίζουμε καλά, λέει, ότι συχνά στην ιστορική πραγματικότητα, τα δικαιώματα του ανθρώπου προβλήθηκαν ως το επιχείρημα των παλαιών αποικιοκρατών, που έλεγαν ότι είχαν ως αποστολή τους να εκπολιτίσουν τους απολίτιστους. Δικαίως, λοιπόν, προβληματιζόμαστε όταν βλέπουμε σήμερα τους αυτοανακηρυχθέντες υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να αντιμετωπίζουν με σχετικότητα την ανθρώπινη ζωή, σε περιπτώσεις που οι ίδιοι εμπλέκονται σε πολεμικές συγκρούσεις. Μας πείθουν άραγε όλοι αυτοί όταν μιλούν για «πόλεμο χωρίς κανένα θύμα»; "Οχι ασφαλώς, διότι εννοούν κανένα θύμα στις δικές τους τάξεις, ανεξαρτήτως αν η άλλη πλευρά θρηνεί αμάχους, γυναίκες και παιδιά που σκοτώνονται από βόμβες. Όλοι αυτοί ξεχνούν ότι το πρώτο από τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι η ζωή. Και η ζωή κάθε ανθρώπου έχει την ίδια αξία. Ο Aξέλ στρέφεται κατά της υποκρισίας της Δύσης, όσον αφορά στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ο συνομιλητής του όμως, ο Zερόμ Μπεντέ, υπενθυμίζει ότι η Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δεν υπεγράφη μόνον από ορισμένους Δυτικούς. Ανάμεσα στους συντάκτες της ήταν, επί παραδείγματι, ένας Λιβανέζος κι ένας Ινδός. Είναι σφάλμα, επισημαίνει, να «δυτικοποιούμε» τα δικαιώματα του ανθρώπου, περιορίζοντας έτσι τον οικουμενικό τους χαρακτήρα. Επιπλέον, προσθέτει ο Μπεντέ, και οι λαοί που ζούσαν σε καθεστώς αποικιοκρατίας, όταν διεκδίκησαν την ανεξαρτησία τους, το έπραξαν στο όνομα των δικαιωμάτων του ανθρώπου, στα οποία περιλαμβάνεται το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και της εθνικής κυριαρχίας στον φυσικό πλούτο.

       Μεταξύ των αξιών που συχνά περνούν σε δεύτερη μοίρα στη σημερινή εποχή, είναι και η προστασία του περιβάλλοντος. Παρότι πολιτικοί και πολίτες σπεύδουν να συμφωνήσουν αναφορικά με τη σημασία της οικολογίας, πολλές φορές, οι οικολογικές αξίες μένουν στο περιθώριο. Σύμφωνα με τον Αξέλ Καν, η οικολογία είναι μεν σχετικά καινούργια αξία στον βαθμό που συνδέεται με την επιστήμη της προστασίας των χλωρίδας και της πανίδας, στην πραγματικότητα όμως, η ιδέα του σεβασμού του περιβάλλοντος χρονολογείται από τον 18ο και τον 19ο αιώνα. Για τον Ζερόμ Μπεντέ, το κύριο χαρακτηριστικό της οικολογίας, ως αξίας, είναι το ότι συνδέεται με το αίσθημα ευθύνης απέναντι στις επόμενες γενιές.

       Από έναν διάλογο για τις αξίες δεν θα μπορούσε να λείπει η παράμετρος της προόδου. Για την ακρίβεια, της κρίσης της προόδου. Ηδη από τον 18ο αιώνα, υποστηρίζει ο Αξέλ Καν, η έννοια της προόδου βασίζεται σε δύο αντιλήψεις. Πρώτα, ότι «η γνώση είναι ισχύς και εξουσία». Με βάση αυτή την αντίληψη, οι δυτικές χώρες εργάστηκαν για την πρόοδο και την ανάπτυξη της τεχνολογίας, που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πλούτου. Η δεύτερη αντίληψη αφορά το ότι η πρόοδος, η γνώση, είναι ο συντομότερος δρόμος για την κατάκτηση του Καλού και του Αληθινού. Στο πλαίσιο αυτής της αντίληψης, η πρόοδος των επιστημών και της τεχνολογίας θα οδηγήσει στην κατάκτηση της ευτυχίας. O 20ος αιώνας γνώρισε σημαντική πρόοδο. Γνώρισε όμως και ανάλογη ευτυχία; Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα αμφιβάλλουν.

       Στον 20ό αιώνα, λέει ο Ζερόμ Μπεντέ, λέξεις που αντιπροσωπεύουν ουσιαστικές έννοιες, έχασαν τη σημασία τους. O 20ος αιώνας έζησε τον «εκβαρβαρισμό της ιστορίας», όπως εύστοχα έχει γράψει ο ιστορικός Ζορζ Μος. Ο εκβαρβαρισμός αυτός μεταφράζεται σήμερα στο ότι το 90% των θυμάτων πολέμου είναι άμαχοι, σε αντίθεση με τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν το 90% των θυμάτων ήταν στρατιωτικοί...

(Κείμενο από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2.5.2004, συντομευμένο και ελαφρώς διασκευασμένο).

Να  συμπληρώσετε  το  διάγραμμα  του  κειμένου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ	Το  βασικό  ερώτημα   στο  οποίο  προσπαθούν να  δώσουν   απάντηση  δύο  Γάλλοι  διανοητές	........................................... .......................................... ...........................................
ΚΥΡΙΟ  ΜΕΡΟΣ	α. Τα  δύο  είδη  αξιών  , σύμφωνα  με τον  Αξέλ   Καν β]Στις  οικουμενικές  αξίες  ανήκουν και  τα   :  γ]Η  διαφορετική  άποψη   του  Καν  και  του   Μπεντέ  για   τα  ανθρώπινα   δικαιώματα  δ]Οι  απόψεις  τους   για  την  οικολογία   ως  σύγχρονη  αξία  [η  οποία   βέβαια  παραμελείται ] ε]Οι  δύο  αντιλήψεις  για  την  έννοια  της  προόδου  , σύμφωνα  με τον   Αξέλ  Καν	i]........................................... ............................................... ............................................... ii]............................................. ................................................. ..................................................              .................................................. i]Αξέλ   Καν  : ............................ ................................................. .................................................. ................................................... ................................................... ................................................... .................................................... .................................................... ii]Ζερόμ  Μπεντέ   : ..................... ................................................. .................................................. ................................................... ................................................... ................................................... .................................................... .................................................... i]Αξέλ   Καν  : ............................ ................................................. .................................................. ................................................... ................................................... ................................................... ii]Ζερόμ  Μπεντέ   : ..................... ................................................. .................................................. ................................................... ................................................... ................................................... α]........................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ................................................................ β]............................................................. ................................................................. ................................................................. ................................................................ ................................................................
ΕΠΙΛΟΓΟΣ	Ο   εκβαρβαρισμός  του   20ου  αιώνα  αποδεικνύεται  από :	................................................................ ................................................................. ................................................................ ................................................................ .................................................................

2ο   ΚΕΙΜΕΝΟ

ΚΕΙΜΕΝΟ   : Εννοιολογική  σύγχυση  και  πολιτική  εκμετάλλευση  [σχολικό  βιβλίο]

Να  απαντήσετε   σύντομα  στις  ακόλουθες  ερωτήσεις   με  βάση  το  περιεχόμενο  του  κειμένου

Α.Ο  συγγραφέας   υποστηρίζει  ότι  σήμερα   δεν  υπάρχουν  ανθρώπινα  δικαιώματα   και  για να  το  αποδείξει  , παρουσιάζει  πρώτα      τις   προϋποθέσεις   που  είναι   απαραίτητες  για  την  ύπαρξη  των  ανθρώπινων   δικαιωμάτων .  Να   τις  εντοπίσετε  στις     δύο  πρώτες  παραγράφους  του  κειμένου  και  να  τις    απαριθμήσετε  .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Β. Πως  ο  συγγραφέας  αποδεικνύει  σύμφωνα  με την  3η  παράγραφο   ότι  πρέπει να μιλάμε  μόνο  για  πολιτικά  και  αστικά  δικαιώματα  και  όχι  για  ανθρώπινα ; Απαριθμήστε  τις  αποδείξεις  του  

.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Γ. Ποια  είναι  η  κατάσταση  στον  σημερινό  κόσμο  όσον  αφορά  στο  σεβασμό  των  δικαιωμάτων  των  ανθρώπων ;

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Δ.Ποιος  θα μπορούσε  να  παραχωρήσει    πραγματικά   ανθρώπινα  δικαιώματα ; 

.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................