ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ  ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΑΧΡΗΣ 

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ    ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ  ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ   : ΠΛΑΤΩΝ  ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ

  

Ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι, κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶς τὴν ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί –ἀμήχανον γὰρ ἦν ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τῳ ἢ χρησίμην γενέσθαι– καὶ οὕτω δὴ δωρεῖται ἀνθρώπῳ. Τὴν μὲν οὖν περὶ τὸν βίον σοφίαν ἄνθρωπος ταύτῃ ἔσχεν, τὴν δὲ πολιτικὴν οὐκ εἶχεν· ἦν γὰρ παρὰ τῷ Διί. Τῷ δὲ Προμηθεῖ εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῡ Διὸς οἴκησιν οὐκέτι ἐνεχώρει εἰσελθεῖν –πρὸς δὲ καὶ αἱ Διὸς φυλακαὶ φοβεραὶ ἦσαν–εἰς δὲ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ Ἡφαίστου οἴκημα τὸ κοινόν, ἐν ᾧ ἐφιλοτεχνείτην, λαθὼν εἰσέρχεται, καὶ κλέψας τήν τε ἔμπυρον τέχνην τὴν τοῡ Ἡφαίστου καὶ τὴν ἄλλην τὴν τῆς Ἀθηνᾶς δίδωσιν ἀνθρώπῳ, καὶ ἐκ τούτου εὐπορία μὲν ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται, Προμηθέα δὲ δι᾽ Ἐπιμηθέα ὕστερον, ᾗπερ λέγεται, κλοπῆς δίκη μετῆλθεν. Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν˙ ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ’ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν˙ ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής – πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική – ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις˙ ὅτ’ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

1.Να   επιβεβαιώσετε  ή να  διαψεύσετε  το  περιεχόμενο   των ακόλουθων  φράσεων  , με  βάση το  κείμενο.  Να  τεκμηριώσετε  την απάντησή  σας  με αναφορές  στο κείμενο

       i.            Ο  Πρωταγόρας    ήταν   από  τη αρχή   βέβαιος   ως  προς  τον τρόπο  σωτηρίας   του ανθρώπινου   γένους 

    ii.            Οι   τεχνικές   γνώσεις ήταν ανεξάρτητες    από  την τέχνη της φωτιάς 

 iii.            Η  πολιτική τέχνη   φυλασσόταν   με  επαρκή τρόπο  από τους  θεούς 

 iv.            Ο   άνθρωπος  πίστεψε   στους  θεούς, επειδή   υπήρχε   πνευματική  συγγένεια  με  αυτούς 

    v.            Στο  πρωτοκοινωνικό   στάδιο   του ανθρώπινου  πολιτισμού    ο άνθρωπος  απέκτησε  την πολιτική  αρετή

2.Τι   φανερώνει  το γεγονός   ότι  η πολιτική τέχνη  ήταν αρχικά  μόνο   κτήμα   των θεών  και  ποιες  ήταν  οι συνέπειες  της έλλειψής  της  για  τον άνθρωπο   στο προκοινωνικό  και   πρωτοκοινωνικό   στάδιο   του  πολιτισμού   του ;   [10  μονάδες]

3. Να  σχολιάσετε   τις  φράσεις  :

       i.            Προμηθέα δὲ δι᾽ Ἐπιμηθέα ὕστερον, ᾗπερ λέγεται, κλοπῆς δίκη μετῆλθεν

    ii.            ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ   [10  μονάδες]

4.Να   συγκρίνετε  το διδαγμένο κείμενο  με το απόσπασμα από τις  Ικέτιδες   του Ευριπίδη  ως  προς  τα εξής : α ]Τις  κατακτήσεις   του  ανθρώπου   β] Τον τρόπο με  τον οποίο  οδηγήθηκε   σε   αυτές [10 μοναδες]

Δοξάζω τον θεό που από τη ζωώδη σύγχυση οδήγησε τη ζωή μας στην τάξη, εμφυτεύοντας σε εμάς πρώτα απ’ όλα τη νοημοσύνη, έπειτα δίνοντας μας τη γλώσσα για να είναι ο αγγελιοφόρος του λόγου, έτσι ώστε να μπορεί να διακρίνει τις λέξεις, και καρπούς για να μας τρέφουν και βροχή από τον ουρανό για τα φυτά, για να αυξάνονται οι καρποί της γης και να έχουμε να πίνουμε. Επίσης, τρόπους προστασίας από το κρύο του χειμώνα, για να αποφεύγουμε την ψύχρα του ουρανού, και θαλασσινά ταξίδια για να ανταλλάσουμε με άλλους, ό,τι λείπει από τη χώρα μας. Και αυτά που μένουν κρυμμένα, και δεν μπορούμε να τα διακρίνουμε με σαφήνεια, οι μάντεις μας τα φανερώνουν εξετάζοντας τη φωτιά και τις πτυχές από τα εντόσθια, καθώς και από το πέταγμα των πτηνών.

Ευριπίδης, Ικέτιδες, στ. 201-213

5.Να   συμπληρώσετε  τα κενά   

       i.            Είναι χαρακτηριστικό πως ο Σωκράτης, στους πλατωνικούς διαλόγους, δεν αποφαίνεται ο ίδιος εκ των προτέρων, δεν παραθέτει ο ίδιος εξαρχής κάποια θεωρία ή άποψη. Αντίθετα, όλη η διανοητική προσπάθεια της συζήτησης στρέφεται στο ………………………………………………………………………

    ii.            Έχει λεχθεί για τον Σωκράτη πως «κατέβασε τη φιλοσοφία από τα άστρα στη γη», με την έννοια ότι…………………………………………………………………

 iii.            Όπως λέει και πάλι ο Αριστοτέλης (Μετὰ τὰ φυσικά, 1078 b 27 κ.εξ.), ο δρόμος που λογικά ακολούθησε ο Σωκράτης για να αναζητήσει ακριβώς την απόλυτη ουσία των ηθικών εννοιών, ήταν η επαγωγική μέθοδος (οι ἐπακτικοὶ λόγοι), με σκοπό………………………………………………………………

 iv.            Ο Άνυτος    ήταν ………………………………………………………………………

    v.            ο Σωκράτης έμεινε περίπου έναν μήνα στο κρατητήριο. Τις μέρες εκείνες γίνονταν ………………………………………………………………………

6. α ]φωνὴν, φυλακαὶ,  μοίρας :  Να   γράψετε  προτάσεις   με διαφορετική  σημασία  από  εκείνη  που έχουν   στο κείμενο οι λέξεις  β]Να     συσχετίσετε  τις  λέξεις   της νέας  ελληνικής με αυτές   του αρχαίου κειμένου με τις οποίες   συγγενεύουν  ετυμολογικά  [2 λέξεις της στήλης β  περισσεύουν]  10 μονάδες

α.αλήθεια	i.            πολιτικήν
β.αδιαπέραστος	ii.            λαθὼν
γ.έντοκος	iii.            εὐπορία
δ. δεμάτιο	iv.            ὑποδέσεις
	v.            ἐφιλοτεχνείτην
	vi.            ἐνδεής

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΠΛΑΤΩΝΑΣ    ΠΟΛΙΤΕΙΑ    344a

O    σοφιστής    Θρασύμαχος   αναπτύσσει   την επιχειρηματολογία   του  για   την   υπεροχή   του  άδικου  ανθρώπου έναντι του δίκαιου 

Σκοπεῖσθαι δέ, ὦ εὐηθέστατε Σώκρατες, οὑτωσὶ χρή, ὅτι δίκαιος ἀνὴρ ἀδίκου πανταχοῦ ἔλαττον ἔχει. πρῶτον μὲν ἐν τοῖς πρὸς ἀλλήλους συμβολαίοις, ὅπου ἂν ὁ τοιοῦτος τῷ τοιούτῳ κοινωνήσῃ, οὐδαμοῦ ἂν εὕροις ἐν τῇ διαλύσει τῆς κοινωνίας πλέον ἔχοντα τὸν δίκαιον τοῦ ἀδίκου ἀλλ᾽ ἔλαττον· ἔπειτα ἐν τοῖς πρὸς τὴν πόλιν, ὅταν τέ τινες εἰσφοραὶ ὦσιν, ὁ μὲν δίκαιος ἀπὸ τῶν ἴσων πλέον εἰσφέρει, ὁ δ᾽ ἔλαττον, ὅταν τε λήψεις,  ὁ μὲν οὐδέν, ὁ δὲ πολλὰ κερδαίνει. καὶ γὰρ ὅταν ἀρχήν τινα ἄρχῃ ἑκάτερος, τῷ μὲν δικαίῳ ὑπάρχει, καὶ εἰ μηδεμία ἄλλη ζημία, τά γε οἰκεῖα δι᾽ ἀμέλειαν μοχθηροτέρως ἔχειν, ἐκ δὲ τοῦ δημοσίου μηδὲν ὠφελεῖσθαι διὰ τὸ δίκαιον εἶναι, πρὸς δὲ τούτοις ἀπεχθέσθαι τοῖς τε οἰκείοις καὶ τοῖς γνωρίμοις, ὅταν μηδὲν ἐθέλῃ αὐτοῖς ὑπηρετεῖν παρὰ τὸ δίκαιον· τῷ δὲ ἀδίκῳ πάντα τούτων τἀναντία ὑπάρχει. λέγω γὰρ  ὅνπερ νυνδὴ ἔλεγον, τὸν μεγάλα δυνάμενον πλεονεκτεῖν· τοῦτον οὖν σκόπει, εἴπερ βούλει κρίνειν ὅσῳ μᾶλλον συμφέρει ἰδίᾳ αὑτῷ ἄδικον εἶναι ἢ τὸ δίκαιον.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

·         εὐήθης= αφελής 

·         κοινωνῶ= συνεταιρίζομαι

·         μοχθηροτέρως ἔχω=  βρίσκομαι  σε  χειρότερη   κατάσταση

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1.Να     μεταφραστεί  το απόσπασμα  «καὶ γὰρ ὅταν ἀρχήν….. ἰδίᾳ αὑτῷ ἄδικον εἶναι ἢ τὸ δίκαιον.» [10  μονάδες]

Α2.  Σε τι ακριβώς υπερέχει  ο άδικος άνθρωπος έναντι  του δίκαιου, σύμφωνα  με  τον Θρασύμαχο;  [10 μονάδες]

Β1. «καὶ γὰρ ὅταν ἀρχήν τινα ἄρχῃ ἑκάτερος, τῷ μὲν δικαίῳ ὑπάρχει, καὶ εἰ μηδεμία ἄλλη ζημία, τά γε οἰκεῖα δι᾽ ἀμέλειαν μοχθηροτέρως ἔχειν» :  Σε όλες  τις αντωνυμίες   του αποσπάσματος  να    γράψετε  το είδος τους  και   τη δοτική πληθυντικού   στο   ουδέτερο  γένος  [2   μονάδες]

Β2. Να  γραφούν οι ζητούμενοι   τύποι : τῇ διαλύσει [δοτική πληθυντικού] , ἀρχήν  [ονομαστική  πληθυντικού], εὐηθέστατε   [ο ίδιος  τύπος στον θετικό βαθμό] , ἔλαττον  [αιτιατική ενικού στο θηλυκό]  [4 μονάδες]

Β3. Στους  παρακάτω ρηματικούς τύπους  να   γράψετε   το   β ενικό  πρόσωπο   της  οριστικής μέλλοντα  και  το απαρέμφατο   του παρακειμένου στη   φωνή  που βρίσκονται   :εἰσφέρει  ,ἀπεχθέσθαι ,κρίνειν ,ὠφελεῖσθαι [4 μονάδες]

Γ1.Να  εντοπίσετε  έναν  λανθάνοντα  υποθετικό  λόγο και   να  αναγνωρίσετε  το είδος  του  [2 μονάδες]

Γ2. , οὐδαμοῦ ἂν εὕροις ἐν τῇ διαλύσει τῆς κοινωνίας πλέον ἔχοντα τὸν δίκαιον τοῦ ἀδίκου ἀλλ᾽ ἔλαττον :   Στη φράση  αυτή  να  εντοπίσετε  τη γενική συγκριτική  και να  την εκφράσετε  με  άλλο  τρόπο  [ 2 μονάδες]

Γ3. ὅσῳ μᾶλλον συμφέρει ἰδίᾳ αὑτῷ ἄδικον εἶναι ἢ τὸ δίκαιον :   Να  μετατρέψετε  την πλάγια ερώτηση  σε ευθεία  [2 μονάδες]

Γ4. κρίνειν  ,τοῖς τε οἰκείοις  ,δίκαιον  ,τῆς κοινωνίας : Να αναγνωριστούν συντακτικά  οι λέξεις  [4 μονάδες]