ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Επιμέλεια  :  Τσιαχρής  Κώστας 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ  ΣΤΟ ΥΦΟΣ   ΤΟΥ  ΚΕΙΜΕΝΟΥ

1.       Πως   θα  χαρακτηρίζατε  το   ύφος  στο  ακόλουθο  απόσπασμα  από  κείμενο   : α] απλό     β]  περίτεχνο  γ]  επίσημο ;    Να  τεκμηριώσετε  την  απάντησή  σας  με  αναφορά   σε  συγκεκριμένες  εκφραστικές  επιλογές 

Κοινότατος, βέβαια, ο τόπος πως η εργασία μπορεί να είναι χαρά, όταν ασχολείσαι με αυτό που αγαπάς και ξέρεις, μ' αυτό που ται­ριάζει στην κλίση σου και στο «μεράκι» σου, μ' αυτό όπου έχεις «μυηθεί» και που άρχισες να το κατακτάς. Αλλά τι χαρά μπορεί να νιώσει ένας φιλόλογος, ένας μαθηματικός, ένας γεωπόνος, που αναγκάζεται να κάνει το γκαρσόνι ή το νυχτοφύλακα για τον επιούσιο; Και τι θα προσφέρει στο περιβόητο «κοινωνικό σύνολο», κάνοντας εργασία που αγνοεί και που μισεί, και μην κάνοντας την ερ­γασία που γνωρίζει και λαχταρά; Μετρήθηκε τάχα πόση είναι αυτού του είδους η σπατάλη εργατικού δυναμικού αλλά και το «διαφεύγον κέρδος» από τη μη αξιοποίηση γνώσεων και σπουδαστικού χρόνου;

2.       Πως   θα  χαρακτηρίζατε  το   ύφος  στο  ακόλουθο  απόσπασμα  από  κείμενο   : α] επιστημονικό    β]  γλαφυρό    γ]  ειρωνικό ;    Να  τεκμηριώσετε  την  απάντησή  σας  με  αναφορά   σε  συγκεκριμένες  εκφραστικές  επιλογές 

Το ίδιο έγινε με όλα τα γεγονότα, τα πρόσωπα και τα πράματα που άγ­γισε με το μαγικό ραβδί της η Μεγάλη Τέχνη. Ας ξαναθυμηθούμε κείνο το παλιό παραμύθι που μας έλεγε η γιαγιά, για την πολιτεία που μια κατάρα τη μαρμάρωσε. Εκεί, λέει, όλα τα 'χε σκεπάσει η σιωπή της ακινησίας. Τ' αηδόνια ασάλευτα, βουβά πάνω στα ακίνητα κλαδιά. Τα δάση πετρωμένα. Κανένα αγέρι. Μήτε ένα θρόισμα. Οι βρύσες στερεμένες, και μπροστά στις στεγνές γούρνες μαρμαρωμένες και οι κοπέλες, με τις στάμνες στο χέρι, αδειανές. Έτσι, παντού. Οι άνθρωποι και τα ζωντανά, πετρωμένα αγάλματα. Τα μά­τια τους αδειανά από βλέμμα και το στόμα τους από φωνή. Τα κύματα στη θά­λασσα μαρμάρωσαν κι αυτά.   Και κάποια μέρα, να και περνά η Πεντάμορφη, η μικρή μάγισσα. Περνά μέσα στη νεκρή πολιτεία, χαμογελά με καλοσύνη, και τ' αγγίζει όλα με το τριανταφυλλί ραβδάκι της. Τις πέτρες, τις πόρτες, τους αν­θρώπους, τα δέντρα και τα νερά. Και τότες γίνεται το θάμα. Ένας άνεμος ζω­ής φυσά πάνω στη μαρμαρωμένη χώρα.

3.       Να   αναγνωρίσετε  τρία  γνωρίσματα  του  επιστημονικού  ύφους   στο  ακόλουθο  απόσπασμα  

Η ψυχική τυραννία του μελλοθάνατου είναι ίσως το πιο σοβαρό επιχείρημα για την κατάργηση της θανατικής ποινής. Πραγματικά ο καταδικασμένος σε θάνατο έχει το μονα­δικό «προνόμιο» να γνωρίζει τη βεβαιότητα του επικείμενου θανάτου του, πράγμα που τον τοποθετεί έξω από τα όρια της ανθρώπινης υπάρξεως. Η  υπαρξιακή-οριακή κατάσταση του μελλοθάνατου δεν είναι αντίθετη με το Σύνταγμα, αφού δεν έχει καμιά  σχέση με την απαγορευόμενη σ' αυτό προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ούτε όμως και αποτελεί μοναδική περίπτωση αυτή του θανατοποινίτη. Σε παρόμοια κατάσταση, βρίσκονται άνθρωποι που ξεκινούν για μια «αποστολή θανάτου», καθώς και ανίατα άρρω­στοι που γνωρίζουν το βέβαιο επικείμενο θάνατο τους. Η απίθανη παρέκκλιση από την πρόβλεψη δεν λείπει σαν αφηρημένη δυνατότητα σε καμιά από τις παρόμοιες περιπτώσεις πορείας προς το θάνατο.

4.       Πως   θα  χαρακτηρίζατε  το  ύφος  του  ακόλουθου  κειμένου  ως  προς  την  ψυχική  διάθεση  του   συγγραφέα   και  γιατί  ;

Ο Ντούσσελ, ο γιατρός που μοιράστηκε μαζί μου την καμαρούλα, έχει να μας πει ένα σωρό πράγματα για τον έξω κόσμο, τώρα πια που πάψαμε ν' ανήκουμε σ' αυτόν. Οι ιστο­ρίες του είναι θλιβερές. Πολλοί φίλοι εξαφα­νίστηκαν. Η τύχη τους μας τρομάζει. Κάθε βραδιά χτενίζουν την πόλη τα στρατιωτικά αυτοκίνητα με τους πράσινους μουσαμάδες. Οι Γερμανοί χτυπούν όλες τις πόρτες και ψά­χνουν για Εβραίους. Αν βρουν Εβραίους, φορτώνουν στα καμιόνια ολόκληρη την οικο­γένεια. Όσοι δεν κρύβονται υπογράφουν την καταδίκη τους. Οι Γερμανοί το κάνουν αυτό συστηματικά με τη λίστα στο χέρι, χτυπώντας εκείνη την πόρτα που θα βρουν να τους περιμένει πλούσια λεία. Άλλοτε πάλι, οι δυστυχισμένοι πληρώνουν λύτρα για κάθε κεφάλι. Το πράγμα είναι τραγικό. Το βρά­δυ βλέπω να περνάνε συχνά αυτές οι λιτανείες των ασθενών με τα παι­διά τους να κλαίνε, να σέρνονται κάτω απ' τις διαταγές μερικών κτηνανθρώπων, που τους χτυπούν με το μαστίγιο και τους βασανίζουν, ώσπου να πέσουν κάτω. Δε λυπούνται κανένα, ούτε τους γέρους, ούτε τα μωρά, ούτε τις έγκυες γυναίκες, ούτε τους αρρώστους. Όλοι είναι κα­τάλληλοι για το ταξίδι προς το θάνατο.

5.       Το  ύφος  του  ακόλουθου  κειμένου  έχει  στοιχεία  του  προφορικού  λόγου . Να   εντοπίσετε  τρία   στοιχεία  του  κειμένου   που  το  επιβεβαιώνουν

Από το καρτέρι  στην πλατεία Ομονοίας  ως το καραούλι  στις αίθουσες  των δικαστηρίων   και τα .....τυχερά τηλέφωνα  που λαμβάνει    κάθε εκπομπή   βρίσκεται  ο  « αυριανός»  καλεσμένος   των καθημερινών  ανθρωποκεντρικών εκπομπών . Δημοσιογράφοι  κάποιων  «ριάλιτι σόου»  στέκονται   σε   διάφορες  πιάτσες   των Αθηνών περιμένοντας   την  .... ξεχωριστή περίεργη  φάτσα    με την περίεργη   ερωτική  ιστορία    , η παρουσίαση της οποίας    θα ανεβάσει   στα ουράνια    τους αριθμούς    τηλεθέασης της εκπομπής  . Ε  λοιπόν όλοι αυτοί  οι πρωταγωνιστές   καταφεύγουν   στην τηλεόραση  γιατί έτσι  λύνονται  πάρα πολλές φορές  τα προβλήματά  τους ή  τουλάχιστον    επισπεύδονται  λύσεις . Μου   φαίνεται πως   η   τηλεόραση    έχει  υποκαταστήσει    τις κρατικές  αρχές .

   6. Να     δώσετε  έναν   χαρακτηρισμό  του  ύφους  στα  ακόλουθα  κείμενα  : επικριτικό   -  παραινετικό  -    επιστημονικό  -χιουμοριστικό  -  ζωηρό 

·  Σε μια τάξη Γυμνασίου κεντρικής συνοικίας στο μάθημα της έκθε­σης, με αφορμή ένα κείμενο άλλης εποχής γίνεται συζήτηση για τη με­τανάστευση, και ξάφνου γλιστράει από τα ίδια τα παιδιά η συζήτηση και έρχεται στους λίγους Ρωσοπόντιους μαθητές που έχει η τάξη και στα Αλβανάκια που έχει το διπλανό Δημοτικό. Εκφράζουν μεγάλο θυμό εναντίον των «ξένων» κάποια παιδιά, λένε επίθετα όπως «βρώμικοι» και «κλέφτες», λένε με πεποίθηση «Μας παίρ­νουν τα σπίτια», «Μας παίρνουν τις δουλειές», ύστερα φωνάζουν «Να φύγουν!», «Να φύγουν!», ενώ η εμβρόντητη φιλόλογος προσπαθεί να σταματήσει το χείμαρρο, οπότε σηκώνονται κλαίγοντας γοερά τα Ρωσοποντιάκια και φεύγουν από το μάθημα, κι ακόμα σήμερα συζητάνε οι εκπαιδευτικοί ταραγμένοι τι πρέπει να κάνουνε.

·  Οι άλλοι ξένοι όμως , οι  μετανάστες  , είναι εδώ χειμώνα-καλοκαίρι και δεν έρχονται τόσο για να σπαταλήσουν διασκεδάζοντας όσο για να σπαταληθούν καταδιώκοντας ένα όνειρο που συνορεύει με τον εφιάλτη. Μαθαίνουν κουτσά-στραβά τη γλώσσα μας (κάπως έτσι έφτασε να γίνει βαλκανική κοινή η ελληνική) και την εντάσσουν στο συντακτι­κό της ανάγκης τους, ενώ εμείς και το «καλημέρα» τους ακόμα δυσκολευόμαστε να το αποστηθίσουμε ή δεν μας περνάει καν μια τέτοια σκέψη (ένα τέτοιο συναίσθημα δηλαδή). Κι είναι δίπλα μας οι περισσότεροι τους, αφού, ποιος λίγο ποιος πολύ, τους παίρνουμε στη δούλεψη μας είτε για να ξεβοτανίσουν τα χωράφια είτε για να πλύνουν τις σκάλες της πολυκατοικίας είτε για να ρίξουν μπετά  εκεί όπου το απα­γορεύουν δέκα νόμοι, δηλαδή συνήθως για εργασίες για τις οποίες δεν υπάρχει πλέον σημαντική ημεδαπή προσφορά. Άγιοι δεν είναι, αλλά αναγκεμένοι, τίποτε πάντως δεν μπορεί να μας πείσει (εκτός από τις προκαταλήψεις μας ή τα μυθολογήματα που διακινούνται από πολλά Μέσα) ότι τα δικά μας γονίδια δικαιούνται εκ προοιμίου μεγαλύτερο μερίδιο στην όποια αγιότητα. Κι ωστόσο, το δικό τους αμάρ­τημα επισημαίνεται βροντωδώς, διογκώνεται και, κυρίως, «εξηγείται» φυλετικά

·  Το θαυμαστό είναι, ότι σε κανέναν ελληνικό ερειπιώνα δεν αισθανόμαστε ασυμφωνία ανάμεσα στο χαρακτήρα του τόπου και στην αρχιτεκτονική μορφή των μνημείων του. Το υλικό και το χρώμα τους, η κάτοψη τους, οι αναλογίες τους και η μορφή των μελών τους, η σύνταξη των μνημείων σε μικρές ομάδες, όπου το κάθε στοιχείο, ενώ βοηθάει για το σύνολο, δεν χάνει την αυθυπαρξία του και όπου η κάθε ομάδα δεν λησμονεί την ύπαρξη της άλλης, δείχνουν ασύγκριτη ευαισθησία για τον τόπο, τόση ώστε φαίνεται σαν αυτός να καλεί τα μνημεία να είναι τέτοια· και τούτα πάλι έχουν τόσο πολύ κρατήσει την ουσία της μορφής του τόπου, δίνοντας της σταθερότητα και διάρκεια, ώστε δεν είναι σπάνιο να μας οδηγήσουν, αυτά πρώτα, στο να προσέξουμε την ιδιομορφία του τόπου.

·  Ορισμένοι φανατικοί της συνωμοσιολογίας επιμένουν ότι η ανθρώπινη συνείδηση επηρεάζεται παγκοσμίως με ψεκασμούς: κάποιοι κακοί φορτώνουν τα αεροπλάνα τους με μυστηριώδη ψυχοτρόπα και τα στέλνουν να μας λούσουν από ψηλά. Άλλοι διατείνονται ότι ο μαζικός συνειδησιακός επηρεασμός επιτυγχάνεται με τα καλώδια της ΔΕΗ, αλλά αυτό ας μην το πολυσυζητάμε, γιατί στο τέλος θα μας επιβαρύνουν το λογαριασμό της ΔΕΗ και με κάνα άλλο... τέλος, ας πούμε με «φόρο ψυχικής καλλιέργειας». Και υπάρχουν κι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι με το κόλπο των εικόνων που προβάλλονται στην οθόνη με ταχύτητα που δεν την προλαβαίνει το μάτι, τα εν τω βάθει αφανή μηνύματα καταγράφονται στο υποσυνείδητό μας, άρα στην ουσία δρούμε σαν ανδρείκελα. Αλλά τίποτε από όλα αυτά τα σατανικά δεν χρειάζεται για να πετύχει μια διαφημιστική καμπάνια. Αρκεί η επανάληψη κι ο βομβαρδισμός, αρκεί δηλαδή να δουλεύει ακατάπαυστα το πλυντήριο· αδύναμα ή ενδοτικά μυαλά πάντοτε βρίσκονται.

·  Πρόσεξε πόσο συγκρούονται οι γνώμες των συναδέλφων σου, όταν χαρα­κτηρίζουν τη σημερινή Νεότητα συγκρίνοντας τη με την παλαιότερη. Σπάνια βρίσκεται κανείς να την εγκωμιάσει. Οι πιο πολλοί την κατηγορούν ότι έχασε τη φιλοπονία, το φιλότιμο, την ντροπή, τις αρετές που κάνουν το νέο άνθρωπο συμπαθητικό, αγαπητό.Μη βιαστείς να συμφωνήσεις μαζί τους. Εσύ να κάνεις προσεχτικές παρα­τηρήσεις και να σχηματίσεις τη δική σου γνώμη. - Πώς; - Αυτό είναι το μυστικό σου. Πάντως, όχι με απειλές και με λοιδορίες, ούτε με ειρωνείες και σαρκασμούς. Αλλά με την πειθώ, που είναι τόσο πιο αποτελεσματική, όσο επιχειρείται πιο πολύ με το ζωντανό παράδειγμα, παρά με τα άψυχα λόγια. Πρώτα όμως να κερδίσεις την εμπιστοσύνη του Νέου.