20ο ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ : ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ

 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ  ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ  : ΤΣΙΑΧΡΗΣ  ΚΩΣΤΑΣ  

ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ  , ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ  Β 1 21 –Β 1 22

Προσπαθώντας να πείσει τον Αρίστιππο να είναι εγκρατής, ο Σωκράτης, ανάμεσα στα υπόλοιπα επιχειρήματα και τεκμήρια, αξιοποιεί τη γνωστή αφήγηση του Πρόδικου για τη συνάντηση του Ηρακλή με την Αρετή και την Κακία, απόσπασμα της οποίας ακολουθεί.

 [2.1.21] Καὶ Πρόδικος δὲ ὁ σοφὸς ἐν τῷ συγγράμματι τῷ περὶ Ἡρακλέους, ὅπερ δὴ καὶ πλείστοις ἐπιδείκνυται, ὡσαύτως περὶ  τῆς ἀρετῆς ἀποφαίνεται, ὧδέ πως λέγων, ὅσα ἐγὼ μέμνημαι.  φησὶ γὰρ Ἡρακλέα, ἐπεὶ ἐκ παίδων εἰς ἥβην ὡρμᾶτο, ἐν ᾗ  οἱ νέοι ἤδη αὐτοκράτορες γιγνόμενοι δηλοῦσιν εἴτε τὴν δι’ ἀρετῆς ὁδὸν τρέψονται ἐπὶ τὸν βίον εἴτε τὴν διὰ κακίας, ἐξελθόντα εἰς ἡσυχίαν καθῆσθαι ἀποροῦντα ποτέραν τῶν ὁδῶν τράπηται· [2.1.22] καὶ φανῆναι αὐτῷ δύο γυναῖκας προσιέναι μεγάλας, τὴν μὲν ἑτέραν εὐπρεπῆ τε ἰδεῖν καὶ ἐλευθέριον φύσει, κεκοσμημένην τὸ μὲν σῶμα καθαρότητι, τὰ δὲ ὄμματα αἰδοῖ, τὸ δὲ σχῆμα σωφροσύνῃ, ἐσθῆτι δὲ λευκῇ, τὴν δ’ ἑτέραν τεθραμμένην μὲν εἰς πολυσαρκίαν τε καὶ ἁπαλότητα, κεκαλλωπισμένην δὲ τὸ μὲν χρῶμα ὥστε λευκοτέραν τε καὶ ἐρυθροτέραν τοῦ ὄντος δοκεῖν φαίνεσθαι, τὸ δὲ σχῆμα ὥστε δοκεῖν ὀρθοτέραν τῆς φύσεως εἶναι, τὰ δὲ ὄμματα ἔχειν ἀναπεπταμένα, ἐσθῆτα δὲ ἐξ ἧς ἂν μάλιστα ὥρα διαλάμποι· κατασκοπεῖσθαι δὲ θαμὰ ἑαυτήν, ἐπισκοπεῖν δὲ καὶ εἴ τις ἄλλος αὐτὴν θεᾶται, πολλάκις δὲ καὶ εἰς τὴν ἑαυτῆς σκιὰν  ἀποβλέπειν.

 

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

·        ἐλευθέριος =ευγενικός

·        τό  σχῆμα =η όψη , το παράστημα 

·        ὀρθός =ψηλός  [εδώ ] 

·        ὣρα=  η  νεότητα 

·        θαμά =συχνά 

 

                                              ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Α1. Να  μεταφραστεί  το απόσπασμα  «καὶ Πρόδικος δὲ ὁ σοφὸς …ποτέραν τῶν  ὁδῶν τράπηται·» 

Α2.Ποια   χαρακτηριστικά  είχαν  οι δύο  γυναίκες   που     αποτελούσαν  την προσωποποίηση της  αρετής  και της  κακίας  και   πλησίασαν  τον  Ηρακλή     ;      

Β1. φησὶ γὰρ Ἡρακλέα, ἐπεὶ ἐκ παίδων εἰς ἥβην ὡρμᾶτο, ἐν ᾗ
οἱ νέοι ἤδη αὐτοκράτορες γιγνόμενοι δηλοῦσιν εἴτε τὴν δι’
ἀρετῆς ὁδὸν τρέψονται ἐπὶ τὸν βίον εἴτε τὴν διὰ κακίας:  Να τοποθετήσετε τους ρηματικούς τύπους  του  αποσπάσματος  στην κατάλληλη στήλη του ακόλουθου πίνακα  και  να γράψετε  αυτό που ζητείται  ανά  στήλη

ΡΗΜΑΤΑ  Α  ΣΥΖΥΓΙΑΣ ΑΣΥΝΑΙΡΕΤΑ ( γ΄ ενικό  οριστικής  υπερσυντελίκου    στην ίδια  φωνή )	ΡΗΜΑΤΑ  Α ΣΥΖΥΓΙΑΣ  ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ (β΄ πληθυντικό   προστακτικής    ενεστώτα  στην άλλη    φωνή)	ΡΗΜΑΤΑ Β ΣΥΖΥΓΙΑΣ ( α’πληθυντικό  οριστικής   παρατατικού  )

 

Β2. Να συμπληρώσετε τους  τύπους  των παραθετικών  που λείπουν   στον ακόλουθο πίνακα

ΘΕΤΙΚΟΣ	ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ	ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
εὐπρεπῆ
ἐλευθέριον
	ἐρυθροτέραν
σοφὸς
μεγάλας

    

Β3. κεκοσμημένην τὸ μὲν σῶμα καθαρότητι, τὰ δὲ ὄμματα
αἰδοῖ, τὸ δὲ σχῆμα σωφροσύνῃ, ἐσθῆτι δὲ λευκῇ  :  Να  εντοπίσετε  τα  τριτόκλιτα  ουσιαστικά  του αποσπάσματος  και  να  γράψετε τις πλάγιες  πτώσεις στον αριθμό  που βρίσκεται το καθένα 

Γ1. ἀποροῦντα ποτέραν τῶν ὁδῶν τράπηται :Να  μετατρέψετε  την πλάγια ερώτηση  σε  ευθεία 

Γ2. Καὶ Πρόδικος δὲ ὁ σοφὸς ἐν τῷ συγγράμματι τῷ περὶ Ἡρα-
κλέους :  α]Να  εντοπίσετε  τη λέξη  που αποτελεί  παράθεση   και τον όρο  που προσδιορίζει  , εξηγώντας  τι είδους  ιδιότητα   δίνει  στον  προσδιοριζόμενο όρο   β] Να  μετατρέψετε την παράθεση  σε  δευτερεύουσα  αναφορική πρόταση

Γ3. εἴ τις  ἄλλος αὐτὴν θεᾶται  :Να αναγνωρίσετε  το είδος  της δευτερεύουσας πρότασης  , τον συντακτικό της ρόλο  και  τον τρόπο εκφοράς  της 

Γ4. καθῆσθαι : Ποιος  είναι ο συντακτικός ρόλος του  απαρεμφάτου  ;  

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1. Να  μεταφραστεί  το απόσπασμα  «καὶ Πρόδικος δὲ ὁ σοφὸς …ποτέραν τῶν  ὁδῶν τράπηται·» 

Και ο  Πρόδικος    ο σοφός  στο σύγγραμμά του  για τον Ηρακλή , το οποίο βέβαια  επιδεικνύεται  και  σε πάρα πολλούς  ,  με τον  ίδιο τρόπο  αναφέρεται  στην αρετή  ,  κάπως έτσι  λέγοντας  , από  όσα  εγώ  θυμάμαι . Ισχυρίζεται  δηλαδή  ότι  ο Ηρακλής , όταν  μετέβαινε  από την παιδική  ηλικία  στην εφηβική , στην οποία  οι  νέοι  ,  έχοντας  ήδη γίνει  αυτεξούσιοι ,  φανερώνουν  αν θα ακολουθήσουν  στη ζωή τους τον δρόμο  της  αρετής  ή  τον  δρόμο της κακίας  , αφού  βγήκε  σε ένα  ήσυχο μέρος  , κάθισε  απορώντας  ποιον  από τους δύο δρόμους να ακολουθήσει 

 

Α2.Ποια   χαρακτηριστικά  είχαν  οι δύο  γυναίκες   που     αποτελούσαν  την προσωποποίηση της  αρετής  και της  κακίας  και   πλησίασαν  τον  Ηρακλή     ;   

·       Και  οι δύο γυναίκες   , οι οποίες πλησίασαν τον Ηρακλή , ήταν  μεγαλοπρεπείς 

·       Η πρώτη  γυναίκα  ( η Αρετή ) φορούσε  λευκό ένδυμα .   Φαινόταν  ευπρεπής  και είχε  ευγενική  φύση . Το  σώμα  της ήταν καθαρό  , στα μάτια  της  υπήρχε   συστολή  και  η μορφή  της  πρόδιδε  έναν άνθρωπο  συνετό

·       Η δεύτερη  γυναίκα ( η  Κακία ) ήταν   ευτραφής  και  απαλή . Είχε  καλλωπιστεί , ώστε  το  χρώμα  της  να φαίνεται  πιο λευκό και  πιο  ερυθρό από  αυτό που ήταν  κανονικά    και να  δείχνει  ψηλότερη από  τη φύση  της . Τα μάτια της ήταν ανοιχτά  και φορούσε  φόρεμα  που έκανε  τα νιάτα  της  να  δείχνουν πιο λαμπερά . Παρατηρούσε  συχνά τον εαυτό της  , κοίταζε  μήπως  την παρατηρούσε και κάποιος άλλος  και  πολλές  φορές  έστρεφε το βλέμμα της  ακόμη  και  στη σκιά της

Β1. φησὶ γὰρ Ἡρακλέα, ἐπεὶ ἐκ παίδων εἰς ἥβην ὡρμᾶτο, ἐν ᾗ
οἱ νέοι ἤδη αὐτοκράτορες γιγνόμενοι δηλοῦσιν εἴτε τὴν δι’
ἀρετῆς ὁδὸν τρέψονται ἐπὶ τὸν βίον εἴτε τὴν διὰ κακίας:  Να τοποθετήσετε τους ρηματικούς τύπους  του  αποσπάσματος  στην κατάλληλη στήλη του ακόλουθου πίνακα  και  να γράψετε  αυτό που ζητείται  ανά  στήλη

ΡΗΜΑΤΑ  Α  ΣΥΖΥΓΙΑΣ ΑΣΥΝΑΙΡΕΤΑ ( γ΄ ενικό  οριστικής  υπερσυντελίκου    στην ίδια  φωνή )	ΡΗΜΑΤΑ  Α ΣΥΖΥΓΙΑΣ  ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ (β΄ πληθυντικό   προστακτικής    ενεστώτα  στην άλλη    φωνή)	ΡΗΜΑΤΑ Β ΣΥΖΥΓΙΑΣ ( α’πληθυντικό  οριστικής   παρατατικού  )
·       ἐγεγένητο ·       ἐτέτραπτο	·       ὁρμᾶτε ·       δηλοῦσθε	·       ἒφαμεν

 

Β2. Να συμπληρώσετε τους  τύπους  των παραθετικών  που λείπουν   στον ακόλουθο πίνακα

ΘΕΤΙΚΟΣ	ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ	ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
εὐπρεπῆ	εὐπρεπεστέραν	εὐπρεπεστάτην
ἐλευθέριον	ἐλευθεριωτέραν	ἐλευθεριωτάτην
ἐρυθράν	ἐρυθροτέραν	ἐρυθροτάτην
σοφὸς	σοφώτερος	σοφώτατος
μεγάλας	μείζονας /μείζους	μεγίστας

    

Β3. κεκοσμημένην τὸ μὲν σῶμα καθαρότητι, τὰ δὲ ὄμματα
αἰδοῖ, τὸ δὲ σχῆμα σωφροσύνῃ, ἐσθῆτι δὲ λευκῇ  :  Να  εντοπίσετε  τα  τριτόκλιτα  ουσιαστικά  του αποσπάσματος  και  να  γράψετε τις πλάγιες  πτώσεις στον αριθμό  που βρίσκεται το καθένα 

·       σώματος , σώματι , σῶμα

·       καθαρότητος , καθαρότητι , καθαρότητα

·        ὀμμάτων  , ὂμμασι , ὂμματα

·       αἰδοῦς , αἰδοῖ , αἰδῶ

·       σχήματος , σχήματι , σχῆμα

·       ἐσθῆτος , ἐσθῆτι , ἐσθῆτα

Γ1. ἀποροῦντα ποτέραν τῶν ὁδῶν τράπηται :Να  μετατρέψετε  την πλάγια ερώτηση  σε  ευθεία 

Ποτέραν τῶν  ὁδῶν τράπωμαι ;

Γ2. Καὶ Πρόδικος δὲ ὁ σοφὸς ἐν τῷ συγγράμματι τῷ περὶ Ἡρα-
κλέους :  α]Να  εντοπίσετε  τη λέξη  που αποτελεί  παράθεση   και τον όρο  που προσδιορίζει  , εξηγώντας  τι είδους  ιδιότητα   δίνει  στον  προσδιοριζόμενο όρο   β] Να  μετατρέψετε την παράθεση  σε  δευτερεύουσα  αναφορική πρόταση

α] ὁ σοφός  =>  είναι παράθεση  στη λέξη  Πρόδικος  , επειδή  της δίνει μία γενικότερη  ιδιότητα

β]Πρόδικος  ὃς  ἐστί /ἦν   σοφός 

Γ3. εἴ τις  ἄλλος αὐτὴν θεᾶται  :Να αναγνωρίσετε  το είδος  της δευτερεύουσας πρότασης  , τον συντακτικό της ρόλο  και  τον τρόπο εκφοράς  της  

Δευτερεύουσα , ονοματική , πλάγια ερωτηματική πρόταση , ολικής άγνοιας  , ως αντικείμενο  στο  απαρέμφατο  ἐπισκοπεῖν . Εκφέρεται με οριστική , διότι φανερώνει κάτι πραγματικό

Γ4. καθῆσθαι : Ποιος  είναι ο συντακτικός ρόλος του  απαρεμφάτου  ;  

Είναι   ειδικό απαρέμφατο ,αντικείμενο  στο ρήμα  φησί