ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ : ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟ

            Το  τίμημα  της προόδου

1.         Το τι  χρωστάει  ο   πολιτισμός   , όχι  μόνο  ο  υλικός αλλά και ο πνευματικός, στις τεχνικές κατακτήσεις, είναι τόσο αυτονόητο και χιλιοειπωμένο, που δεν αξίζει τον κόπο να το επαναλάβουμε. Διότι, αυτές του έκαναν όχι μόνο ευκολότερη και απο­δοτικότερη την εργασία, τον απελευθέρωσαν από πολλές σκλαβιές, οικονομικές και ηθικές, και άνοιξαν το δρόμο προς την κατάκτηση των πολιτικών ελευθεριών. Ποτέ άλλοτε δεν είδε ο κόσμος τις ανέσεις και τον όλβο* των δικών μας ημερών. Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε ο άνθρωπος υπό τον έλεγχο του τόσες δυνάμεις φυσικές, όσες έχει σήμερα. Τελειοποίησε τις κατασκευές του έως τέτοιο βαθμό, που και ο ίδιος δεν μπορεί πια ν' αναμετρήσει την έκταση και την ποικιλία των δυνατοτήτων τους.

2.         Γιατί ,όμως ,  τον τρομάζει αυτή η εκπληκτική πρόοδος, που ακόμη και αν δεν συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό στο μέλλον ,πάλι στην ακμή που έχει φτάσει σήμερα εμπνέει το δέος; Είναι τάχα η μηχανή αιτία των αντινομιών, όπου στριφογυρίζει ο πολιτισμός μας χωρίς να βρίσκει διέξοδο;

3.         Στο ερώτημα τούτο δίνω  την απάντηση ότι βέβαια η τελειοποιημένη και παντοδύναμη «μηχανή» εγκαινίασε ένα νέο τρόπο ζωής, δεν είναι όμως κατά βάθος η αιτία των οικονομικοπολιτικών συγκρούσεων που ταλαιπωρούν τη σημερινή ανθρωπότητα, αλλά ο λόγος που οι συγκρούσεις αυτές επήραν μεγαλύτερη έκταση και έγιναν οξύτερες. Έβαλε δηλαδή ανώτερο εκθέτη στα γεγονότα, μεγάλωσε την κλίμακα και μαζί την ένταση τους. Οσοδήποτε τέλεια κι αν είναι μια τεχνική κατασκευή, δεν παύει να είναι όργανο στα χέρια του ανθρώπου που τη μεταχειρίζεται. Ας μη μετατοπίζουμε λοιπόν τις ευθύνες από τη βούληση των έμψυχων όντων που δημιουργούν με τη δραστηριότητα τους την ιστορία, στις άψυχες μηχανές που μεταχειρίζονται τα όντα αυτά για να επιτύχουν ό, τι επιδιώκουν. Το χέρι που φτιάχνει και κινεί τη μηχανή είναι  υπαίτιο για το καλό, όπως και για το κακό που εκείνη κάνει. Το μαχαίρι στα χέρια του γιατρού δίνει τη ζωή, στα χέρια του κακούργου την αφαιρεί.

4.         Επίσης θα ήθελα να πω ότι η εκπληκτική ανάπτυξη της τεχνικής στα χρόνια μας δεν ωφέλησε ούτε έβλαψε εξίσου όλες τις χώρες της γης και όλους τους ανθρώπους κάθε κοινωνίας. Απεναντίας έκανε μια νέα κατάταξη των δυνάμεων και δημιούργησε μια νέα και πολύ επικίνδυνη ανισότητα ανάμεσα στους λαούς της οικουμένης και στις κοινωνικές τάξεις μέσα στον ίδιο το λαό. Λίγοι λοιπόν μέσα σε μια χώρα και λίγες χώρες μέσα στον κόσμο μπορούν ν' αποκτήσουν αυτά τα δαπανηρότατα τεχνικά θαύματα. Αυτοί οι λίγοι όμως άνθρωποι και λαοί συγκεντρώνουν με τούτο τον τρόπο στα χέρια τους ανυπολόγιστα μεγάλη δύναμη. Οι μεγιστάνες των μηχανών, άτομα, εταιρείες, συγκροτήματα, κόμματα, κράτη, έχουν γίνει οι νέοι κύριοι του κόσμου, αυτοί που επιβάλλουν τη θέληση τους ως νόμο στους άλλους και αποφασίζουν αυθαίρετα για την τύχη του πλανήτη μας. Έτσι, δημιουργείται σιγά - σιγά ένας νέος δεσποτικός καισαρισμός, φοβερότερος από κάθε προηγούμενο, αφού κανείς αντίστοιχος του στο παρελθόν δεν είχε στα χέρια του τα τεχνικά μέσα που διαθέτει αυτός σήμερα, και στο έπακρο επικίνδυνος για τις ελευθερίες των ατόμων και για την ειρήνη του κόσμου.

5.         Στην τεχνική των ρομπότ, των ηλεκτρονικών εγκεφάλων και παρόμοιων κατασκευών έχει δοθεί το όνομα «κυβερνητική». Οι ειδικοί προβλέπουν ότι τα μηχανικά αυτά τέρατα, με την τελειότητα που ολοένα αποκτούν, θα μπορούν και στο μέλλον να «κυβερνούν» από μακριά και να εκτελούν έως τις παραμικρές λεπτομέρειες έργα δυσκολότατα. Παράλληλα προς αυτήν έχει αναπτυχθεί και διαρκώς τελειοποιείται μια άλλη «κυβερνητική» πολιτική που με τους μηχανισμούς του κόμματος, του τύπου, του ραδιοφώνου και άλλων μέσων υποβολής των μαζών ρυθμίζει κατά ενιαίο τρόπο και διευθύνει προς ορισμένη κατεύθυνση τις ιδέες, τα συναισθήματα, τη βούληση των ανθρώπων. Πλούτος και δύναμη από το ένα μέρος, από το άλλο πενία και έλλειψη προστασίας διανοητικής και ηθικής απέναντι στις καταχθόνιες* μηχανές της μαζικής υποβολής. Τι περιμένει τον άνθρωπο κάτω απ' αυτόν το φοβερό τροχό της μοίρας που έρχεται να τον συνθλίψει - δε χρειάζεται πολλή σοφία να το μαντέψει κανείς. Ο εξανδραποδισμός...

   Αυτό θα είναι άραγε το τίμημα της προόδου; Και το αξίζει ; Ιδού η απορία.

*όλβος = ευτυχία

*καταχθόνιος = σκοτεινές , διαβολικές

«Επίκαιρα και ανεπίκαιρα»

Ευ. Παπανούτσος

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.      Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου σε  100-110 λέξεις [25 μονάδες]

2.      Να  επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε  το  περιεχόμενο των προτάσεων, σύμφωνα με το κείμενο [10 μονάδες]

α.Ο  άνθρωπος  μπορεί να   αντιληφθεί πλήρως  τις  δυνατότητες  των  τεχνικών του  κατακτήσεων

β. Λόγω της  τελειοποίησης  των μηχανημάτων, οι οικονομικοπολιτικές  συγκρούσεις  που ταλαιπωρούν τη σημερινή ανθρωπότητα, έγιναν εντονότερες

γ.Λίγοι  άνθρωποι  εξαιτίας  των μηχανών συγκεντρώνουν στα χέρια τους  εξαιρετικά μεγάλη δύναμη

δ.Ο όρος «κυβερνητική» αναφέρεται  μόνο  στην τεχνική  των ηλεκτρονικών  εγκεφάλων

ε]Το  αντίτιμο  της  τεχνικής  προόδου  του ανθρώπου είναι η υποδούλωσή  του

3.      α] Τι  είδους ερωτήματα είναι αυτά που υποβάλλει ο συγγραφέας στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου και  τι , κατά τη γνώμη σας  , επιτυγχάνει με τη χρήση  τους ;  [3 μονάδες]  β] δηλαδή, λοιπόν, επίσης, απεναντίας, έτσι : Τι φανερώνουν  οι διαρθρωτικές  λέξεις που συμβάλλουν στη συνοχή  του κειμένου ; [5 μονάδες]

4.      Ποια   είναι  τα  δομικά  στοιχεία  και  ο τρόπος ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του κειμένου; Να  αιτιολογήσετε  την απάντησή  σας [7 : 2+ 5 μονάδες]

5.      Να  γράψετε τα συνώνυμα  των λέξεων  : τρομάζει ,ταλαιπωρούν ,βούληση ,πενία ,μαντέψει [5 μονάδες]

6.      Να γράψετε  τα  αντώνυμα  των λέξεων : αντίστοιχος ,τέλεια ,ακμή ,σκλαβιές ,φυσικές [5 μονάδες]

7.      Να γράψετε ένα άρθρο για το περιοδικό του σχολείου σας , στο οποίο  να εκφράσετε  τις απόψεις  σας για  τους κινδύνους που συνεπάγεται η αλόγιστη τεχνική πρόοδος  και για  την ευθύνη που έχουν  οι  επιστήμονες για τον περιορισμό των παραπάνω κινδύνων  . [500-600  λέξεις][40 μονάδες]